Cơ hội thương thảo lãi suất

Sau dịp Tết nguyên đán và nhìn chung trong khoảng 2 tháng đầu của quý I, các ngân hàng thường khá tập trung vào các chương trình huy động, nhằm tận dụng thu hút nguồn vốn nhàn rỗi đầu năm.

Lãi chênh lệch huy động trừ cho vay vẫn cao

Thống kê lãi suất cho vay trên thị trường vào tuần đầu tháng 1/2015, NHNN cho biết: “Lãi suất cho vay bằng VND tiếp tục ổn định. Hiện nay, mặt bằng lãi suất cho vay phổ biến đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 7%/năm đối với ngắn hạn, các NHTM nhà nước tiếp tục áp dụng lãi suất cho vay trung và dài hạn phổ biến đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 9 - 10%/năm. Lãi suất cho vay các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường ở mức 7-9%/năm đối với ngắn hạn; 9,5-11%/năm đối với trung và dài hạn. Về lãi suất cho vay USD, vẫn phổ biến ở mức 3-7%/năm; trong đó lãi suất cho vay ngắn hạn phổ biến ở mức 3-6%/năm, cho vay trung và dài hạn phổ biến ở mức 5,5-7%/năm.

Đầu tháng 3/2015, các ngân hàng đã có một đợt điều chỉnh giảm mạnh và kéo mức lãi suất huy động kì hạn ngắn xuống mức kỉ lục chỉ còn 4%/ năm (ở Agribank và Vietcombank), và phổ biến ở mức 4,5-5%/năm. Tuy nhiên tại thời điểm hiện nay, lãi suất cho vay chưa được NHNN công bố tình hình hoạt động theo tuần của hệ thống ngân hàng kể từ sau dịp Tết, nhưng ghi nhận trên thực tế toàn hệ thống gần như vẫn chưa có điều chỉnh lãi suất cho vay so với mặt bằng đã thiết lập trước Tết.

Cụ thể, lãi suất cho vay vẫn dao động ở mức 7-11%, tùy khoản vay ngắn, trung hoặc dài hạn. Ở một số chương trình ưu đãi, có một số ngân hàng đã triển khai cho vay ở mức 6% hoặc dưới 7%. Điển hình như BIDV (cho vay DN, hộ kinh doanh nhỏ và siêu nhỏ với thời gian vay 5 tháng); OCB (ưu đãi 3 tháng đầu với khoản vay 12 tháng), Viet Capital Bank (hạn mức gói vay 1000 tỷ đồng); TPBank (6,99%)... Đặc biệt VIB còn cho vay lãi suất 0,68% kéo dài 30 tháng đối với khoản vay trên 5 năm.

Nhìn chung các gói vay ưu đãi này đều chỉ tập trung ưu đãi khách vay tiền ngắn hạn, hoặc thời gian được hưởng ưu đãi rất ngắn nên cơ bản người vay vẫn lo ngại sẽ bị ngân hàng tính “bù” khoản được ưu đãi vào lãi suất điều chỉnh sau một thời gian vay. Rõ ràng, nếu nhìn đầy đủ thì lo ngại này không phải không có lí do khi phần lớn DN và người vay cá nhân đều vẫn cảm nhận được mức chênh lệch lãi suất giữa huy động trừ cho vay vẫn khá cao, tối thiểu trong biên độ từ 4%. Trong khi đó, một vấn đề đáng quan tâm là tỷ lệ vay lãi suất cao từ 11%, thậm chí tới 12% vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu tín dụng của toàn hệ thống (khoảng xấp xỉ 30%).

“Không phải chúng tôi không muốn cho DN vay lãi suất thấp. Thà cho DN vay lãi suất nhưng ổn định còn hơn giữ tiền không cho vay được. Nhưng nhiều DN có nhu cầu vốn lại có điểm trừ tín dụng, ngân hàng nếu cho vay tất nhiên phải tính lãi cao để bù trừ rủi ro. Các DN có sức khỏe tốt, hoạt động kinh doanh ổn định thì nhiều DN chưa có nhu cầu tín dụng. Đầu năm thường chưa phải là dịp để DN vay tiền. Thậm chí nhiều DN muốn đầu tư còn chờ phê duyệt kế hoạch tại đại hội cổ đông”, Tổng giám đốc một ngân hàng lí giải.

