Dấu hiệu bất thường trên thị trường tiền tệ?

Trong vài ngày qua, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng liên tục ở xu hướng tăng. Đặc biệt trong ngày 24/10, lãi suất qua đêm đã tăng mạnh lên mức 4,71%/năm, cao hơn 0,76% so với ngày trước đó và tăng 1,7% so với đầu tháng 10. Lãi suất kỳ hạn 1 tuần lên 5,16%/năm, cao hơn 0,89% so với ngày 23/10 và tăng 1,88% so với gày 1/10.

Không chỉ ở kỳ hạn ngắn, lãi suất liên ngân hàng các kỳ hạn khác cũng tăng, trong đó lãi suất kỳ hạn 1 tháng và 3 tháng lên lần lượt 5,38%/năm và 5,79%/năm trong ngày 24/10, cao hơn 0,59% và 0,15% so với 1 ngày trước đó và tăng lần lượt 0,9% và 0,49% so với đầu tháng.

Diễn biễn lãi suất trên thị trường liên ngân hàng

Ghi chú: Lãi suất qua đêm (màu cam); Lãi suất kỳ hạn 1 tuần (màu hồng); 

Lãi suất kỳ hạn 1 tháng (màu xanh lá) và 3 tháng (màu xanh dương).

Không chỉ có thế, doanh số giao dịch trên thị trường cũng lên khá cao. Theo số liệu công bố trên website của NHNN, tính từ đầu tháng 10 đến ngày 18/10, tổng doanh số giao dịch qua đêm đạt 135.956 tỷ đồng, xấp xỉ tổng doanh số giao dịch qua đêm trong cả tháng 9 (144.947 tỷ đồng). Tương tự, kỳ hạn 1 tuần mới chỉ trong 3 tuần đầu tháng 10 cũng đã đạt 109.808 tỷ đồng.

Tổng doanh số giao dịch liên ngân hàng tính đến ngày 18/10 đạt trên 297.000 tỷ đồng, bình quân 1 ngày là 21.228 tỷ - cao nhất kể từ đầu năm, trong đó tỷ lệ doanh số giao dịch dưới 1 tháng chiếm xấp xỉ 90% - tỷ lệ cao nhất kể từ tháng 5.

Doanh số giao dịch trên liên ngân hàng tăng mạnh

Nguồn NHNN. Số liệu tính đến ngày 18/10

Doanh số giao dịch tăng trong khi lãi suất cũng ở mức cao chứng tỏ thị trường liên ngân hàng đang phản ánh tình trạng thiếu hụt thanh khoản. Theo một chuyên gia về tài chính ngân hàng, rõ ràng đây là tín hiệu lạ của thị trường tiền tệ, tuy nhiên đó có thể chỉ là cục bộ và mang tính tạm thời.

Vị chuyên gia này phân tích, rất có thể trong mùa tín dụng cuối năm, các ngân hàng đẩy mạnh cho vay để bù đắp tình trạng cho vay mờ nhạt những tháng đầu năm, tuy nhiên nguồn vốn huy động trên thị trường 1 lại không thể bù đắp nên buộc phải lên liên ngân hàng vay mượn, đẩy lãi suất lên cao.

Lý giải trên của chuyên gia cũng khá hợp lý khi mà thị trường gần đây lại tái diễn tình trạng các ngân hàng huy động vốn vượt trần ở các kỳ hạn ngắn và áp dụng lãi suất khá cao cho các kỳ hạn thả nổi. Theo khảo sát của người viết, lãi suất kỳ hạn 1 tháng hiện được các ngân hàng thương mại cổ phần huy động ở mức 6,5 – 7% trên sổ sách và không ít nhà băng áp dụng phần cộng thêm từ 0,2% cho đến 1% đối với khoản tiền gửi nhiều. Lãi suất kỳ hạn 6 tháng trong khi đó được đẩy lên tới 7,5% - 8,3%/năm và lãi suất 12 tháng là 9% – 10%/năm. Ấy là chưa kể, nhiều ngân hàng còn cho nhân viên "săn đón" khách hàng gửi tiền một cách "khó chịu", bên cạnh việc nhiều nhân viên kinh doanh vì áp lực chỉ tiêu mà phải chi tiền túi để trả thêm phần lãi cộng nhằm giữ chân khách hàng.

Trong khi Chính phủ và NHNN vẫn yêu cầu các ngân hàng giảm lãi suất cho vay phù hợp với xu hướng giảm của lạm phát thì dấu hiệu của thị trường liên ngân hàng thời điểm này cho thấy rất khó có khả năng hạ lãi suất cho vay, ít nhất là trong ngắn hạn.

Nguyễn Hằng - Lê Nguyễn