Có bờ biển dài, giàu tiềm năng sản xuất muối, thực tế lượng muối tồn kho trong diêm dân và các DN cũng không ngừng tăng lên. Tuy nhiên, hàng năm, Việt Nam chỉ chủ yếu XK muối “thô”, rồi phải chi ra hàng chục triệu USD để NK muối chất lượng cao phục vụ các ngành công nghiệp và y tế. Đến nay, ngành muối Việt vẫn đang loay hoay trong vòng thừa hàng “thô”, thiếu hàng “tinh” mà chưa tìm được hướng đi phù hợp.

Tăng cả diện tích và sản lượng

Theo báo cáo của Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối (Bộ NN&PTNT), năm 2013, diện tích sản xuất muối cả nước đạt 14.189 ha, tăng 32 ha so với năm trước. Tính đến ngày 20-5-2014, diện tích sản xuất muối cả nước ước đạt 14.792 ha, tăng 550 ha so với cùng kỳ  năm 2013, trong đó diện tích muối thủ công đạt 11.153 ha, diện tích muối công nghiệp đạt 3.639 ha.

Song song với mức tăng diện tích, sản lượng muối năm 2013 cũng tăng lên 28,7% so với cùng kỳ năm 2012 và bằng 104% so với kế hoạch năm. Sản lượng muối cả nước trong 5 tháng đầu năm ước đạt gần 679.000 tấn, tăng 4,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong số đó, muối sản xuất thủ công ước đạt 504.985 tấn, tăng 2,6% , còn muối sản xuất công nghiệp ước đạt 173.578 tấn, tăng 9,8%. Lượng muối tồn trong diêm dân và một số DN sản xuất khoảng 276.079 tấn, trong đó miền Bắc tồn 14.440 tấn, miền Trung tồn 109.581 tấn, ĐBSCL tồn 152.058 tấn.

Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, giá muối trong tháng 5 ổn định như tháng trước. Giá muối tại miền Bắc hiện khoảng 1.300-2.500 đồng/kg; tại Nam Trung Bộ từ 600-1.300 đồng/kg đối với muối sản xuất thủ công, từ 900-1.200 đồng/kg đối với muối sản xuất công nghiệp; tại ĐBSCL từ 900-1.400 đồng/kg.

Theo nhận định của Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám tại Hội nghị “Bàn giải pháp đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ muối niên vụ 2014” vào giữa tháng 5: Trong vụ muối năm 2013 và đến thời điểm hiện tại, về cơ bản, sản xuất muối đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước. Giá muối luôn giữ ở mức hợp lý, có lãi, góp phần giảm bớt những khó khăn trong sản xuất và đời sống của người dân.

Thừa hàng “thô”, thiếu hàng “tinh”

Mặc dù là quốc gia có bờ biển dài, có tiềm năng sản xuất muối với 21 tỉnh, 45 huyện, 125 xã sản xuất muối nhưng bao năm nay Việt Nam vẫn luẩn quẩn trong vòng thừa muối “thô” mà thiếu muối “tinh” nên vẫn thường xuyên phải NK muối. Trong năm 2013, lượng muối NK khoảng 400 nghìn tấn (chủ yếu muối chất lượng cao phục vụ các ngành công nghiệp và y tế). Riêng 5 tháng đầu năm 2014, giá trị NK muối giảm 7% so với cùng kỳ năm trước nhưng vẫn đạt mức 5,7 triệu USD.

Thứ trưởng Vũ Văn Tám cho rằng, bên cạnh những kết quả đạt được suốt thời gian qua, ngành muối vẫn còn nhiều tồn tại, đó là sản xuất muối vẫn chủ yếu thủ công, phụ thuộc chính vào những điều kiện thời tiết. Việc phát triển diện tích sản xuất muối công nghiệp chưa đạt mục tiêu đề ra; muối chất lượng cao cung cấp cho các ngành công nghiệp và y tế chưa đáp ứng đủ nhu cầu trong nước. Đây là điểm yếu mà ngành muối cần nỗ lực để có thể dần khắc phục trong thời gian tới.

Theo Thứ trưởng Vũ Văn Tám, để đảm bảo sản xuất muối đáp ứng đủ nhu cầu muối tiêu dùng, nguyên liệu cho các ngành công nghiệp và tăng dần XK sản phẩm muối biển giàu vi lượng; đảm bảo an toàn thực phẩm, khả năng cạnh tranh của sản phẩm muối, thời gian tới, Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối cần tổng kết các mô hình, quy trình công nghệ sản xuất tiên tiến để hướng dẫn người dân, tổ chức sản xuất có hiệu quả; nhân rộng các mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ.

Sản xuất muối nguyên liệu là lĩnh vực sản xuất vật chất chịu ảnh hưởng của thời tiết, nên cũng mang tính thời vụ do vậy Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối và cơ quan quản lý các cấp tại địa phương cũng cần thiết lập cơ chế chỉ đạo sản xuất theo mùa vụ phù hợp với từng vùng; thường xuyên theo dõi diễn biến của thời tiết khí hậu, hướng dẫn người dân làm đúng quy trình và có giải pháp giảm thiểu sự tác động bất lợi của thời tiết.

Thứ trưởng Vũ Văn Tám chỉ đạo, về chế biến và tiêu thụ muối, Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối có trách nhiệm đẩy mạnh việc xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, công bố xuất xứ hàng hóa, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và xúc tiến thương mại, tìm kiếm, mở rộng thị trường XK loại muối có ưu thế sản xuất trong nước (muối ăn nhiều vi lượng), có giải pháp nâng tỉ lệ muối ăn qua chế biến, hướng đến nền sản xuất muối hiện đại, phát triển ổn định bền vững.

“Một trong những giải pháp quan trọng nữa là, khuyến khích DN liên kết với sản xuất nguyên liệu muối, thu mua, chế biến, tiêu thụ; liên kết trong từng khâu của quá trình sản xuất, đặc biệt là khâu sản xuất muối nguyên liệu hình thành các hợp tác xã, tổ hợp tác, đảm bảo cho các DN chế biến muối có đầu mối (đại diện diêm dân để ký kết và giao dịch hợp đồng)”, Thứ trưởng Vũ Văn Tám nhấn mạnh. 

Diêm dân Ninh Thuận lao đao vì giá muối giảm mạnh

Theo Uyển Như