Thị trường Internet Trung Quốc: Cá lớn nuốt cá bé?

Hoạt động kinh doanh trực tuyến tại Trung Quốc đang tăng trưởng rất nhanh. Sở thích và nhu cầu của người địa phương đang mang đến đặc điểm riêng cho thị trường này.

Khi Huang Bing tốt nghiệp đại học vào năm 2005, anh đặt mục tiêu kiếm được 1 triệu nhân dân tệ tương đương 155 nghìn USD trong 3 năm.

Anh đã mất nhiều thời gian hơn mới hoàn thành được mục tiêu của mình, thế nhưng điều đó chẳng có ý nghĩa gì, nếu công việc kinh doanh mỹ phẩm trực tuyến của anh tăng trưởng với tốc độ hiện tại, anh sẽ sớm có được 1 tỷ nhân dân tệ. Trong vài năm tới, anh tính toán doanh thu hàng năm có thể đạt 10 tỷ nhân dân tệ.

Công ty United Cosmetics International của anh Huang là một trong vài ngàn công ty đang hoạt động tại Taobao Mall, trung tâm chuyên mua sắm trực tuyến.

Anh nhận thấy nhu cầu mỹ phẩm có thương hiệu của phụ nữ sống trong khu vực lục địa của Trung Quốc rất cao, anh cung cấp sản phẩm cho họ và đưa ra lời khuyên về cách sử dụng.

Anh giải thích: “Nhiều phụ nữ tại khu vực nông thôn không thể mua được sản phẩm có chất lượng.” Trụ sở công ty của anh nằm ở ngoại ô thành phố Hàng Châu, cách Thượng Hải 2 giờ ô tô. Tại mỗi tầng, các chuyên viên tư vấn sắc đẹp liên tục trả lời điện thoại của khách hàng.

Công việc kinh doanh của công ty mỹ phẩm United Cosmetics tăng trưởng tốt cùng với sự đi lên của mạng Internet trong xã hội Trung Quốc. Ngày một nhiều người gọi điện đến công ty bằng điện thoại bàn hay điện thoại văn phòng hay các tiệm café.

Số liệu từ Trung tâm mạng Trung Quốc cho thấy số lượng người dùng Internet tại Trung Quốc đã tăng 6% lên 485 triệu trong năm 2011, tổng số lớn nhất thế giới. Gần 2/3 dân số Trung Quốc hiện chưa dùng Internet.

Chuyên gia Paul Zwillenberg thuộc tổ chức tư vấn Boston Consulting Group (BCG) nhấn mạnh khi cộng đồng Internet tại Trung Quốc phát triển mạnh hơn, thị trường càng mang nhiều đặc trưng riêng. Thị trường Internet Trung Quốc có thể coi như minh chứng tốt nhất cho luận điểm rằng không chỉ tạo ra sự thống nhất, hệ thống toàn cầu được hình thành bằng các yếu tố bản địa.

4 yếu tố quyết định sự phát triển của thị trường Internet Trung Quốc: Người tiêu dùng, các doanh nghiệp, nền kinh tế và chính phủ

Có thể chỉ ra 4 yếu tố quan trọng nhất tác động đến thị trường Internet Trung Quốc: nhu cầu của người tiêu dùng Trung Quốc, thái độ của giới doanh nhân, định hướng phát triển kinh tế và vai trò của nhà nước.

Bắt đầu với người tiêu dùng, người sử dụng Internet tại Trung Quốc hiện trẻ hơn so với người dùng phương Tây vốn bắt đầu dùng Internet cách đây 20 năm. Họ khao khát giải trí và phần lớn vẫn còn nghèo (nhưng sẽ nhanh chóng trở nên giàu có).

Các công ty internet nước ngoài gặp rất nhiều khó khăn trong kinh doanh tại Trung Quốc (dù trong vai trò nhà đầu tư, họ không mấy khó khăn). Các công ty Trung Quốc, thường khởi đầu bằng cách bắt chước mô hình của phương Tây, kinh doanh tốt khi họ sản xuất được sản phẩm bắt chước khôn ngoan hơn.

Tencent, công ty internet lớn thứ 2 tại Trung Quốc tính theo giá trị vốn hóa thị trường, khởi đầu với việc đưa ra sản phẩm bắt chước ICQ, một dịch vụ chat, thế nhưng sau đó phát triển tốt hơn sản phẩm đó bằng cách mang đến cho người trẻ Trung Quốc cách thức kết nối rẻ tiền và được giải trí nhiều hơn.

Dịch vụ chat của Tencent, hiện đang có tới 674 triệu tài khoản người dùng và phần lớn các ứng dụng được cung cấp miễn phí. Công ty kiếm được tiền nhờ bán hàng ảo (váy cho một nhân vật, vũ khí cho trò chơi trực tuyến), người dùng mua bằng tiền ảo mà họ đã mua trước đó bằng tiền thật.

