Chính phủ Mỹ đối mặt với việc tái diễn kịch bản đóng cửa

Trong bài phát biểu hàng tuần trên truyền hình, Tổng thống Mỹ Barack Obama một lần nữa lên tiếng hối thúc Quốc hội lưỡng viện nhanh chóng thông qua kế hoạch ngân sách trước thời hạn chót vào cuối tháng 9 này nhằm tránh tái diễn kịch bản Chính phủ phải đóng cửa. Theo ông, cần khẩn trương phê chuẩn kế hoạch ngân sách vì điều này giúp nền kinh tế Mỹ phát triển tốt hơn, tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho người dân hơn cũng như tăng thu nhập và cải thiện cuộc sống tốt hơn. Người đứng đầu Nhà Trắng đồng thời kêu gọi các nghị sĩ tránh gắn dự luật ngân sách với "các vấn đề mang tính đảng phái không liên quan". Ông nhấn mạnh ngân sách này sẽ tập trung đầu tư vào giáo dục, dạy nghề và cơ sở hạ tầng.

Hiện các nhà lập pháp tại Quốc hội Mỹ còn hơn 1 tuần để đạt được một thỏa thuận về ngân sách Chính phủ trước thời hạn chót vào ngày 1-10 tới. Cho đến nay, các nghị sỹ Cộng hòa vẫn kiên quyết phản đối bất cứ kế hoạch nào kèm theo việc tiếp tục tài trợ cho tổ chức y tế ủng hộ việc phá thai "Planned Parenthood". Trong khi đó, các nghị sỹ Dân chủ lại khẳng định sẽ ngăn chặn mọi dự luật chống lại tổ chức này.

Không chỉ dừng lại bất đồng phe phái, ngay trong nội bộ đảng Cộng hòa cũng bị chia rẽ, cụ thể là giữa giới lãnh đạo đảng Cộng hòa tại hai viện và các nghị sĩ theo đường lối bảo thủ. Chủ tịch Hạ viện Mỹ, nghị sỹ Cộng hòa John Boehner, cùng lãnh đạo phe Cộng hòa chiếm đa số tại Thượng viện Mitch McConnell từ lâu đã yêu cầu hai bên nỗ lực tránh tái diễn kịch bản Chính phủ đóng cửa. Điều này khiến giới bảo thủ trong đảng Cộng hòa không hài lòng và dọa sẽ "phế truất" cương vị Chủ tịch Hạ viện của ông Boehner nếu như vị chính khách này không ngăn chặn được việc cấp ngân sách cho "Planned Parenthood".

Dự toán ngân sách cho tài khóa 2016 được Tổng thống Obama công bố hồi tháng 2, theo đó Chính phủ Mỹ sẽ chi 4.000 tỷ USD cho năm tới, trong khi dự kiến thâm hụt ngân sách vào khoảng 474 tỷ USD. Dự kiến, Tổng thống Obama sẽ tăng chi ngân sách cho các chương trình nội địa như xây dựng cầu đường. Chính quyền Obama cũng sẽ thu về 2.000 tỷ USD tiền thuế trong 10 năm tới bằng việc đánh thuế cao hơn đối với tầng lớp giàu có, các doanh nghiệp và người hút thuốc lá. Tuy nhiên, phe Cộng hòa chỉ trích kế hoạch tăng chi tiêu nội địa và cải cách thuế của Nhà Trắng sẽ chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế trong khi không khắc phục được vấn đề lớn nhất là chi tiêu ngày một tăng cao của Chính phủ.

Hiện Nhà Trắng đang lên phương án đối phó cho kịch bản xấu nhất là Chính phủ một lần nữa phải đóng cửa. Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnes khẳng định việc Chính phủ liên bang bắt đầu có phương án dự phòng trước nguy cơ đóng cửa là động thái thận trọng cần thiết.

Giới quan sát nhận định việc Chính phủ Mỹ đóng cửa sẽ khiến hàng triệu người phải nghỉ làm không lương, kéo theo tình trạng hỗn loạn kinh tế và tài chính. Hồi năm 2013, việc Chính phủ Mỹ phải đóng cửa trong hai tuần đã khiến hàng trăm nghìn nhân viên liên bang nghỉ việc không lương, hàng loạt công viên quốc gia ngừng hoạt động, đồng thời gây thiệt hại kinh tế tới 24 tỷ USD.

Bên cạnh những bất ổn tiềm tàng trên thị trường nói chung, những công ty từng hy vọng có thể huy động được tiền từ việc phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu nhiều khả năng sẽ phải trì hoãn các kế hoạch của mình và đối mặt với tình trạng trì trệ nói chung. Nhiều doanh nghiệp sẽ vẫn có thể đệ đơn lên Ủy ban Chứng khoán và Sàn Giao dịch Mỹ, song việc giải quyết các đơn từ sẽ bị tạm dừng trong thời gian chính phủ đóng cửa. Các công ty dược phẩm - vốn đang đợi quyết định của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm - cũng có thể phải chứng kiến sự trì hoãn trong nhiều ngày.

Rõ ràng, không chỉ giới chức mà ngay cả người dân Mỹ đều không muốn kịch bản đóng cửa Chính phủ sẽ một lần nữa xảy ra. Để tránh điều này, một mặt, các nghị sỹ của hai đảng cần hướng đến lợi ích chung trong khi Chính phủ cũng cần đề ra các kế sách hợp lý không chỉ trong giai đoạn ngắn hạn mà còn phải là dài hạn.