"Thông tư 13 đã phù hợp với thông lệ quốc tế và khả năng thực hiện của các NH Việt Nam"

Dưới đây là tóm lược nội dung trả lời phỏng vấn của Website Ngân hàng Nhà Nước (NHNN) với Tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Hương – Tổng biên tập Tạp chí Ngân hàng về những ý kiến xung quanh một số quy định tại Thông tư 13/2010/TT-NHNN ngày 20/5/2010 của Ngân hàng Nhà nước (Thông tư 13).

Về cơ bản, Bà Hương cho rằng nội dung Thông tư 13 đã phù hợp với thông lệ quốc tế và khả năng thực hiện của các NHTM Việt Nam. Tuy nhiên, có một số ít nội dung thuộc về kỹ thuật nên xem xét chỉnh sửa, bổ sung như tính thêm nguồn vốn tiền gửi thanh toán của tổ chức kinh tế và dân cư (không được tính nguồn vốn tiền gửi của KBNN tại ngân hàng) vào chỉ tiêu nguồn vốn tiền gửi.

Xét chung toàn cảnh hệ thống ngân hàng Việt Nam, các nội dung của Thông tư 13 nên được triển khai thực hiện theo đúng lộ trình.

CAR 8% - chỉ áp dụng với NH có trình độ quản trị kinh doanh, quản lý rủi ro tốt

Nói Thông tư 13 có những quy định vượt trước cả chuẩn quốc tế tốt nhất về chỉ tiêu an toàn và lộ trình thực hiện là  không chuẩn xác và là cách nhìn không toàn diện (hệ số CAR áp dụng 9%) vì những lý do sau: Tỷ lệ an toàn vốn (hệ số CAR) tổ chức tín dụng được xác định theo công thức sau:


Nội dung của Thông tư 13 chưa yêu cầu về mức vốn tự có tối thiểu (quy định trong Basel I sửa đổi) đủ để sẵn sàng bù đắp mức độ rủi ro thị trường (bao gồm rủi ro tỷ giá, rủi ro lãi suất, rủi ro giá chứng khoán, những rủi ro thị trường khác…), và rủi ro hoạt động khác.

Kinh nghiệm quốc tế và của Việt Nam đã chứng minh nhiều NHTM phải đối diện với rủi ro thị trường và rủi ro hoạt động. Ví dụ, Ngân hàng Barings (Mỹ) đã bị phá sản vì rủi ro thị trường và/ hoặc vì rủi ro hoạt động.  Việt Nam cũng đã từng có trường hợp một NHTM lớn trong thời gian chưa đến 01 năm kinh doanh ngoại tệ đã để tổn thất hơn 500 tỷ VND. 

Trong khi đó, CAR là 8% - đó là mức áp dụng đối với ngân hàng có trình độ quản trị kinh doanh, quản lý rủi ro tốt. Basel II cũng đã đưa ra nội dung: Cơ quan giám sát, thanh tra yêu cầu một ngân hàng nhất định phải có mức vốn tự có tối thiểu cao hơn 8% nếu xác định trình độ quản trị kinh doanh, quản trị rủi ro của đơn vị ngân hàng đó không tốt.

Trình độ quản trị kinh doanh, quản lý rủi ro của các NHTM Việt Nam đã tiến bộ rất nhiều. Tuy nhiên chưa thể nói quản trị kinh doanh, quản lý rủi ro của đa số các NHTM Việt Nam đã ở trình độ tốt hoặc đạt mức chuẩn quốc tế.

Ngoài ra, chuẩn mực kế toán Việt Nam đang thiếu những chuẩn mực kế toán về công cụ tài chính. Nếu NHTM Việt Nam lập báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán quốc tế thì mức độ rủi ro tín dụng được thể hiện cao hơn khi lập báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán Việt Nam.  

Tỷ lệ giữa cho vay với tiền gửi là một trong những thước đo khả năng chi trả của NH

Mặc dù chuẩn mực Basel không đề cập tỷ lệ % vốn huy động cụ thể để cấp tín dụng, nhưng nói rằng quy định này của Thông tư 13 đã vô hiệu hóa hoạt động của bộ phận quản lý Tài sản có-Tài sản nợ (ALCO) và can thiệp vào quyền chủ động của các TCTD là chưa chuẩn.

“Thanh khoản” hay “khả năng chi trả” (liquidity) của một ngân hàng được đánh giá thông qua một tập hợp đa dạng các công cụ và kĩ thuật; tỷ lệ giữa cho vay so với tiền gửi (LDR) là một trong những thước đo nhận được nhiều sự quan tâm nhất. Một sự gia tăng tỉ lệ cho vay so với tiền gửi cho thấy ngân hàng đang có ít hơn nguồn vốn tiền gửi để tài trợ cho tăng trưởng tín dụng và bảo vệ mình khỏi nguy cơ rút tiền gửi đột ngột, khả năng thanh khoản của ngân hàng giảm.

Theo Bà Hương, khi triển khai quy định về tỉ lệ cho vay so với tiền gửi  của Thông tư 13, một số NHTM có thể gặp khó khăn, các ngân hàng này cần báo cáo riêng NHNN và đưa ra lộ trình, thời điểm cụ thể để thực hiện.

Hệ số rủi ro 250% là ngăn ngừa NHTM không thực hiện quy mô lớn những hoạt động quá nhiều rủi ro

Năm 2008, 2009 vừa qua, Việt Nam đã chứng kiến có nhiều mã chứng khoán mất tới 70%- 80% giá trị thị trường; và đã có thời gian nhất định, nhiều bất động sản riêng lẻ giảm tới 50% giá trị thị trường.

Việc quy định hệ số rủi ro cao 250% (tương ứng là yêu cầu phải có 20đ (= 8* 2.5) vốn tự có khi cho vay 100đ vào lĩnh vực kinh doanh, đầu tư chứng khoán/ cho vay kinh doanh, đầu tư bất động sản, nếu xét riêng về rủi ro tín dụng) là ngăn ngừa NHTM không thực hiện quy mô lớn những hoạt động quá nhiều rủi ro.

Một cách tiếp cận tương tự đối với một khoản mục tài sản “Có” khác có mức độ rủi ro cao của ngân hàng thương mại đã có ngay trong nội dung của Basel II: Đó là đơn vị ngân hàng phải loại bỏ hoàn toàn khỏi vốn tự có khi tính toán hệ số CAR đối với số vốn góp vào công ty con, công ty liên kết hoặc khi cho vay “người có liên quan”.

Theo bà Hương quy định trên là cần thiết. Để phát triển ổn định, bền vững, nguồn vốn kinh doanh của các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản cần phải dựa chủ yếu vào nguồn vốn trung, dài hạn của người đầu tư, không nên dựa chủ yếu vào nguồn vốn tín dụng ngắn hạn của hệ thống ngân hàng.