Vài điều băn khoăn trước ngày xét xử đại án tham nhũng tại 3 ngân hàng

Ngày 11/03/2014, Tòa án Nhân dân tỉnh Đăk Nông sẽ xét xử sơ thẩm đại án tham nhũng tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) chi nhánh Đăk Lăk - Đăk Nông.

Trong vụ án này, các bị cáo thuộc nhóm doanh nghiệp gồm có Cao Bạch Mai (Giám đốc Công ty TNHH Minh Nhật), Trần Thị Xuân (Giám đốc Công ty TNHH Nhật Tân), Đặng Thị Ngân (Giám đốc Công ty TNHH Thủy Ngân), Nguyễn Thị Vân (Chủ nhiệm HTX Sông Cầu), Nguyễn Thị Kim Loan (Giám đốc Công ty Phát Long) và Nguyễn Văn Khánh (“cò” tín dụng).

Các bị cáo làm việc tại các ngân hàng bao gồm: Vũ Việt Hùng (nguyên Giám đốc), Trần Xuân Lộc (nguyên trưởng phòng tín dụng - xuất khẩu), Nguyễn Thị Hồng Liên (nguyên cán bộ tín dụng) của VDB Đắk Lắk - Đắk Nông; Lâm Hữu Hạnh (nguyên giám đốc), Võ Tiến Đạt (nguyên giám đốc), Tạ Thị Xuân Ý (nguyên cán bộ tín dụng) của NHTMCP Phương Đông (OCB) - Sở Giao dịch TP HCM và Trương Đình Hải (nguyên Giám đốc NH TMCP Nam Á Chi nhánh Hà Nội).

Khi sếp lạm quyền

Theo cáo trạng ngày 05/04/2013 và cáo trạng bổ sung ngày 16/01/2014 của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk Nông, nguyên các sếp tại các ngân hàng trên đã lạm dụng quyền lực của mình, thực hiện hàng loạt các hành vi vi phạm các quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng tại khoản 3 Điều 179 Bộ luật hình sự.

Vũ Việt Hùng – nguyên Giám đốc VDB khu vực Đăk Lăk – Đăk Nông, trong quá trình cho vay đối với Cao Bạch Mai, Trần Thị Xuân, dù Mai và Xuân đã hết hạn mức tín dụng 350 tỷ đồng và không có khả năng thanh toán, nhưng để giữ nguyên hạn mức tín dụng xuất khẩu (TDXK) trong quý IV/2009 ở mức 350 tỷ cho các đối tượng này, Hùng đã thỏa thuận và nhận của họ một chiếc xe ô tô BMW –X6 trị giá hơn 2 tỷ đồng.

Việc vay vốn TDXK của Mai và Xuân là trái với các quy định của Pháp luật và quy định trong sổ tay nghiệp vụ TDXK của Ngân hàng VDB nhưng Vũ Việt Hùng vẫn chỉ đạo cấp dưới thẩm định và ký duyệt cho vay dẫn đến không có khả năng thu hồi 357,8 tỷ đồng.

Không những thế, để che dấu các hành vi vi phạm quy định cho vay và nhận hối lộ của mình, Vũ Việt Hùng đã giúp cho Cao Bạch Mai, Trần Thị Xuân, Nguyễn Thị Vân, Đặng Thị Ngân bằng việc ký khống các hợp đồng tiền gửi trong khi biết rõ những đối tượng này không có khả năng trả nợ. Vũ Việt Hùng cũng ký cam kết và một số giấy tờ liên quan, đưa ra thông tin gian dối về việc các bị can này không có dư nợ xấu tại VDB khu vực Đăk Lăk – Đăk Nông để các bị can này vay và chiếm đoạt 50 tỷ đồng của Ngân hàng TMCP Nam Á chi nhánh Hà Nội và 530 tỷ đồng của Ngân hàng TMCP Phương Đông OCB – Sở giao dịch Tp.HCM. Số tiền này đã được dùng để trả nợ cho các khoản nợ tại VDB khu vực Đăk Lăk – Đăk Nông.

