Đắc Nông: Tan nát Cty càphê Đức Lập

Từ một doanh nghiệp nhà nước ăn nên làm ra trong lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu càphê ở Tây Nguyên, Cty càphê Đức Lập nhanh chóng trượt dài trên con đường thua lỗ, làm thất thoát tài sản nhà nước và vốn vay ngân hàng.

Vì sao thành Chúa Chổm?

Cty càphê Đức Lập đã vay hàng trăm tỉ đồng về rải cho các đại lý thu mua càphê xuất khẩu, nhưng ngân hàng không kiểm soát được việc sử dụng vốn của Cty, Cty cũng không giám sát được các đại lý nên mất vốn. Số vốn vay còn lại, Cty không sử dụng để xuất khẩu càphê như mục đích vay mà trả nợ vay cũ, đầu tư xây dựng cơ bản và tiêu xài hoang phí. Đó là con đường ngắn để Đức Lập trở thành... Chúa Chổm.

Vung tiền nhà nước

Cty càphê Đức Lập (địa chỉ kinh doanh tại thị trấn Đắc Mil, nay thuộc tỉnh Đắc Nông) là doanh nghiệp nhà nước được UBND tỉnh Đắc Lắc ra quyết định thành lập năm 1992, với nguồn vốn ban đầu 5,433 tỉ đồng - sau khi tách tỉnh năm 2004, Cty càphê Đức Lập được chuyển giao về tỉnh Đắc Nông. Đến năm 1998, Đức Lập đã có nguồn vốn kinh doanh 20 tỉ đồng, vốn đầu tư xây dựng cơ bản hơn 9 tỉ. Nhưng từ năm 1999 - 2004, doanh nghiệp này liên tiếp thua lỗ 28,4 tỉ đồng, không còn khả năng trả nợ vay.

Trong thời gian trên, Ban giám đốc Cty đã tạm ứng 125,7 tỉ đồng cho các đại lý, cá nhân có càphê ký gửi tại Cty hoặc sẽ mua càphê về nhập kho Cty. Trong đó, nhiều khoản tạm ứng cho người ký gửi càphê không có phiếu nhập kho Cty để xác định có càphê ký gửi, nhiều đại lý ứng tiền mua càphê cho Cty nhưng không nhập hàng về kho Cty. Đến cuối năm 2004, trên sổ sách Cty thể hiện có gần 10.000 tấn càphê tồn kho Cty và kho các đại lý, nhưng thực tế chỉ có... hơn 80 tấn.

Liên quan đến số tạm ứng này, tính đến 31.12.2010, Cty càphê Đức Lập còn 744 tấn càphê và 49 triệu đồng tiền mặt không thu hồi được. Nếu quy ra giá càphê hiện nay, số nợ này tương đương khoảng 30 tỉ đồng. Tuy nhiên, các con nợ đều “trình bày hoàn cảnh” là giá càphê hiện nay quá cao, nếu thu bằng càphê thì họ không có khả năng trả nổi. Do vậy, hầu hết đều xin được trả bằng tiền số tiền tạm ứng trước đây cộng lãi suất ngân hàng từng thời điểm.

Cùng một kiểu “thả gà ra mà đuổi”, Cty càphê Đức Lập còn ứng trước cho Cty xây lắp điện Long Vân 5,5 tỉ đồng để xây dựng đường điện, nhưng giá trị quyết toán chỉ 2,9 tỉ đồng, còn 2,6 tỉ đồng bị Long Vân chiếm đoạt. Tương tự, Đức Lập còn cho Long Vân vay 750 triệu đồng để mua càphê, Long Vân chỉ trả được 120 triệu, 630 triệu đồng còn lại chiếm đoạt nốt. Một nguyên nhân khác dẫn đến thua lỗ là chi phí xuất khẩu càphê và chi phí tiếp khách được Cty chi rất “thoáng”, có năm riêng chi phí xuất khẩu đã chiếm đến 12% doanh thu xuất khẩu, nên... hết lãi.

Lừa đảo ngân hàng

Trong khi đầu năm 1999, nguồn vốn kinh doanh của Cty càphê Đức Lập còn đến 20 tỉ đồng, thì vốn xuất khẩu càphê lại chủ yếu đi vay ngân hàng. Việc vay vốn có biểu hiện gian dối, giả mạo chứng từ, sử dụng vốn sai mục đích. Cty đã photocopy hợp đồng xuất khẩu thành nhiều bản để vay vốn nhiều nơi, vay ngân hàng này trả nợ ngân hàng khác (32,1 tỉ), dùng vốn vay ngắn hạn đầu tư xây dựng cơ bản (10,8 tỉ) v.v...

Mặc dù đã khuyến cáo trong quá trình kiểm tra, nhưng các ngân hàng không có biện pháp siết chặt cho vay mà vẫn liên tục giải ngân, ngay cả khi Đức Lập đã nợ quá hạn cả gốc và lãi. Tính đến 31.12.2010, Cty càphê Đức Lập còn nợ Quỹ Đầu tư phát triển và 4 ngân hàng thương mại tổng cộng 84,3 tỉ đồng mất khả năng thanh toán. Dù dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Ban giám đốc Cty là khá rõ ràng, nhưng chính các ngân hàng thương mại cũng vi phạm các quy định về cho vay, tiếp tay cho doanh nghiệp này làm mất vốn hàng chục tỉ đồng.

Theo Đặng Trung Kiên

Báo Lao Động