Tây Ban Nha, chứ không phải Hy Lạp, mới là “liều thuốc thử” đối với Eurozone

Kế hoạch thắt lưng buộc bụng mới của chính phủ Tây Ban Nha đã không giành lại được lòng tin của nhà đầu tư, và điều này tạo ra một mối đe dọa không chỉ đến Tây Ban Nha mà là toàn bộ EU. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, các chính phủ trong liên minh cần phải thay đổi trước khi quá muộn.

Phiên bán đấu giá trái phiếu Tây Ban Nha trong ngày 4/4 là bản án đầu tiên cho chính sách tài khóa mới của nước này. Kết quả của phiên khá nghèo nàn khi nhu cầu mua thì lẻ tẻ mà giá thì giảm sâu. Chi phí đi vay của nước này tại thị trường thứ cấp thông qua trái phiếu kì hạn 10 năm đã lên tới 5,7%, mức cao nhất kể từ đầu năm đến nay. Phần bù rủi ro đối với trái phiếu chính phủ Đức cũng tăng lên gần 4%, mức cao nhất từ ​​tháng 11/2011.

Vấn đề là không phải kế hoạch ngân sách thắt lưng buộc bụng mới đây của Tây Ban Nha là quá dè dặt. Ngược lại: Dưới áp lực của EU, Tây Ban Nha đang hứa hẹn một mức thắt chặt tồi tệ nhất mà chưa quốc gia châu Âu nào từng gặp phải, cắt giảm thâm hụt từ 8,5% GDP trong năm 2011 xuống còn 5,3% trong năm nay. Nhưng với nền kinh tế tiếp tục thu hẹp, điều này đòi hỏi một ngân sách thắt chặt tới mức thâm hụt chỉ được còn 4% GDP khi tỷ lệ thất nghiệp đã đứng ở khoảng 23%.

Tây Ban Nha đã theo đuổi một mục tiêu ngân sách quá tầm, và được cho ra là mất thăng bằng. Nước này đã thất bại với mục tiêu ngân sách khi mà các chính quyền địa phương, những nơi Madrid chỉ có quyền kiểm soát hạn chế, đã không làm tròn nhiệm vụ trong khi tăng trưởng kinh tế tiếp tục chậm lại. Và quá khứ có vẻ sẽ tiếp tục lặp lại. Chính sách thắt lung buộc bụng cũng sẽ thắt chặt tăng trưởng kinh tế, dẫn đến tỷ lệ nợ công trên GDP tiếp tục gia tăng bất chấp những nỗ lực của chính phủ. Các kế hoạch mới của chính phủ đơn giản là không đáng tin: Chi tiêu công bị cắt giảm càng nhiều, triển vọng tăng trưởng nền kinh tế càng tồi tệ, và vì thể, tỷ lệ nợ công lại càng gia tăng.

Tỷ lệ thất nghiệp tổng thể của Tây Ban Nha đã đủ "khủng khiếp", nhưng tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên thậm chí còn lên tới 50%. Suy thoái kinh tế không phải là nguyên nhân duy nhất. Thị trường lao động của đất nước này, bị chia tách bởi những quy định của khu vực Franco, giữa một số lĩnh vực nơi hợp đồng lao động được bảo hộ dài hạn và một bên là các lĩnh vực ít bị quản lý với đa số là những hợp đồng tạm thời, từ lâu đã được coi là một trong những căn bệnh trong thế giới phát triển. Những nỗ lực của chính phủ nhằm tái cấu trúc cơ chế này là cần thiết song thật khó có thể đạt được trong thời điểm hiện tại. Chính phủ trung hữu mới, chỉ mới thành lập trong vòng 3 tháng, đang phải đối mặt với những cuộc đình công ở khắp nơi và mất đi lòng tin của thị trường cũng như cử tri.

Nền kinh tế Hy Lạp là nhỏ bé, nhưng Tây Ban Nha lại là nền kinh tế lớn thứ tư trong khu vực đồng Euro. Nếu quốc gia này gục ngã, nó sẽ kéo theo cả một dây chuyền trong liên minh châu Âu. Lúc đó, hoạt động cung cấp thanh khoản trị giá 1 nghìn tỷ euro của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) sẽ là quá muộn.

Tây Ban Nha không thể vượt qua khủng hoảng mà không có sự giúp sức từ các đối tác EU. Vì mục tiêu toàn cục, họ nên tiến tới một sự hợp nhất về tài chính, hỗ trợ tăng trưởng cho Tây Ban Nha. Điều đó có nghĩa là mở rộng các “phao cứu trợ”, bao gồm cả nới lỏng chính sách tài chính ở Đức và cũng như chính sách tiền tệ từ ECB, coi đây như một dòng vốn luân chuyển tạm thời đến Tây Ban Nha. Trên tất cả, điều này có nghĩa là ECB sẽ hoạt động như cái "phao cứu trợ" cuối cùng cho các chính phủ châu Âu.

Tây Ban Nha đang bị lôi kéo vào một vòng tròn luẩn quẩn của sụp đổ kinh tế, tài chính và chính trị. Ngay cả bây giờ, hiểm họa này vẫn có thể tránh được, miễn là EU sẵn sàng hành động. Nhưng nếu khu vực chỉ đứng ngoài quá lâu và để Tây Ban Nha rơi vào bẫy, hậu quả lúc đó sẽ biến khủng hoảng nợ của Hy Lạp chỉ là “trò trẻ con”.

Lan Hương