9 điều người Scotland phải chọn
Scotland sử dụng loại tiền tệ nào, nền kinh tế sẽ tiến bộ hơn hay thụt lùi, tư cách thành viên NATO hay EU sẽ ra sao ... là những điều người Scotland phải cân nhắc khi bỏ phiếu.
- 18-09-2014Nước Anh sẽ ra sao nếu Scotland giành độc lập?
- 17-09-2014Scotland bỏ phiếu độc lập: Nước Anh "thấp thỏm" chờ cơn địa chấn
- 15-09-2014Vì sao Scotland đòi độc lập?
Cả thế giới đang dõi theo cuộc trưng cầu dân ý quyết định tương lai của Scotland. Câu trả lời cho câu hỏi “Liệu Scotland có nên trở thành một quốc gia độc lập hay không?” không chỉ quan trọng với nước Anh mà với cả Liên minh châu Âu và NATO.
Có 9 điểm mà các cử tri Scotland phải cân nhắc khi chọn lựa câu trả lời “có” và “không”.
1. Tiền tệ
Lãnh đạo Đảng dân tộc Scotland Alex Salmond nhận định giữ đồng bảng làm đồng tiền chính thức của Scotland sẽ là lựa chọn tốt nhất đối với quốc gia này sau khi độc lập. Những người ủng hộ độc lập lập luận rằng Scotland là thị trường lớn thứ hai cho phần còn lại của nước Anh và do đó sẽ bị tổn hại nếu người Scotland không được tiếp tục sử dụng đồng bảng. Bản thân đồng bảng cũng được lợi từ dầu mỏ ở biển Bắc.
Tuy nhiên, chiến dịch “Better Together” được dẫn dắt bởi Alistair Darling và nhận được sự ủng hộ của ba đảng phái chính trị lớn nhất nước Anh cho rằng nếu rời Anh, Scotland sẽ mất đồng bảng. Ông Salmond không thể đảm bảo người Scotland sẽ sử dụng đồng tiền nào. Cho tới nay vẫn chưa rõ Scotland độc lập sẽ chọn giải pháp nào giữa các phương án sử dụng đồng euro, thành lập đồng tiền riêng hoàn toàn mới hay sử dụng đồng bảng đơn phương.
Chiến dịch này cũng nói rằng bất ổn sẽ đẩy lãi suất ở Scotland lên cao, có nghĩa là người tiêu dùng và các công ty phải đối mặt với chi phí đi vay cao hơn.
2. Nền kinh tế
Salmond cho rằng những chính sách kinh tế của chính phủ Anh đang khiến Scotland nghèo đi. Nếu Scotland đạt được tốc độ tăng trưởng của các quốc gia tương tự đã độc lập, GDP bình quân đầu người của Scotland sẽ tăng thêm 3,8% nhờ được trao quyền tự chủ về những vấn đề tài khóa và kinh tế. Ví dụ, sau khi độc lập, Scotland có thể giảm mạnh thuế thu nhập doanh nghiệp so với mức 21% áp dụng theo Anh hiện nay. Điều này giúp Scotland cạnh tranh với Ireland – quốc gia có thuế suất 12,5% và trở thành nam châm thu hút các công ty Mỹ như Google hay Facebook.
Năm 2008, Salmond phát biểu tại ĐH Harvard, đưa ra câu hỏi tại sao Scotland không thể là “con hổ của vùng Celtic” và là một phần của “cánh cung thịnh vượng” bao gồm Ireland và Iceland. Tuy nhiên, những người phản đối Scotland độc lập lại sử dụng chính lời lẽ này để phản bác lại Salmond sau khi cả Ireland và Iceland đều phải nhận cứu trợ sau khủng hoảng ngân hàng.
Ngoài ra, khi các ngân hàng Scotland gặp khó năm 2008, người nộp thuế ở toàn vương quốc Anh đã giúp họ thoát nạn. Thêm vào đó, các công ty Scotland cũng được tiếp cận với 60 triệu người mà không phải lo lắng về kiểm soát biên giới.
3. Dầu mỏ ở Biển Bắc
Kể từ những năm 1970, mỗi năm dầu mỏ và khí đốt đóng góp 300 tỷ bảng tiền thuế vào ngân sách Anh. Một nước Scotland độc lập có nghĩa là Scotland không phải chia sẻ lợi ích.