Hành vi của Hùng đã phạm vào tội: Nhận hối lộ, lừa đảo chiếm đoạt tài sản và tội vi phạm các quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng theo quy định tại điểm a, khoản 4 Điều 279 và điểm a, khoản 4 Điều 139, khoản 3 Điều 179 Bộ luật hình sự.

Lâm Hữu Hạnh - Nguyên phó tổng giám đốc OCB đã có hành vi làm trái các quy định cho vay của OCB, mặc dù các khoản vay không có tài sản bảo đảm, vượt quá hạn mức cho vay, chưa thực hiện tái thẩm định nhưng vẫn giải quyết cho Trần Thị Xuân, Nguyễn Thị Vân vay 200 tỷ.

Võ Tiến Đạt, nguyên giám đốc OCB – Sở giao dịch Tp.HCM, đã vi phạm quy định về việc nghiêm cấm cho vay nhằm chứng minh năng lực tài chính của khách hàng vay, cho vay vượt quá mức phán quyết tín dụng mà không thực hiện tái thẩm định, đơn vị cho vay không có tài sản đảm bảo nhưng vẫn giải quyết cho vay 330 tỷ đồng.

Tạ Thị Xuân Ý – phó Bộ phận Quan hệ khách hàng OCB Sở Giao dịch Tp.HCM trong quá trình giải quyết cho Trần Thị Xuân, Nguyễn Thị Vân, Nguyễn Thị Kim Loan, Cao Bạch Mai, Đặng Thị Ngân vay vốn đã làm trái các quy định về việc nghiêm cấm cho vay nhằm chứng minh năng lực tài chính của khách hàng vay và các quy định về thẩm đinh, tái thẩm định khiến cho các đối tượng chiếm đoạt 530 tỷ đồng.

Trương Đình Hải – Nguyên Giám đốc Ngân hàng TMCP Nam Á – chi nhánh Hà Nội đã vi phạm các quy định về việc cho vay có tài sản đảm bảo, cho vay vượt thẩm quyền, mục đích sử dụng vốn vay không đúng với mục đích ghi trong hợp đồng tín dụng, giải quyết cho Nguyễn Thị Vân vay 50 tỷ đồng. Số tiền này sau đó đã bị VDB khu vực Đăk Lăk – Đăk Nông thu nợ cho các khoản nợ TDXK đã đến hạn của Vân.

Đáng nói là, dường như những vi phạm này diễn ra rất dễ dàng. Không chỉ là việc làm hàng loạt các giấy tờ và bút toán khống mà cả hàng loạt các quyết định cho vay vượt quá thẩm quyền đã diễn ra nhưng có vẻ vai trò quản lý rủi ro ở những cấp cao hơn không được phát huy. Những vướng mắc trong quá trình này đều có thể giải quyết bằng một cú điện thoại.

Là cấp dưới, phản đối hay vâng lời?

Trần Xuân Lộc – Nguyên trưởng phòng TDXK - VDB khu vực Đăk Lăk – Đăk Nông, mặc dù việc vay vốn TDXK của Cao Bạch Mai và Trần Thị Xuân là trái với các quy định của pháp luật, của VDB nhưng vẫn thẩm định và trình ký duyệt cho vay dẫn đến không có khả năng thu hồi 357,8 tỷ đồng.

Nguyễn Thị Hồng Liên, cán bộ tín dụng VDB khu vực Đăk Lăk – Đăk Nông, cũng như Trần Xuân Lộc và Vũ Việt Hùng đã làm trái các quy định, thẩm định và trình ký duyệt cho Mai và Xuân vay dẫn đến không có khả năng thu hồi 357,8 tỷ.