Tương tự như vậy, Taobao, hiện thuộc sở hữu của Alibaba, đã được đưa ra để cạnh tranh với eBay. Taobao nhanh chóng vượt qua eBay bằng cách không tính phí giao dịch. Taobao thành công nhất khi đã giải quyết vấn đề luôn cản trở mua sắm trực tuyến phát triển tại Trung Quốc: thiếu niềm tin.

Hệ thống thanh toán Alipay của Alibaba, hệ thống lớn nhất thế giới tính theo giá trị giao dịch, có chức năng trì hoãn thanh toán cho đến khi người mua nhận được hàng (phần lớn các thỏa thuận hiện nay đều được thực hiện theo kiểu: giao tiền mới giao hàng). Taobao đang có tới 370 triệu người dùng. Cứ 4 quảng cáo bán hàng trực tuyến tại Trung Quốc, có 3 cái thuộc Taobao; với 2 gói hàng được công bố, 1 gói được rao trên Taobao.

Vancl, công ty có kế hoạch sớm phát hành cổ phiếu ra công chúng, đang khiến người tiêu dùng hài lòng và nhận diện thương hiệu của công ty hiện cũng tốt hơn rất nhiều. Sản phẩm giầy dép được thiết kế đẹp mắt của công ty chỉ có thể được mua nếu khách đặt hàng qua mạng. Tại các thành phố lớn, hàng được chuyển đến trong ngày, dịch vụ mà phần lớn các trang mua hàng trực tuyến lớn hiện đang cung cấp.

Gần đây phải kể đến Sina Weibo. Được điều hành bởi Sina, một công ty internet hàng đầu, Sina Weibo thường được coi như Twitter của Trung Quốc, nhưng nó cho phép người dùng đính kèm bình luận, tin nhắn và thậm chí video vào tin nhắn của mình. Sina mới đây đã tung tiền ra mời người nổi tiếng dùng dịch vụ của họ.

Doanh nhân Internet Trung Quốc quan tâm đến thương mại và dịch vụ

Giới doanh nhân internet Trung Quốc cũng hết sức khác biệt. Có rất nhiều người làm việc bán thời gian. Rất nhiều sinh viên bán hàng trên Taobao: nhiều phòng ký túc trở thành nơi chứa hàng để bán.

Nhóm doanh nhân làm việc toàn thời gian có thể có ít kinh nghiệm hơn so với doanh nhân phương Tây, nhưng bù lại, họ nỗ lực không ngừng nghỉ. Ông Kai-Fu Lee, người từng điều hành Google Trung Quốc nhưng nay đang lãnh đạo công ty công nghệ mới thành lập Innovation Works tại Bắc Kinh, nói: “Doanh nhân Trung Quốc không muốn bỏ lỡ cơ hội để “làm lớn”. Họ làm việc điên cuồng và bỏ qua cuộc sống thường ngày.”

Doanh nhân internet Trung Quốc thường thực tế hơn doanh nhân phương Tây và không ngại áp dụng thứ gì đã được sáng tạo ở đâu đó. Họ không quá thích công nghệ.

Tại trụ sở của Baidu ở Bắc Kinh, công ty hiện đang chiếm 75% thị phần tìm kiếm trực tuyến của Trung Quốc, người ta không thấy sự áp đảo của các kỹ sư. Ông Robin Li, người đứng đầu Baidu, nói: “Chúng tôi tập trung nhiều hơn vào sản phẩm và làm hài lòng người dùng.” Baidu đang thành công trong việc biến công cụ tìm kiếm thành nơi phục vụ cho tất cả ứng dụng và dịch vụ.

Ông Richard Robinson, người đã từng sáng lập một vài công ty công nghệ tại Trung Quốc, nhận xét mong muốn chiến thắng đã khiến thị trường Internet Trung Quốc trở thành môi trường cạnh tranh cực kỳ khắc nghiệt. Các đối thủ mọc lên như nấm chỉ sau một đêm. Có đến 80 trang mạng xã hội, 100 trang web cung cấp video trực tuyến và 2.000 công ty bán phiếu hàng giảm giá trực tuyến. Một số hoạt động kinh doanh đáng lo ngại càng khiến môi trường trở nên khắc nghiệt hơn.

Người sáng lập của những công ty này thường muốn hưởng thụ tài sản của họ hơn là trở thành doanh nhân thực thụ, giống như doanh nhân tại thung lũng Silicon. Một số người muốn xây dựng đế chế mạnh, vì vậy các công ty Internet cạnh tranh lẫn nhau trực tiếp và toàn diện hơn. Alibaba, Baidu và Tencent đang trở thành các công ty công nghệ lớn cung cấp dịch vụ tương tự nhau.

Còn tiếp...

Ngọc Diệp
Theo Economist