Giảm lãi suất điều hành: Cơ hội vay tái cấp vốn trái phiếu VAMC lãi suất rẻ hơn

Lãi suất điều hành thấp kỷ lục 12 năm

Bắt đầu từ tuần qua (ngày 10/7), Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã thực hiện giảm 0,25%/năm lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái chiết khấu, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đối với các ngân hàng. Đây là lần giảm lãi suất điều hành đầu tiên của NHNN sau 3 năm kể từ ngày 18/03/2014. Theo đó, cặp đôi lãi suất tái chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn giảm từ mức 4,5 – 6,5% xuống còn 4,25-6,25%. Lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng giảm còn 7,25%.

Cặp đôi lãi suất điều hành đã lần đầu tiên trở lại mức lãi suất điều hành áp dụng từ 12 năm trước (2005). Thực tế, NHNN cũng chỉ bắt đầu tích cực sử dụng công cụ này từ năm 2008. Giai đoạn từ năm 2009-2011, với chủ trương nới lỏng CSTT chống suy giảm kinh tế trong điều kiện thanh khoản của các TCTD khó khăn, cặp lãi suất điều hành này được đẩy tăng, đạt đỉnh 13-15% vào tháng 10/2011. Vậy nhưng, ngay trong năm 2012, khi NHNN hướng đến điều tiết tiền tệ và ổn định lãi suất thị trường, thanh khoản VND của các TCTD cải thiện và có dư thừa, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng giảm. Lãi suất điều hành đã điều chỉnh tổng cộng 5 lần, giảm về mức 7-10%.

Lãi suất tái chiết khấu và tái cấp vốn là 2 nghiệp vụ cho vay cầm cố giấy tờ có giá của NHNN đối với NHTM, thường được các ngân hàng sử dụng để đáp ứng các khoản vay hỗ trợ thanh khoản. Trong đó, lãi suất tái cấp vốn được coi là trần, lãi suất tái chiết khấu được coi là sàn của lãi suất chào mua/chào bán GTCG trên NVTTM (lãi suất OMOs) qua đó ảnh hưởng đến lãi suất liên ngân hàng.

Giảm lãi suất nhằm phát tín hiệu nhưng gợi mở hoạt động tái cấp vốn trái phiếu VAMC?

Ông Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng việc giảm lãi suất dẫn tới kỳ vọng lạm phát giảm qua đó giúp giảm lợi suất trái phiếu nhưng điều này theo ông không có nghĩa việc giảm lãi suất điều hành có tác động. Động thái này chỉ mang tính chất trung tính, mang ý nghĩa phát tín hiệu. Lãi suất tái chiết khấu nhiều năm nay không phát sinh, cũng gần tương tự với hoạt động tái cấp vốn. Lãi suất OMOs cũng duy trì ổn định ở mức 5% trong nhiều năm qua. Thời điểm hiện tại thì lượng lưu hành OMO cũng đang ở mức rất thấp. Liên tục nhiều tuần nay, nghiệp vụ thị trường mở không được sử dụng do thanh khoản thị trường dồi dào.

Lãi suất OMO liên tục giữ ở mức 5% trong nhiều năm qua

SSI Retail Research cho rằng thanh khoản dồi dào và lạm phát thấp tạo điều kiện để NHNN giảm lãi suất nhưng việc giảm các lãi suất điều hành sẽ không có tác động nào đáng kể do nhu cầu của thị trường vốn đã rất nhỏ.

Còn theo CTCK Chứng khoán BIDV (BSC), dù các đợt giảm lãi suất thường được xem như một tín hiệu nới lỏng tiền tệ sau quyết định này cung tiền chưa chắc chắn được mở rộng. Bởi bên cạnh lãi suất điều hành tổng hạn mức chiết khấu (được NHNN xác định hàng quý) chưa rõ có tăng lên không. Cùng đó, tăng trưởng tín dụng mục tiêu là 18% trong năm 2017 và chưa có tín hiệu nới.

Tuy nhiên, VCBS lại cho rằng dù mức giảm lãi suất đợt này thực tế là nhỏ để có tác động truyền dẫn đáng kể từ thị trường liên ngân hàng đến thị trường dân cư nhưng động thái cắt giảm lãi suất điều hành là tín hiệu tiếp diễn chính sách nới lỏng, truyền tải thông điệp đến thị trường rõ ràng và mạnh mẽ hơn.

Ngoài ra, ý nghĩa của điều chỉnh có thể nằm ở việc cấp vốn cho các khoản vay hỗ trợ như tái cấp vốn trái phiếu đặc biệt (VAMC) và các khoản vay hỗ trợ nhà ở, hỗ trợ phát triển kinh tế,...

Động thái này có thể là tín hiệu khuyến khích tái cấp vốn trái phiếu đặc biệt để hỗ trợ các ngân hàng tái cơ cấu và xử lý nợ xấu. Hoạt động tái cấp vốn trái phiếu đã được quy định trong các văn bản luật (Nghị định 53/2013/NĐ-CP, Nghị định 34/2015/NĐ-CP, Thông tư 18/2015/TT-NHNN) kể từ khi VAMC ra đời. Thời gian qua, do quy định và yêu cầu khá thận trọng của NHNN mà việc triển khai khá hạn chế trong ngành ngân hàng.

Việc giảm lãi suất tái cấp vốn đi liền với các động thái quyết liệt chính sách trong xử lý nợ xấu và tái cơ cấu ngành ngân hàng gần đây theo VCBS có thể là tín hiệu về khả năng đẩy mạnh kênh hỗ trợ này cho các TCTD đang gặp khó khăn về thanh khoản. Lãi suất áp dụng đối với các khoản vay tái cấp vốn trên cơ sở trái phiếu VAMC thấp hơn 2% so với mức lãi suất tái cấp vốn (4,25%). Đây có thể là mức khá hấp dẫn nếu so với chi phí vốn trung bình của các TCTD có thanh khoản hạn chế.