Việt Nam lựa chọn chính sách tiền tệ nào?

Tiến sĩ Nguyễn Đức Độ - Viện khoa học tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, các rủi ro bất ổn về kinh tế vĩ mô ở Việt Nam còn khá cao. Do đó, việc đưa ra những chính sách thích hợp trong giai đoạn này là hết sức khó khăn.

Ông Độ phân tích, mặc dù đà suy giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế đã chấm dứt, nhưng quá trình phục hồi mới chỉ bắt đầu và chưa có tính bền vững cao, nhất là khi các nền kinh tế phát triển, thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam, vẫn còn chưa thoát khỏi suy thoái.

Do vậy, một chính sách tiền tệ thắt chặt sẽ làm ảnh hưởng đến tiến độ phục hồi kinh tế. Chính sách này cũng sẽ khó tìm được sự đồng thuận, khi lạm phát còn chưa quá cao.

Nhưng một chính sách tiền tệ nới lỏng quá mức cần thiết sẽ dẫn đến lạm phát quay trở lại nhanh hơn, đặc biệt là trong bối cảnh giá dầu và giá nhiều nguyên vật liệu trên thế giới đang trong xu thế tăng.

Trong tương lai không xa, nhiều khả năng Việt Nam sẽ phải đối mặt với những nguy cơ lạm phát xuất phát từ 2 phía: cả từ phía cầu (lạm phát cầu kéo do chính sách tiền tệ và tài chính nới lỏng), lẫn từ phía cung (lạm phát chi phí đẩy do giá dầu, giá nguyên vật liệu tăng).

Chính sách bù lãi suất đã thực hiện được gần nửa năm và nhiều khả năng chỉ sau vài tháng nữa, những tác động của nó tới giá cả sẽ ngày càng trở nên rõ nét hơn.

Bởi vậy, vấn đề mấu chốt là phải xác định đúng liều lượng của chính sách tiền tệ trong thời gian tới.

Nhưng hiện tại chưa ai đưa ra được những đánh giá cụ thể về tác động (nhất là những tác động mang tính dài hạn) của chương trình bù lãi suất như: Tiền chảy về đâu? Tác động đến GDP thế nào? Tác động đến giá cả ra sao? Các tác động nói trên kéo dài trong bao lâu?...

Chính sách bù lãi suất của Việt Nam là chưa có tiền lệ. Do vậy, chính sách này được thực hiện theo phương châm: “cứ làm, sai đâu sửa đấy”. Nhiều người đang kêu gọi cần phải đánh giá hiệu quả của chương trình bù lãi suất, để quyết định xem có nên thực hiện tiếp hay không.

Nếu những tác động tích cực đối với khu vực sản xuất không nhiều, trong khi ảnh hưởng đến giá cả lại lớn, quy mô và cách thực hiện chương trình bù lãi suất cần được chỉnh sửa.

Có lẽ câu hỏi dễ tìm được sự đồng thuận hiện nay không phải là thắt chặt hay tiếp tục nới lỏng tiền tệ, mà là phải giảm dần mức nới lỏng tiền tệ như thế nào? Mức bù lãi suất có thể cần được giảm bớt, đối tượng được hưởng chính sách bù lãi suất có thể cần được thu hẹp. Thời gian thực hiện chính sách bù lãi suất có thể cần được rút ngắn.

Tuy nhiên, có một vấn đề là hiện nay việc thực hiện chính sách tiền tệ lại đang bị tỷ giá VND/USD "trói tay".

Trong thời gian qua, lãi suất huy động tăng ngay cả khi chính sách tiền tệ đang được nới lỏng.

Bên cạnh việc nhu cầu vay lãi suất thấp tăng mạnh (do được bù lãi suất) hay việc thâm hụt ngân sách ở mức cao (dẫn đến chính phủ cạnh tranh với khu vực tư nhân trong việc vay vốn), điều này xảy ra một phần còn do nỗi lo sợ VND bị mất giá, khi lạm phát gia tăng cũng như tỷ giá VND/USD thay đổi trong tương lai.

Chính vì vậy, nếu không giải quyết được vấn đề tỷ giá, lãi suất có thể sẽ vẫn tiếp tục tăng khi mức độ nới lỏng tiền tệ được giảm bớt. Tình hình sẽ phức tạp hơn, nếu thâm hụt thương mại vẫn chưa có được những cải thiện đáng kể trong thời gian tới.

Ông Độ cho rằng, điều chỉnh tỷ giá (để VND giảm giá) sẽ cho phép giảm lãi suất huy động và cho vay trên thị trường, mà không cần phải tăng cung tiền thông qua chương trình bù lãi suất.

Điều đó không những giúp giảm nguy cơ lạm phát trong tương lai, mà còn củng cố xu thế phục hồi kinh tế, khi giúp các doanh nghiệp Việt Nam trở nên cạnh tranh hơn trên cả thị trường trong nước lẫn nước ngoài.

Hạnh Lệ