"Chia sẻ tương lai" cách khiến nhân tài ở lại với doanh nghiệp

Thông tin trên được PGS. TS Lê Quân chia sẻ tại Ngày nhân sự Việt Nam được tổ chức gần đây.

“Tại Việt Nam, rất nhiều startup đã sử dụng công cụ này. Peacesoft là ví dụ. Họ đã đưa đưa vào chương trình quyền chọn mua cổ phiếu để đãi ngộ nhân sự chủ chốt cùng với quá trình thu hút vốn từ Quỹ đầu tư mạo hiểm”, ông Quân cho biết.

Trên thực tế, ESOP thường được áp dụng với một nhóm nhân sự chủ chốt, có ảnh hưởng lớn đến quá trình xây dựng và phát triển doanh nghiệp. Khi tham gia vào chương trình, những nhân sự này có cơ hội được trở thành chủ sở hữu của doanh nghiệp, hoặc tăng số cổ phiếu của mình lên khi doanh nghiệp thành công.

“Họ sẽ được hưởng thụ thành quả của doanh nghiệp thông qua sự nỗ lực của bản thân”, ông Quân cho hay trong tham luận.

Điều này đồng nghĩa với việc có sự gắn bó, liên kết chặt chẽ giữa nhân sự chủ chốt đối với công ty, khiến họ khó lòng “dứt áo ra đi”, đồng thời tạo động lực mạnh mẽ để những nhân sự này sáng tạo, cống hiến và cũng giảm được một phần ngân sách dành cho quỹ lương trong những giai đoạn đầu khởi nghiệp.

Bên cạnh đó, ESOP cũng khiến cho các nhà đầu tư yên tâm hơn khi rót vốn vào các startup có áp dụng công cụ này. Bởi lẽ, tính bền vững và động lực làm việc của nhân sự chủ chốt là yếu tố chi phối đáng kể đến thành công của doanh nghiệp startup.

Thực tế cho thấy, thưởng bằng cổ phiếu là một hình thức lợi đôi ba đường đối với các doanh nghiệp, không riêng gì doanh nghiệp khởi nghiệp.

Năm 2016, Thế giới di động (MWG) tưởng thưởng 1.362 nhân viên ưu tú 7,33 triệu cổ phiếu, giá tham chiếu tại thời điểm ấy là 154.000 đồng/cổ phiếu. Trung bình, ước tính mỗi người nhận được số cổ phiếu giá trị 829 triệu đồng.

Không chỉ tạo sự gắn bó hay động lực đóng góp cho sự phát triển công ty, hành động này được xem là cách tránh thuế đầy khôn ngoan của công ty này. Bởi lẽ, nếu trả thưởng bằng tiền mặt với số tiền lên đến 829 triệu đồng, người nhận sẽ phải chịu mức thuế lên đến 35%, số thuế thu nhập cá nhân của 1.362 con người sẽ lên đến 392 tỷ đồng. Trong khi đó, nếu nhận bằng cổ phiếu, thuế suất chỉ là 0,1%, tương ứng hơn 800.000 đồng/người, xem như không đáng kể.

Mặt khác, nó cũng đảm bảo giữ được một lượng tiền mặt lớn, điều quan trọng đối với các công ty, đặc biệt là công ty bán lẻ.

Không chỉ Thế giới di động, năm 2016, nhiều công ty khác như Vinamilk, Masan, hay SSI tiếp tục áp dụng hình thức ESOP bởi lợi ích của nó: hạn chế tỷ lệ nhảy việc của nhân sự cấp cao và tạo động lực để những người này đóng góp nhiều hơn.

Quay trở lại với doanh nghiệp khởi nghiệp, mô hình ESOP dù là phương thức hữu hiệu để giữ chân nhân tài nhưng nó cũng có những hạn chế nhất định.

TS. Lê Quân cho biết ESOP chỉ có thể áp dụng đối với mô hình công ty cổ phần. Một khó khăn các doanh nghiệp này đối mặt là phải đáp ứng những điều kiện nhất định về phát hành chứng khoán theo quy định của luật chứng khoán.