“Bầu Kiên” trước ngày hầu tòa

Từ cái ngày ông Kiên vào trại tạm giam, giờ đã là hai Tết. Mà cái Tết năm nay cũng có chữ đầu là “Giáp” như năm khai sinh của ông, khác ở chỗ nay là Giáp Ngọ, còn ông thì tuổi Giáp Thìn (1964).

Nhóm tội của ông và đồng phạm về kinh tế, tham nhũng với tài liệu, hồ sơ chất chồng, chân rết mớ ba mớ bảy, lại dích dắc có tên trong cả vụ án của “người em” Huỳnh Thị Huyền Như... nên VKS phải nhiều lần gia hạn tạm giam, CQĐT mới có đủ thời gian để hoàn tất hồ sơ, ra kết luận. Thế nên chỉ thời hạn điều tra đã hai Tết ở trại rồi, chưa biết sau cái Xuân Giáp Ngọ này, tòa sẽ tuyên ông mức án ra sao để nhẩm đếm nốt những cái Tết ngồi ăn bánh chưng trong trại nữa, mà xem thể còn dài, dài lắm.

Có người hỏi: “Viết bị can Kiên sao lại không có ảnh bị can trong trại mà lại trưng ảnh những ngày hoàng kim? Ngựa đã khuỵa vó còn tung thời phi nước đại, liệu có nên”... Ngẫm thì cũng phải, nhưng khặt nỗi, ông Kiên rất “dị ứng” với báo giới. Nhiều báo ngỏ ý muốn vào trại gặp ông, nhưng khi cán bộ chuyển lời, ông lập tức khước từ.

Ngày trước, ông chả bảo với phóng viên là viết gì về ông thì viết nhưng đừng khơi móc làm khổ gia đình, vợ con ông. Suy nghĩ ấy rất phải, bởi theo luật cũng như theo đạo lý, ai sai, ai có tội người ấy chịu chứ đừng vấy sang chuyện khác, sinh lụy hệ những người thân. Khi khám xét, bắt giam, CQĐT làm tốt biện pháp nghiệp vụ nên cũng chẳng có bóng dáng phóng viên nào rình chộp được, thành thử nói về bầu Kiên thì nhiều mà hình ảnh ông sau ngày sa vào tố tụng lại hiếm hoi là vì vậy.

Bởi sự hiếm hoi ấy nên bức ảnh bầu Kiên trong trại tạm giam xuất hiện trên internet mấy ngày rồi bỗng dưng xôn xao hẳn. Trong ảnh, bị can Kiên ngồi bên bàn đá của phòng làm việc, đối diện là cán bộ điều tra đang hướng dẫn ông khai báo. Có bình luận nói ông “xuống sắc”, có lẽ bởi không thấy cái bụng phương phi như hồi nào. Nhưng như thế không có nghĩa là bị can gầy yếu, hom hem. Như ông thổ lộ với cán bộ điều tra rằng, từ ngày vào trại, hồi đầu tinh thần bất ổn do sự thay đổi đột ngột về môi trường (từ sống trong dinh thự đến trại tạm giam) nhưng về sau cũng quen, ông thích hợp với lịch gian biểu đêm nghe kẻng đi ngủ, sáng giờ Dần là dậy.

Hơn một năm vào trại tạm giam, giờ ông Kiên “mềm tính” hơn, không cau có, bất hợp tác như trước nữa. Nhiều lúc ông nằm trầm ngâm trong phòng, rồi đứng lặng bên khung cửa sắt to bằng ngón chân, nhìn mưa lất phất... Hỏi chuyện, Nguyễn Đức Kiên bảo, ngày trước ở ngoài cũng mắc bệnh này, bệnh kia, nhưng không hiểu sao giờ thấy khỏe hơn, bụng bớt phệ, giảm rất nhiều ki-lô-gam và ăn uống cũng chừng mực lắm. Ông nói đã trút bỏ được những suy nghĩ dằn vặt mà khi chưa vào trại, đó là điều không bao giờ nghĩ tới...

Nói đến đây, dẫu là bị can, quả thực tôi cũng có lý do để nể ông ở cái khí chất. Tội ông gây ra thì ông phải chịu, tôi không bàn thêm. Nhưng con người ta khác nhau ở cái vị trí, nói nghĩa bóng là cái ghế. Một ông bầu tiền bạc và quyền lực khủng như ông Kiên, ngày còn vang bóng, nặng giọng chút là tất thảy cán bộ ở ngân hàng của ông im re. Sống trên ghế quyền lực, ngủ trong dinh thự, lâu dần nó định hình thói quen ăn sâu vào cốt cách, không dễ gì lay chuyển được. Cắt cái ghế ấy đi, tước thói quen dinh thự bằng giường bê tông ở trại, ấy là sự thay đổi đối nghịch giữa đỉnh núi và vực sâu, nói trong y học thì còn khủng khiếp hơn tụt huyết áp.