Dẫu vậy, dù có dầu mỏ, Scotland vẫn bị thâm hụt ngân sách suốt 20 năm qua. Số tiền thu được từ dầu mỏ đã được chi trả cho các dịch vụ công như trường học, bệnh viện và lương hưu. Không ai biết chính xác còn bao nhiêu dầu ở biển Bắc, nhưng trữ lượng đang giảm và phụ thuộc quá nhiều vào dầu mỏ sẽ khiến nền tài chính của Scotland bấp bênh.
4. Giàu hơn hay nghèo hơn?
Những người ủng hộ độc lập cho rằng độc lập sẽ giúp người Scotland có thêm 1.000 bảng mỗi năm.
Theo nghiên cứu được công bố hồi tháng 5, mỗi người Scotland sẽ nghèo hơn 1.400 bảng nếu Scotland tách khỏi Anh. Nguyên nhân là do dân số già, chi phí đi vay tăng lên, doanh thu từ dầu khí ở biển Bắc sụt giảm và chi phí thành lập những định chế mới như cơ quan thuế hay cơ quan ngoại giao.
5. Thuế
Những người ủng hộ độc lập cho rằng trong năm 2012, trung bình mỗi người Scotland đóng 10.700 bảng tiền thuế trong khi con số trung bình trên toàn vương quốc chỉ là 9.000 bảng. Nếu Scotland độc lập, thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ được cắt giảm để thúc đẩy nền kinh tế.
Tuy nhiên, những người phản đối cho rằng tách khỏi Anh sẽ khiến người Scotland phải trả thêm 1.000 bảng tiền thuế mỗi năm. Thêm vào đó, chính phủ Anh đã đồng ý trao thêm quyền thiết lập chính sách thuế cho người Scotland dù cuộc trưng cầu dân ý có kết quả như thế nào chăng nữa.
6. Vũ khí hạt nhân và quốc phòng
Chính phủ Anh đã đặt cơ sở vũ khí hạt nhân ở Scotland trong suốt gần 50 năm nay. Salmond cam kết sau khi độc lập, xóa bỏ vũ khí hạt nhân sẽ là ưu tiên hàng đầu của Scotland. Nước này sẽ không phải đóng góp cho việc xây dựng tên lửa đạn đạo mang đầu đạn hạt nhân Trident, dùng số tiền đó cho giáo dục và y tế.
Hôm 8/5, Bộ trưởng Quốc phòng Anh Philip Hammond khẳng định dịch chuyển Trident là quá trình tiêu tốn hàng chục tỷ bảng và phải mất ít nhất 1 thập kỷ. Chiến dịch Better Together cho rằng rời khỏi Anh khiến an ninh của Scotland bị giảm sút.
7. Thành viên NATO
Nếu độc lập, Scotland sẽ nộp đơn xin gia nhập NATO và giống như phần lớn các thành viên còn lại, Scotland sẽ có vai trò khác trước vì không sở hữu vũ khí hạt nhân.
Tuy nhiên, Scotland sẽ mong manh hơn trước các cuộc tấn công khủng bố, theo Thủ tướng Anh David Cameron.
8. Lương hưu
Vệc Scotland độc lập không ảnh hưởng đến quỹ lương hưu bởi hiện tại Scotland đã có hệ thống riêng. Điểm khác biệt là các quyết định trong tương lai về việc thay đổi chính sách sẽ được đưa ra ở Scotland chứ không phải Westminster.
Những người phản đối độc lập cho rằng lương hưu của 1 triệu người Scotland đang được đảm bảo bởi hệ thống hưu trí của nước Anh. Chi tiêu cho hưu trí ở Scotland hiện ở mức 1.400 bảng/người, cao hơn so với mức trung bình 1.300 bảng của toàn vương quốc.
9. Tư cách thành viên EU
Có thể Scotland sẽ được công nhận là một quốc gia độc lập trực thuộc EU vào tháng 3/2016 bởi hiện Scotland đã là một phần của liên minh. Công dân Scotland là công dân EU và vẫn đang tuân theo các luật lệ của EU.
Ngoài ra, trong bối cảnh Thủ tướng Cameron hứa sẽ tổ chức bỏ phiếu về việc Anh có nên ở lại EU hay không nếu đảng của ông tái đắc cử, độc lập là con đường duy nhất để Scotland ở lại EU.
Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jose Manuel đã nói rằng một Scotland độc lập không thể ở lại EU một cách đơn giản. Tây Ban Nha có thể phản đối Scotland vì những lo ngại về vùng cũng đang đòi độc lập Catalonia.
Thu Hương
CÙNG CHUYÊN MỤC
