Lật tẩy “đường dây” tuồn hàng giả vào Việt Nam

Thời gian qua nổi lên tình trạng sản xuất các loại thực phẩm chức năng giả làm đẹp cho phụ nữ. Lực lượng cảnh sát kinh tế đã bắt giữ nhiều vụ lớn với tang vật là hàng tấn thực phẩm chức năng giả.

Hàng giả ngập tràn từ đời thực đến… online

Tại tọa đàm “Nâng cao hiệu quả thực thi quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) và vai trò của báo chí” vừa tổ chức tại Hà Nội, nhiều đại biểu cho rằng, hàng giả xâm phạm SHTT không chỉ được sản xuất trong nước mà còn được sản xuất ở nước ngoài.

Ông Nguyễn Hữu Cư - đại diện Cục Cảnh sát kinh tế - Bộ Công an cho biết, hàng giả xâm phạm SHTT phần lớn được sản xuất ở nước ngoài (chủ yếu là Trung Quốc), sau đó được đưa vào Việt Nam để gắn nhãn mác giả và tiêu thụ. Các loại hàng giả này thường được đưa vào bằng cả đường chính ngạch, tiểu ngạch, trong đó chủ yếu nhập lậu qua biên giới phía Bắc, đường hàng không, đường biển.

Đối tượng sản xuất, buôn bán hàng giả chủ yếu thuộc thành phần kinh tế tư nhân. Với lĩnh vực như thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng, đối tượng cầm đầu thường là những người có chuyên môn, am hiểu về chuyên ngành, thậm chí là giám đốc công ty, chỉ đạo nhân viên trực tiếp sản xuất hoặc đặt Trung Quốc sản xuất. Đối tượng vận chuyển hàng từ Trung Quốc về thường là cư dân khu vực biên giới, nơi buôn bán tiêu thụ hàng giả là các trung tâm thương mại, chợ cửa khẩu hoặc các cửa hàng bán hàng trà trộn cả thật lẫn giả. Có một số ít đối tượng đưa hàng giả tiếp thị trực tiếp đến người tiêu dùng (NTD).

Đối với hàng giả, xâm phạm SHTT sản xuất ở nước ngoài, các đối tượng đặt hàng dưới dạng nguyên chiếc hoặc linh kiện, chi tiết, bao bì rời, sau đó nhập lậu vào Việt Nam để lắp ráp, đóng gói, tiêu thụ. Nếu bị bắt giữ trên đường vận chuyển thì cơ quan chức năng không thể xử lý được hàng giả vì không chứng minh được ý thức chủ quan của đối tượng vận chuyển; hoặc hàng hóa mới chỉ là các chi tiết, chưa có nhãn mác và chưa là sản phẩm hoàn chỉnh.

Đối với hàng giả, xâm phạm SHTT sản xuất hoặc lắp ráp, đóng gói trong nước, các đối tượng thường thuê địa điểm hẻo lánh, ngõ cụt, khu vực giáp ranh vừa để ở, vừa để làm hàng giả, thời gian thuê ngắn rồi đổi địa điểm khác để tránh bị phát hiện. Việc sản xuất được giữ bí mật, chia ra nhiều công đoạn, nhiều nơi khác nhau như nơi đặt in vỏ bao bì, nhãn mác, nơi pha, trộn, thay nhãn mác, nơi đóng gói.

Ông Vũ Xuân Bính - Phó Trưởng phòng Phòng Chống hàng giả, Cục Quản lý thị trường cho biết thêm: “Việc kinh doanh hàng giả, xâm phạm quyền SHTT online cũng ngày càng phổ biến và rất khó xử lý bởi không thể biết được hình ảnh đăng lên là hàng thật hay hàng giả. Chưa kể, cũng rất khó kiểm tra được nơi bán vì người bán hàng online không cần có hàng sẵn trong khi vẫn nhận bán bao nhiêu cũng được. Khi lập biên bản xử lý vi phạm “tại trận” thì phát sinh vấn đề là người chuyển hàng chối trách nhiệm mà đẩy sang cho người bán”.

6 tháng, xử phạt gần 1.000 vụ

Theo ông Phạm Văn Toàn - Phó Chánh Thanh tra Bộ KHCN, 6 tháng đầu năm 2016, Thanh tra Bộ đã xử lý trên 50 vụ việc theo đề nghị của chủ thể quyền và cảnh sát kinh tế. Số liệu từ Cục SHTT (Bộ KHCN) cho thấy, 6 tháng đầu năm 2016, đơn vị đã tiếp nhận 26.707 đơn về bảo hộ quyền SHTT. Trong đó, bảo hộ về sáng chế là 2.399 đơn, kiểu dáng công nghiệp là 1.325, nhãn hiệu đăng ký quốc gia là 19.723 và nhẫn hiệu đăng ký quốc tế chỉ định VN là 3.016 đơn…

Mặt khác, Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho biết, 6 tháng qua đã phát hiện 925 vụ giả mạo nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, bao bì với tổng số tiền xử phạt là hơn 5,5 tỉ đồng. Vi phạm về tem giả, nhãn bao bì hàng hóa là 222 vụ xử phạt hơn 743 triệu đồng. Vi phạm về xâm phạm quyền SHTT là 195 vụ, xử phạt hơn 1,4 tỉ đồng. Lực lượng cảnh sát kinh tế cũng đã phát hiện 286 vụ sản xuất, buôn bán hàng giả, xâm phạm SHTT, trong đó đã khởi tố 49 vụ.

Trước “cơn lốc” hàng giả đang càn quét, ông Nguyễn Văn Bảy - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và đào tạo (Cục SHTT) cho rằng, bên cạnh việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao công tác quản lý nhà nước về phòng chống tội phạm xâm phạm SHTT thì việc nâng cao ý thức của NTD cũng rất quan trọng. Ông Phạm Văn Toàn - Phó Chánh Thanh tra Bộ KHCN cho biết thêm, giải pháp trong thời gian tới là sẽ ký kết chương trình phối hợp hành động giữa các Bộ/ngành về hợp tác phòng, chống xâm phạm quyền SHTT giai đoạn 3 (2016 - 2020).