Vẫn còn dư địa... chót

Với mặt bằng lãi suất huy động mới, TS Cao Sĩ Kiêm - Chủ tịch HĐQT ngân hàng Đông Á cho rằng để hệ thống điều chỉnh giảm được lãi suất cho vay, cần có thời gian. Và thời gian cho độ trễ đó thường mấy khoảng 5 - 6 tháng so với lãi suất huy động, vì khi đó các ngân hàng mới có thể cân đối lại dòng vốn.

Nếu xét độ trễ từ 5-6 tháng kể từ tháng 3, với mặt bằng lãi suất huy động đã được giảm thấp so với lãi suất điều hành, nhiều chuyên gia cho rằng điểm rơi của độ trễ khi các ngân hàng cân đối được dòng vốn, có thể sẽ rơi vào giai đoạn ngân hàng... khó có điều kiện giảm lãi suất thấp hơn.

TS Võ Trí Thành - Phó Viên trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế TW nhấn mạnh trong câu chuyện lãi suất, yếu tố cần quan tâm vẫn là tỷ giá. “Mặc dù NHNN đã cam kết tỷ giá không điều chỉnh quá 2% nhưng trên thị trường nếu tỷ giá VND/USD quá tăng thì vẫn sẽ có những tác động khiến giá hàng hóa nhập khẩu tăng, cán cân thanh toán, cán cân thương mại tăng và dẫn đến lạm phát tăng. Như vậy để giữ lãi suất thực dương, lãi suất huy động cũng khó giảm và chi phí vốn của ngân hàng khó giảm. Dẫn đến lãi suất cho vay càng khó giảm. Nhưng để hỗ trợ DN thì các nhà điều hành cần có động thái mạnh tay đối với dòng vốn trung và dài hạn, sao cho DN có thể có giá vốn rẻ hơn nữa để có sức cạnh tranh”, ông Thành nói.

Nhận xét về điều hành của NHNN trong những tháng đầu năm, Bộ phận phân tích CTCK Vietcombank cũng cho rằng thực tế với mức trần lãi suất 5,5% hiện tại, NHNN hoàn toàn có dư địa để điều chỉnh giảm thêm 50-100 điểm phần trăm trên cơ sở lạm phát năm 2015 dự báo tiếp tục ở ngưỡng thấp, chỉ tiêu định hướng 5% và VCBS dự báo 3,7%. Trong một báo cáo về Kinh tế VN đầu tháng 3, ngân hàng HSBC cũng nhận định NHNN có thể giảm thêm 0,5% lãi suất OMO (lãi suất trên thị trường mở), đưa lãi suất này về 4,5% và nới lỏng hơn tiền tệ.

Có lẽ, ngoài công cụ giảm trần lãi suất huy động, “dư địa chót” để các ngân hàng có động lực giảm lãi suất vay, sẽ là NHNN giảm lãi suất OMO và nới lỏng tiền tệ. Hy vọng động thái đó nếu có, sẽ tác động nhanh hơn đến cân đối vốn và cho ra vốn giá rẻ ở các ngân hàng, thay cho việc giảm lãi suất trần huy động đơn thuần không còn mấy ý nghĩa về mặt điều hành mà chỉ thiên về việc hợp lý hóa các diễn biến của thị trường tiền tệ.

Trong dự đoán lãi suất NH sẽ chỉ có thể giảm nhẹ với các khoản vay trung và dài hạn, nhiều chuyên gia cho rằng nếu DN có nhu cầu bổ sung vốn lưu động, tài trợ vốn thanh toán hàng xuất nhập khẩu… có thể tận dụng ngay chính thời điểm “mùa trũng” của NH để vay.

Theo đó, DN có cơ hội thương thảo lãi suất phù hợp với khoản vay từ 6 tháng trở lại, được NH “chăm sóc” tốt hơn và chủ động được nguồn vốn được công việc kinh doanh ít nhất tới hết quý III/2015. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi đồng EUR đang giảm về ngang với đồng USD và nhiều NH cũng đang tích cực có các chương trình hỗ trợ lãi suất vay ngoại tệ, điều chỉnh lãi suất ngoại tệ định kì theo tháng, DN cũng có thể tranh thủ vay để chủ động cơ cấu vốn mà vẫn hạn chế được rủi ro về tỷ giá và có thể thực thi đa dạng đồng ngoại tệ cần vay. Ở những TP lớn như HCM, chương trình kết nối ngân hàng – DN với dự kiến giải ngân tới 60.000 tỷ đồng trong năm nay, cũng là một cơ hội để DN có thể tận dụng tiếp cận vốn giá rẻ hơn, thay cho sự chờ đợi về những biến số vĩ mô khó tiên liệu đầy đủ.

Theo Lê Mỹ