Không phải cứ có tên trong Hồ sơ Panama là trốn thuế

Hồ sơ Panama thực sự đã trở thành một “quả bom truyền thông” với một lượng thông tin khổng lồ vốn là bí mật đã được tung lên mạng Internet và đến hôm nay thì tất cả mọi người đều đã có thể tra cứu ai có tên trong danh sách.

Theo đó, liên quan đến Việt Nam có 19 công ty vỏ bọc được thành lập tại nước ngoài. Những công ty này chủ yếu được đặt tại Quần đảo British Virgin thuộc Anh. Ngoài ra, danh sách cũng công bố 185 địa chỉ tại Việt Nam.

Đặc biệt, hồ sơ cũng đề cập đến 189 cá nhân có liên quan tới Việt Nam. Những cái tên được nhắc tới trong danh sách bao gồm cả tên người Việt Nam và nước ngoài.

“Quả bom” ấy rất nóng nhưng cần hiểu rõ một số thông tin mà có thể nhiều người đang hiểu sai về các “thiên đường thuế” và bản danh sách đang được nhiều người tìm kiếm.

Nếu nói rằng danh sách này chính là bằng chứng kết tội ai đó trốn thuế là không chính xác. Danh sách được công bố chỉ là danh sách các khách hàng của Mossack Fonseca – một công ty luật ở Panama. Công ty này hoạt động ở 42 quốc gia với 600 nhân viên, trong đó hiện diện ở các thiên đường thuế như Thụy Sĩ, đảo Síp và quần đảo British Virgin.

Dịch vụ mà Mossack Fonseca cung cấp cho khách hàng là giúp họ có thể chuyển tiền ra nước ngoài, mà ở đây là các thiên đường thuế. Công cụ được sử dụng để làm việc này là các công ty vỏ bọc (shell company) và các tài khoản được mở ở ngân hàng nước ngoài (offshore accounts).

Không phải cứ tiền được chuyển đến các thiên đường thuế chắc chắn sẽ là tiền bẩn (tức tiền thu được từ buôn lậu, tham nhũng, làm ăn phi pháp...). Điểm quan trọng là nguồn của dòng tiền có sạch hay không.

Công ty vỏ bọc là những công ty chỉ tồn tại trên giấy tờ, thường không có văn phòng hay bất kỳ nhân viên nào và được sử dụng cho mục đích hợp pháp hóa các quy trình. Bản thân loại hình này không phải là bất hợp pháp, chúng có tư cách pháp nhân rất rõ ràng. Cũng không có nước nào cấm công dân của mình mở công ty ở nước ngoài.

Hình thức công ty vỏ bọc phổ biến nhất là holding company. Công ty này không kinh doanh gì mà chỉ đứng tên nắm giữ một số loại tài sản (như tiền mặt, cổ phiếu, bất động sản, phi cơ, du thuyền hay các tác phẩm nghệ thuật…). Ngoài ra một lợi thế đặc biệt của loại hình công ty này là tách biệt nguồn gốc tài sản hay thu nhập đầu vào và đầu ra. Điều này giúp các công ty cung cấp dịch vụ như Mossack Fonseca hay các ngân hàng không bị liên đới khi dòng tiền không sạch.

Các tài khoản ngân hàng ở nước ngoài là các tài khoản được mở ở một ngân hàng đóng tại một vùng lãnh thổ hoặc một đất nước khác chứ không phải ở nơi cư trú của người gửi tiền, thường là các thiên đường thuế như quần đảo Cayman, quần đảo Virgin thuộc Anh, Hồng Kông, Singapore…

Sở dĩ gọi những vùng đất này là thiên đường thuế vì có những ưu đãi vượt trội so với các nơi khác: đảm bảo tính bảo mật và mức thuế hấp dẫn. Thông thường các công ty nước ngoài thành lập ở đây nhưng có hoạt động kinh doanh ở nước khác sẽ được miễn mọi loại thuế doanh nghiệp. Hơn nữa, thủ tục đăng ký và thành lập doanh nghiệp cũng vô cùng nhanh chóng và thuận tiện. Các thông tin của doanh nghiệp cũng được giữ kín.

Ở các thiên đường thuế có vô số các công ty luật như Mossack Fonseca. Họ lo liệu cho khách hàng tất cả các thủ tục, thậm chí trở thành đại diện pháp lý.

Như vậy việc một cá nhân hay một công ty có tên trong hồ sơ Panama là hoàn toàn bình thường, chưa thể kết luận người đó đã có hành vi trốn thuế.