Chưa đâu xa, nhiều người có chức quyền vừa phải, bị cách chức hôm trước thì hôm sau suy sụp liền, đi còn chẳng nổi nói gì tụt đôi ba cân có ăn nhằm gì. Ông Kiên bị bắt, đêm trước dinh thự, đêm sau ngồi trại, xét ở bản tính con người, ai cũng vậy, sốc lắm chứ. Thế mà ngồi trong trại, giờ ông đã đủ tỉnh táo để khỏe ra, để bụng bớt phệ, để ăn được, uống được và như ông thổ lộ với điều tra viên là dường như “tự mất” những căn bệnh ngày trước vốn khó trị: bệnh tự cao, bệnh tự đắc, bệnh huyễn hoặc... Xét thế thì đúng là môi trường trại giam có ý nghĩa giáo dục, cải tạo bản tính con người rõ lắm.

Lại nói về bức ảnh bầu kiên trong trại tạm giam, khuôn mặt tròn và mái tóc bạc thì không lẫn vào đâu được. Đương nhiên, đây là ảnh thật, việc thật, nó làm nhiều người liên tưởng một phiên bản bầu Kiên ngồi uống bia tại biển Vũng Tàu dạo trước. Chả là khi bầu Kiên bị bắt giam mấy tháng, bất ngờ trên mạng xuất hiện bức ảnh một người được cho là “bầu Kiên ngồi uống bia chai tại phố biển Vũng Tàu”. Cư dân mạng đổ xô soi xét, hóa ra đấy chỉ là “người có hình dạng giống bầu Kiên”, tựa như một phiên bản vậy. Cái trớ trêu là người này có khuôn mặt, phong thái phải nói là khá giống ông Kiên: tóc bạc như sương khói, mặt bầu, mắt sắc và cả cái dáng ngồi uống bia cũng tư lự như... bầu Kiên thật.

Nhắc lại thế để thấy thông tin, hình ảnh về người cũ quyền lực Nguyễn Đức Kiên hút dư luận đến mức nào. Hơn nữa, người mình vốn dễ liên tưởng, dễ tưởng tượng điều gì đó khác với bình thường. Ngay như ông Nguyễn Đức Vân ở Lâm Đồng cũng vậy, báo chí đồn thổi ông Vân giống Tổng thống Obama như đúc, đến mức có bài báo nói: “Phải giật mình vì không thể nào tin nổi trên đời này lại có 2 người giống nhau đến thế. Nguyễn Đức Vân cũng không sao giải thích nổi vì sao ông giống vị tổng thống đương nhiệm của nước Mỹ đến vậy. Ông có nước da ngăm đen, trán cao và nhiều nét nhăn lớn, hàm răng đều và trắng, sống mũi cao, thẳng, lông mi rậm dài, đôi mắt nâu và sâu, mái tóc xoăn, ngắn và đen... Đặc biệt, khi cười rất khó để nhận ra đâu là nụ cười của Nguyễn Đức Vân và đâu là của Obama”. Tuy nhiên, tôi thì nghĩ khác, giống thì có giống thật, nhưng có lẽ vì nhiều người tưởng tượng quá phong phú nên mới “thột” đến vậy, chứ kỳ thực thì tỷ lệ phần trăm để nói giống hay khác còn chênh nhau nhiều lắm.

Hôm 9/2, VKSND tối cao tống đạt cáo trạng mới với ông Kiên. Nói là mới nhưng thật ra là bổ sung thêm một số nội dung theo yêu cầu của tòa hồi trước Tết, còn 4 tội danh mà bị can Kiên đã “lĩnh ấn” từ VKS thì vẫn vậy. Trong tứ tội mà bị can Kiên bị truy tố, tội có khung hình phạt cao nhất là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, mức án kịch trần là tù chung thân - như đối với “đàn em” Huyền Như đã lĩnh hồi giáp Tết. Hai bị can Trần Ngọc Thanh, Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư ACB Hà Nội; Nguyễn Thị Hải Yến, Kế toán trưởng Công ty cổ phần Đầu tư ACB Hà Nội bị truy tố về tội "lừa đảo chiếm đoạt tài sản".

