“Bệnh” bán khống nặng tới đâu?

Tuần qua, uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (SSC) đã phạt công ty chứng khoán HSC và hai nhân viên tổng cộng 275 triệu đồng vì bán khống chứng khoán. Dù không được phép hoạt động, bán khống chứng khoán vẫn tràn lan trên thị trường.

Thua keo này bày keo khác

Trong thông cáo báo chí, ông Johan Nyvene, tổng giám đốc HSC khẳng định, hành vi bán khống của hai nhân viên HSC là mang tính chất cá nhân và đi ngược lại với chính sách của HSC luôn nghiêm cấm nhân viên thực hiện các nghiệp vụ không được sự cho phép của uỷ ban Chứng khoán. Bán khống đã tạm thời lùi bước trong thời gian gần đây bởi uỷ ban Chứng khoán thanh tra gắt gao hơn, song việc HSC, một công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ hàng đầu trên thị trường bị phát hiện cho thấy, lệnh bán khống vẫn được sử dụng mỗi ngày trên thị trường.

Bán khống đơn giản là dù không có cổ phiếu trong tài khoản, nhưng nhờ công ty chứng khoán “phù phép”, nhà đầu tư vẫn có hàng để bán. Sau khi bán, nhà đầu tư sẽ chờ thời cơ giá giảm để mua vào trả lại. Khoản chênh lệch là lợi nhuận của họ, song nếu chứng khoán tăng giá thì họ sẽ lỗ.

Nhưng vì bán khống nên hạch toán tiền ra vô trên tài khoản của những nhà đầu tư bán khống nhưng không có sự thay đổi, tăng giảm lượng cổ phiếu trên chính những tài khoản này. Có những nhà đầu tư chủ động liên kết với công ty chứng khoán để tạo kho hàng cho vay mượn để bán khống. Và ngược lại, vì mua bán khống mà thời gian qua, có những tài khoản bị lạm dụng, bị bán cổ phiếu, rút tiền mặt mà chủ tài khoản không hề hay biết.

“Thua keo này bày keo khác”. Sau khi HSC bị phát hiện, nhà đầu tư được mời chào muốn bán khống an toàn thì nên tách thành hai tài khoản. Theo đó, họ nộp tiền vào tài khoản của chính mình, còn tài khoản thực hiện giao dịch là một tài khoản khác. Nghĩa là, trước đây nhà đầu tư đặt lệnh trên chính tài khoản của mình, còn bây giờ nhà đầu tư ký quỹ một khoản tiền vào tài khoản A của mình, nhưng bán khống trên một tài khoản B. Công ty chứng khoán “làm phép” để thực hiện giao dịch trên tài khoản B, và sau đó hạch toán lời lỗ về tài khoản A.

Chống thì chống, bán vẫn bán?

Bán khống là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng giá chứng khoán tăng giảm bất thường, nghi ngờ bị thao túng giá và thị trường bất ổn. Tuy nhiên, việc sử dụng tài khoản tổng của công ty chứng khoán đã khiến rất khó phát hiện được bán khống. Vì vậy, mặc dù bán khống diễn ra đã lâu, HSC mới là vụ thứ hai bị uỷ ban phát hiện sau công ty chứng khoán Đại Nam bị phạt 250 triệu đồng hồi tháng 9 này.

Chẳng phải tự nhiên mà cũng trong tháng 9 qua, uỷ ban Chứng khoán đã “siết” lại thị trường chứng khoán với công văn 3229. Theo đó, tổ chức kinh doanh chứng khoán gồm công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán không được thực hiện bán hoặc cho khách hàng bán chứng khoán khi không sở hữu chứng khoán và cho khách hàng vay chứng khoán để bán. Công văn cũng cảnh báo rằng, trường hợp phát hiện hành vi vi phạm có dấu hiệu hình sự, uỷ ban sẽ chuyển cơ quan công an để xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Công văn nêu chi tiết về các cách liên kết bán khống, chỉ ra các đơn vị là công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ, cảnh báo nhà đầu tư không nên cho vay mượn chứng khoán… cho thấy có lẽ uỷ ban biết đã lâu, và đến nay mới mạnh tay chấn chỉnh. Từ đầu năm đến nay, các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi và phức tạp, nhưng hình phạt chính vẫn là phạt tiền sẽ khó phát huy tính răn đe trong xử lý vi phạm.

Theo các chuyên gia, uỷ ban Chứng khoán cần áp dụng nhiều hơn các hình phạt bổ sung được quy định trong luật. Theo đó, ngoài phạt tiền, uỷ ban Chứng khoán nên cân nhắc đến các hình thức xử phạt bổ sung như tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn… sẽ tăng cường tính răn đe hơn.

Theo Hồng Sương

SGTT