Tuy nhiên, nhìn lại quá trình tác nghiệp của các cán bộ này thì thấy, ở vị trí công việc khi ấy, họ cũng khó có thể làm khác. Cáo trạng ghi rõ Nguyễn Thị Hồng Liên là cán bộ tín dụng được giao việc thẩm định cho vay đối với công ty Minh Nhật. Khi thẩm định, Liên nhận thấy năng lực sản xuất kinh doanh yếu, chưa có kinh nghiệm thu mua nông sản xuất khẩu, không có kho chứa hàng và dây chuyền chế biến thiết bị cà phê, giám đốc công ty chưa có kinh nghiệm quản lý điều hành. Theo đó, hồ sơ này không đủ điều kiện để thực hiện vay vốn TDXK, nhưng do “sếp” Hùng đã chỉ đạo “thẩm định để cho vay” nên Liên vẫn lập tờ trình duyệt vay. Tuy nhiên, nữ cán bộ tín dụng này không nêu rõ đề nghị cho vay hay không mà chỉ ghi “đề nghị giám đốc xem xét cho vay và xem xét giải quyết”.

Khi Liên chuyển tờ trình thẩm định cho Lộc, Lộc cũng nhận thấy công ty Minh Nhật không đủ điều kiện nhưng theo chỉ đạo của “sếp” Hùng, Lộc vẫn ký vào tờ trình duyệt vay mà không ghi ý kiến của mình đồng ý hay không. Mặc dù trong tờ trình duyệt, cả cán bộ tín dụng và Trưởng phòng TDXK đều không nêu rõ ý kiến có đồng ý cho vay hay không mà chỉ nêu là “đề nghị giám đốc xem xét cho vay” là không đúng hướng dẫn trong Sổ tay nghiệp vụ nhưng Võ Việt Hùng vẫn quyết định cho vay.

Trong những hợp đồng sau đó, dù Liên và Lộc vẫn không biết công ty Minh Nhật sử dụng vốn vay như thế nào, nhưng theo chỉ đạo của sếp Hùng, Liên tiếp tục sử dựa theo các tờ trình thẩm định trước đó chỉnh sửa và in ra thành tờ trình thẩm định mới, trình Lộc và Hùng ký duyệt.

Thời gian sau, khi Liên và Lộc biết công ty Minh Nhật đã sử dụng vốn vay sai mục đích, báo cáo Võ Việt Hùng thì vẫn nhận được chỉ đạo tiếp tục cho vay, nên Lộc đã ký hồ sơ thẩm định phương án cho vay.

Có thể thấy, cùng vụ án Huyền Như, vụ án này cho thấy thêm một rủi ro đối với cán bộ ngân hàng (ngoại trừ những rủi ro đã được ghi nhận trong lý thuyết), đó là rủi ro từ sếp. Không biết những trường hợp như Nguyễn Thị Hồng Liên có nhiều không, nhưng hầu hết cán bộ tín dụng đều thừa nhận, khi sếp chỉ đạo “vẽ” giấy tờ để hoàn thiện hồ sơ cho khách hàng, “giúp” khách hàng đủ điều kiện vay vốn thì hiếm người nào không làm theo.

Thiệt hại 580 tỷ đồng của NHTMCP Phương Đông OCB – Sở Giao dịch Tp.HCM và Ngân hàng TMCP Nam Á Chi nhánh Hà Nội, ai sẽ chịu trách nhiệm?

Vụ án này được xếp vào 10 đại án tham nhũng được nhiều người theo dõi bởi số tiền thiệt hại lớn. Nhưng không chỉ có vậy, sau khi vụ án Huyền Như được xét xử với việc tranh cãi Huyền Như hay Vietinbank phải đền bù thiệt hại cho các ngân hàng liên quan, thì điều thú vị ở vụ án này là Vũ Việt Hùng hay Ngân hàng Phát triển Việt Nam VDB sẽ chịu trách nhiệm cho 580 tỷ đồng nói trên? Một số ý kiến cho rằng, về lý thì VDB phải chịu trách nhiệm.

Điều đó dù sao cũng phải chờ phiên tòa xét xử.

Hải Minh