Các bị can Trần Xuân Giá, nguyên Chủ tịch HĐQT Ngân hàng ACB; Lê Vũ Kỳ, Trịnh Kim Quang, đều nguyên Phó Chủ tịch Ngân hàng ACB; Lý Xuân Hải, nguyên Tổng Giám đốc Ngân hàng ACB; Phạm Trung Cang, nguyên Phó Chủ tịch HĐQT Ngân hàng ACB; Huỳnh Quang Tuấn, nguyên thành viên thường trực HĐQT Ngân hàng ACB bị truy tố về tội "Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng". Tổng số tiền thiệt hại do 9 bị can gây ra trong vụ án này là 1.695,6 tỷ đồng.

Cáo trạng xác định, Nguyễn Đức Kiên với vị trí là Phó Chủ tịch Hội đồng sáng lập và đại diện nhóm cổ đông chiếm 9,03% vốn điều lệ đã có vai trò chỉ đạo, chi phối toàn bộ hoạt động quản trị, điều hành Ngân hàng ACB. Từ ngày 15/5/2007 đến ngày 3/8/2012, "bầu Kiên" đã thông qua 6 công ty gia đình để tổ chức hoạt động kinh doanh không đúng với nội dung đăng ký kinh doanh, lợi dụng các cơ quan, tổ chức này để kinh doanh cổ phần, cổ phiếu và kinh doanh vàng với số tiền hơn 21 nghìn tỷ đồng.

Trong 4 tội danh, "bầu Kiên" bị truy tố về tội "Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng" cùng các bị can Trần Xuân Giá, Trịnh Kim Quang, Lê Vũ Kỳ, Lý Xuân Hải, Phạm Trung Cang và Huỳnh Quang Tuấn. Các bị can biết rõ quy định của Ngân hàng Nhà nước nhưng vẫn đồng ý cho thực hiện chủ trương, ủy thác cho các nhân viên gửi tiền vào các tổ chức tín dụng sai quy định gây thiệt hại cho Ngân hàng ACB số tiền 718,9 tỷ đồng. Đối với hành vi cấp tín dụng để đầu tư cổ phiếu Ngân hàng ACB, Nguyễn Đức Kiên với tư cách Chủ tịch Hội đồng đầu tư Ngân hàng ACB đã cùng với lãnh đạo Công ty ACBS để triển khai thực hiện việc đầu tư mua cổ phiếu ACB không đúng với chủ trương ngày 2/11/2009 của thường trực HĐQT Ngân hàng ACB, trái với quy định của Bộ Tài chính, gây thiệt hại cho Ngân hàng ACB hơn 687,7 tỷ đồng.

Trong vụ án này, ban đầu cơ quan điều tra đã khởi tố ông Phạm Trung Cang nhưng qua xem xét các cơ quan tố tụng đình chỉ bị can. Đến ngày 3/1/2014, TAND Hà Nội qua xem xét đã trả hồ sơ và đề nghị điều tra bổ sung hành vi của bị can Cang và Tuấn. Cáo trạng của Viện KSND Tối cao xác định, 2 bị can này cũng phải chịu trách nhiệm hình sự về việc ký và thực hiện các chủ trương ủy thác trái quy định gây thất thoát cho Ngân hàng ACB. Như vậy, ông Cang không còn lý do để đứng ngoài cuộc khi trách nhiệm pháp lý của ông trong vụ án đã được xác định.

Giáp Ngọ, năm mươi tuổi, Nguyễn Đức Kiên sắp bước ra vành móng ngựa để tòa luận tội. Bản án của luật pháp rồi sẽ được tuyên, nhưng cái đáng đúc kết sau đó không phải ông Kiên sẽ lĩnh bao nhiêu năm tù mà là bài học trong chấp hành luật pháp về quản lý kinh tế lĩnh vực tài chính, ngân hàng. Người bước ra vành móng ngựa nhận án thì người đang đứng ngoài vành móng ngựa hãy coi đó là bài học thiết thân cho chính mình bởi tội phạm kinh tế có tỷ lệ ẩn khá lớn, không ít hành vi phạm pháp chưa khui lộ vì nhiều lý do.

Chức tước nhiều khi làm người ta ngợp sáng mà không nhìn thấy bóng tối - hành vi phạm pháp dưới chân mình, để lắp đậy bằng thủ đoạn. Mấy năm trước, nếu ai đó nói “bầu Kiên bị bắt”, chắc người ta chậc lưỡi “thằng hâm”, giáp sắt đâm sao thủng?! Nhưng hiện thực đã chứng minh tất cả, giáp sắt cũng chỉ che đậy phần nào, rồi đến lúc nó lộ diện thì không có gì ngăn cản được. Ngẫm thế lại thấy cuộc chiến bóc gỡ tham nhũng của cơ quan Công an thật gian ải và phải có tầm thế nào mới khui lộ đến vậy...

Theo Đăng Trường