Các Công ty con của Vinacafe: Người lao động bị quản lý cả... đất ở

Ngày 9.12, báo Lao Động đã phản ánh những nghịch lý tại các Cty con của TCty Càphê Việt Nam (Vinacafe), song đó chưa phải là tất cả. Những ngày gần đây, Cty càphê Đắc Nông cũng sôi lên vì người lao động (NLĐ) tập trung khiếu nại, cản trở sản xuất, đòi giải tán Cty. Đỉnh điểm là trong các ngày 17 - 19.11, hơn 100 người kéo đến trụ sở, xưởng chế biến của Nông trường Đắc Ngo - xã Đắc Ngo, huyện Tuy Đức. Trong những ngày này, lãnh đạo Cty càphê Đắc Nông đã trực tiếp đối thoại với người lao động, nhưng cho đến nay mâu thuẫn vẫn chưa “hạ nhiệt”.

Kiến nghị của NLĐ gồm 11 nội dung, chủ yếu phản đối phương án khoán vườn càphê, đất trồng cây ngắn ngày, đất ở, nợ nần... Ông Nguyễn Văn Luyện - một công nhân Nông trường càphê Đắc Ngo - cho biết, Cty giao khoán 2,782 tấn càphê quả tươi/ha là quá cao. Với năng suất 9,9 tấn như Cty tính, NLĐ còn lại 7,118 tấn, bán được 52 triệu đồng, nhưng họ phải đầu tư không dưới 35 triệu đồng/ha.

“Nhận khoán 1ha càphê, mỗi năm chỉ được 17 triệu đồng thì làm sao sống nổi” - ông Luyện nói. Cũng theo nhiều công nhân, một diện tích khá lớn Cty không sử dụng, khi NLĐ trồng hoa màu thì Cty bắt nộp khoán 6 - 9 triệu đồng/ha mỗi năm. Ngoài ra, nhiều gia đình công nhân đã gắn bó với Nông trường Đắc Ngo hơn 20 năm, đến nay vẫn chưa có nhà ở hợp pháp, chưa được đăng ký hộ khẩu tại địa phương. Họ làm nhà trên đất do nông trường quản lý, mỗi năm nộp 300.000 đồng/hộ...

Thuê đất để phát canh, phát cư

Làm việc với PV, lãnh đạo Cty càphê Đắc Nông dẫn Nghị định 135/2005 về giao khoán đất nông nghiệp, đất rừng sản xuất... trong các nông - lâm trường quốc doanh để khẳng định mình không sai. Như giai đoạn 2007 -2010, Cty giao khoán 3,190 tấn quả tươi/ha, đến 2011 - 2015 giao 2,782 tấn/ha, nghĩa là mức khoán đã giảm.

Cty thuê đất của Nhà nước, NLĐ muốn làm nhà ở phải nộp 300.000 đồng/hộ/năm, Cty không có quyền cấp đất “sổ đỏ”. Diện tích đất bỏ không, NLĐ trồng cây ngắn ngày phải nộp khoán, vì đây cũng là đất Cty thuê...

Vậy là có một diện tích khá lớn Cty không sử dụng, sao không bàn giao để chính quyền cấp quyền sử dụng hoặc trực tiếp cho dân thuê? Ông Hồ Văn Sơn - GĐ Cty - cho rằng, Cty phải giữ lại để ràng buộc công nhân, hộ nào không nhận khoán vườn càphê thì phải trả đất ở, đất trồng cây ngắn ngày cho Cty...

Vậy là doanh nghiệp làm đúng, nhưng vì sao dân vẫn kiện? Họ kiện vì thu nhập không đủ sống, kiện vì Cty “ôm” cả đất thổ cư, đất nông nghiệp bỏ hoang để phát canh phát cư, trong khi luật pháp quy định, doanh nghiệp không sử dụng đất hoặc sử dụng đất kém hiệu quả thì bị thu hồi.