SSI: Bình luận về động thái tăng lãi suất huy động vượt 10.5% của các ngân hàng

Sau khi ACB công bố lãi suất huy động lên đến 11,6% vào ngày 13/4, ngày hôm nay đã có thêm nhiều ngân hàng công bố lãi suất huy động trên 10,5% như Việt Á, Phương Nam, Miền Tây, Habubank và VietBank. Xu hướng công bố mức lãi suất huy động vượt 10,5% sẽ còn tiếp diễn và có thể tất cả các ngân hàng sẽ điều chỉnh lãi suất trong thời gian sắp tới.

Còn nhớ vào ngày 2/12/2009, nhằm tránh các cuộc đua lãi suất có xu hướng vượt ngoài tầm kiểm soát và ảnh hưởng xấu đến thị trường tiền tệ, NHNN đã ra văn bản số 9484/NHNN với nội dung chỉ đạo các ngân hàng “áp dụng lãi suất huy động VND cao nhất dưới 10,5%/năm, những trường hợp tăng lãi suất huy động từ mức 10,5%/năm trở lên, phá vỡ mặt bằng huy động trên thị trường, thanh tra NHNN sẽ tiến hành xem xét toàn diện hoạt động của tổ chức tín dụng”.

Tuy nhiên trong thời gian gần đây việc các NHTM áp dụng các hình thức khuyến mãi, thưởng tiền cho các khoản tiền gửi là rất phổ biến. Lãi suất huy động thực tế đã tăng lên mức 11%-12%. Tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán và tổng huy động thấp là nguyên nhân chính khiến mặt bằng lãi suất huy động duy trì ở mức cao. Theo thống kê quý 1, tăng trưởng huy động là 1,45% trong khi tăng trưởng tín dụng cao hơn gấp đôi, 2,95%.

Trong phiên họp tháng 3 của Chính phủ diễn ra vào ngày 31/3 và 1/4, có nhiều quyết định quan trọng liên quan đến điều hành vĩ mô và tiền tệ đã được thông qua. Trong đó, lãi suất cho vay sẽ được điều chỉnh linh hoạt theo hướng giảm dần nhằm hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế. NHNN sau đó đã có những động thái thực hiện quyết định này.

Kể từ tháng 4, NHNN đã bắt đầu cung tiền qua OMO với 2 kỳ hạn 28 ngày, lãi suất 8% và 7 ngày, lãi suất 7,5% nhằm tạo điều kiện cho các ngân hàng chủ động trong thanh khoản (tháng 3 NHNN bơm qua OMO chỉ với kỳ hạn 14 ngày, lãi suất 8%). Ngày 14/4, NHNN đã ra Thông tư 12 cho phép áp dụng lãi suất thỏa thuận với tất cả các khoản vay (trước đó chỉ giới hạn ở vay trung và dài hạn).

Như vậy xét về lãi suất huy động thực tế đang áp dụng và các động thái nhằm đưa lãi suất trở về với quy luật cung-cầu của NHNN, không ngạc nhiên khi các NHTM bắt đầu công bố mức lãi suất mới vượt 10,5% mà thực chất là không có thay đổi đáng kể. Về mặt pháp lý, do cấp văn bản của NHNN có hiệu lực thấp (Công văn 9484) và không có tính ràng buộc nên việc NHTM công bố mức lãi suất vượt 10,5% thực chất không vi phạm luật.

Có một số lo ngại về một cuộc đua lãi suất có thể diễn ra trong thời gian tới nhưng theo quan điểm của chúng tôi, khó có thể xảy ra điều này vì một số lý do: (i) NHNN vẫn đang tiếp tục chủ trương giảm dần lãi suất và có nhiều biện pháp kỹ thuật để thực hiện điều này, trong đó có cả các biện pháp hành chính để kiểm soát các ngân hàng có thanh khoản kém để họ không phá vỡ mặt bằng lãi suất chung. Trong thời gian tới rất có thể NHNN sẽ bơm tiền ra thị trường để duy trì mặt bằng lãi suất huy động hiện tại ở khoản 10%-12%. (ii) Nguồn tiền của các ngân hàng hiện tại đang ở trạng thái tốt, lãi suất huy động và cho vay thực tế đang đang có dấu hiệu giảm dần trong một vài tuần qua.

Đối với lợi nhuận của các ngân hàng, việc công bố mức lãi suất mới không có tác động nhiều đến chi phí huy động vốn do trước đây các ngân hàng đã huy động ở mức lãi suất này. Điều cần quan tâm trong thời gian tới là cạnh tranh tín dụng giữa các ngân hàng sẽ kéo theo giảm lãi suất cho vay và giảm nguồn thu từ lãi.

Tuy nhiên phần giảm này có thể được bù đắp từ tăng trưởng tín dụng cao hơn trong thời gian sắp tới. Các ngân hàng có nguồn huy động tốt và ổn định sẽ vẫn là những ngân hàng có lợi thế trong cạnh tranh trong năm nay.

Thị trường chứng khoán trong tháng 4 đã tăng hơn 20 điểm, tương đương 4%. Niềm tin của giới đầu tư vào chính sách điều hành vĩ mô và đà tăng của TTCK thế giới đã giúp VNIndex tăng điểm. Trong thời gian sắp tới nếu lãi suất thể hiện rõ xu hướng giảm và tăng trưởng tín dụng cải thiện thì đây là những thông tin hỗ trợ cho thị trường. Trong ngắn hạn sự thận trọng sẽ vẫn còn và khiến thị trường khó tăng nhanh. Khi các tín hiệu tích cực từ thị trường tiền tệ thể hiện rõ hơn cùng với thời điểm có thêm nhiều công ty công bố KQKD quý 1 thì lúc đó TTCK sẽ có thêm động lực để tăng điểm.

Tóm lại, việc các ngân hàng công bố mức lãi suất huy động mới không đồng nghĩa với một cuộc đua lãi suất huy đông. Chính sách tiền tệ sẽ có những điều chỉnh tiếp theo theo hướng lãi suất giảm dần và nếu điều này thực tế diễn ra thì nền kinh tế và TTCK sẽ được hưởng lợi.

Theo SSI