Ẩn số Mỹ là nhà đầu tư số 1 tại Việt Nam?

Theo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tính đến cuối năm 2015 các dự án đầu tư đến từ Mỹ đã rót trên 11,3 tỷ USD vào Việt Nam. Tuy nhiên, nếu so với nhiều nước đứng đầu như Hàn Quốc, Singapore hay Nhật Bản, số vốn đến từ Mỹ chỉ bằng 1/4 hoặc 1/3, thể hiện sự khiêm tốn.

So sánh với các nước trong ASEAN, nếu như các nhà đầu tư Mỹ rót khá nhiều vốn vào các nước trong khu vực, thì dòng vốn đổ vào Việt Nam lại khá khiêm tốn. Dẫn chứng, trong năm 2014 dòng vốn FDI của Mỹ vào Indonesia là 2,58 tỷ USD, Thailand là 1,97 tỷ USD, Malaysia là 1,72 tỷ USD và Philippines là 1,016 tỷ USD, nhưng số vốn rót vào Việt Nam chưa tới 300 triệu USD.

Đánh giá về bức tranh này, ông Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Đầu tư nước ngoài, cho biết thêm trong các nước ASEAN 6 thì Mỹ đầu tư vào Việt Nam ít nhấtm, khi mỗi năm đầu tư Mỹ vào Việt Nam với số vốn cam kết thực hiện chỉ khoảng 300 – 400 triệu USD.

Còn nhớ, trong một cuộc gặp gỡ vào năm ngoái ông Charles Rivkin, Trợ lý ngoại trưởng phụ trách kinh tế - thương mại thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, doanh nghiệp Mỹ mong muốn đầu tư nhiều hơn nữa tại thị trường Việt Nam, và đặt ra kỳ vọng Mỹ sẽ là nhà đầu tư số 1 tại Việt Nam.

Thực tế, kỳ vọng Mỹ sẽ trở thành nhà đầu tư số 1 tại Việt Nam không chỉ mới được đưa ra, mà ngay từ khi Hiệp định Thương mại song phương Việt - Mỹ (BTA) được ký vào năm 2000, những hy vọng về dòng vốn FDI từ Mỹ chảy mạnh vào Việt Nam đã được đặt ra.

Nhưng cho đến nay, với số vốn đầu tư khá khiêm tốn, Mỹ hiện chỉ đứng vị trí thứ 8 trong số các nhà đầu tư rót vốn vào Việt Nam. Những kỳ vọng của các nhà lãnh đạo hai nước, những thuận lợi và nền tảng hợp tác giữa Việt Nam – Mỹ đã đặt ra câu hỏi: Tại sao câu nói ““Mỹ sẽ là nhà đầu tư số 1 tại Việt Nam” chưa bao giờ thành hiện thực?”

Trả lời cho câu hỏi này, ông Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Đầu tư nước ngoài đã kể chúng tôi nghe câu chuyện, một nhà đầu tư Mỹ đến một cơ quan xúc tiến đầu tư để tìm hiểu cơ hội. Thế nhưng sau một thời gian làm việc, vị này định từ bỏ chuyện rót vốn vào Việt Nam, mà nguyên nhân là sự thiếu minh bạch trong đầu tư.

“Có chuyện gì đó không rõ ràng là họ rút luôn. Đó là thủ tục hành chính và tính minh bạch kém. Vừa rồi VCCI điều tra thì có đến 64% DN cho rằng phí bôi trơn, tiền phí phát sinh ảnh hưởng đến kinh doanh. Đó chỉ là con số cảm nhận thôi nhưng điều đó cho thấy thực tại đáng báo động và nhà đầu tư không chấp nhận chuyện như vậy” – ông Toàn nói.

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cho rằng không phải nhận định “Mỹ là nhà đầu tư số 1 tại Việt Nam” được đưa ra là không có cơ sở. Mỹ là đất nước rót nhiều vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài nhất hiện nay, với hàng nghìn tỷ USD mỗi năm, trong khi quan hệ Việt – Mỹ đang ngày càng được củng cố, đó là việc ký kết Hiệp định TPP, chuyến thăm của Tổng thống Barack Obama, ặt ra kỳ vọng sẽ mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam thu hút được nhiều hơn nữa dòng vốn chất lượng cao từ nước này.