Ngày mai (25/10), Quốc hội thảo luận tại Hội trường về công tác phòng, chống tham nhũng. Trước thềm phiên họp này, chúng tôi có cuộc phỏng vấn ông Lê Như Tiến – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội về công tác phòng, chống tham nhũng hiện nay.
PV: Thưa ông, mới đây Thanh tra Chính phủ có báo cáo về việc lãnh đạo nhiều cơ quan ký quyết định bổ nhiệm cho hàng loạt cán bộ trước khi nghỉ hưu. Trước thực trạng này, quan điểm của ông như thế nào?
Ông Lê Như Tiến: Tôi đã nhiều lần nói với cơ quan thông tin và cơ quan quản lý là nên có quy định cấm cán bộ lãnh đạo quản lý trước khi nghỉ hưu ký quyết định nhân sự và công trình đầu tư, dự án. Đó chính là phòng ngừa. Chừng nào không phòng ngừa thì vẫn còn xảy ra vì ai cũng nghĩ rằng chuẩn bị nghỉ thì không còn gì để mất và cố làm chuyến tàu vét cuối cùng trước khi hạ cánh. Đó là tâm lý chung.
Cho nên, nếu chúng ta không có quy định thì công chức, cán bộ vẫn còn làm điều đó, sẽ có kẽ hở và hiện tượng này vẫn tái diễn.
PV: Có nên quy định nếu người đó vẫn cố tình ký thì các quyết định đó sẽ bị vô hiệu hóa hoặc cá nhân đó sẽ bị hồi tố?
Ông Lê Như Tiến: Tôi cho là cần thiết phải qui định chặt chẽ. Khi đó họ cảm giác sắp rời xa nhiệm sở nên cũng muốn ban ơn hoặc có gì đó.
PV: Còn việc của ông Trần Văn Truyền, với khối tài sản lớn như thế mà đến chưa có kết quả điều tra gì. Ông có đặt nghi hoặc gì ở đây không?
Ông Lê Như Tiến: Tôi cho rằng, các cơ quan bảo vệ pháp luật phải vào cuộc vì chúng ta không thể nói mà thiếu căn cứ được. Nhưng các cơ quan này phải vào cuộc khẩn trương vì khối tài sản ấy, những căn cứ pháp lý ấy không phải là cái gì quá phức tạp, quá khó khăn. Nếu đó là tài sản từ công sức, mồ hôi, nước mắt của ông Truyền hoặc từ con cháu ở nước ngoài gửi về hay do người quen biếu tặng thì vô can.
Theo tôi, muốn phòng, chống tham nhũng phải làm rất rõ việc minh bạch tài sản và nghĩa vụ giải trình. Nghĩa vụ giải trình mà không làm được tốt thì thuộc trách nhiệm người đứng đầu.
Lâu nay chúng ta có kê khai tài sản nhưng không công khai. Phải công khai ở nơi cư trú và nơi công tác thì các cử tri, cán bộ công chức dưới quyền người ta mới kiểm soát được và hơn ai hết, ở khu dân cư người ta biết ngay (anh có ô tô gì, nhà cửa ra sao, lối sống như thế nào…). Chúng ta cứ nói phát huy vai trò “tai mắt” là nhân dân nhưng thực ra chúng tạo cơ chế cho nhân dân phòng, chống tham nhũng còn rất khiêm tốn.
PV: Theo ông, chúng ta phải làm gì để kiểm soát được tài sản tăng thêm của quan chức?
Ông Lê Như Tiến: Bản thân quan chức ấy phải có kê khai trung thực và cơ quan cấp trên của quan chức đó phải kiểm soát được và khi người ta có những tài sản chuyển dịch cho người thân trong gia đình hoặc chuyển ra nước ngoài, chính là cơ quan pháp luật phải can thiệp. Chúng ta có điều tra, có cơ quan thanh tra của Chính phủ, các cơ quan kiểm tra của Đảng, các cơ quan giám sát của các cơ quan dân cử. Chúng ta có tầng tầng, lớp lớp các cơ quan chứ không thiếu. Vấn đề là tổ chức thực hiện.
PV: Nhiều cơ quan thực thi như vậy nhưng đến giờ vẫn chưa xử lý được trường hợp nào cả. Theo ông, trách nhiệm của các cơ quan này đến đâu?
Ông Lê Như Tiến: Phải có luật, chế tài tại sao anh quản lý, kiểm tra mà lại để lọt như thế. Việc chuyển tiền ra nước ngoài không phải không kiểm soát được. Tất cả mọi quá trình đều có “tai mắt” của các cơ quan bảo vệ pháp luật và họ biết hết. Nhưng vấn đề là mình có công khai hay không. Công khai có 2 ý nghĩa, một là phòng ngừa, răn đe và đồng thời tiền ấy là tiền rửa hoặc không chính đáng thì còn phải xử lý nữa.
PV: Vậy ông bình luận gì về việc nhiều quan chức tạo sân sau cho mình khi về hưu?
Ông Lê Như Tiến: Có nhiều quan chức vừa rồi sau khi nghỉ hưu lại ở một vị trí nghe có vẻ thơm thảo hơn, thu nhập lớn hơn với thu nhập chính đáng trước kia. Vì sao? Vì họ có sự chuẩn bị rất kỹ lưỡng từ rất sớm. Họ có thể chuyển vốn, tài sản một phần của công ty mẹ sang các "công ty con", "công ty cháu" để sau này họ hưởng lợi từ các công ty đó. Họ cũng mua bán, tham gia cổ đông của nhiều công ty, trong khi pháp luật của ta không cấm điều ấy. Anh có tiền, có khả năng thì cứ mua cổ phiếu.
Thậm chí, tôi được biết có những công ty, doanh nghiệp trực thuộc bộ đó lại mua hàng vạn cổ phiếu, cổ phần cho các quan chức lãnh đạo. Đó cũng chính là một kẽ hở. Mà họ cũng rất tinh vi, không đứng tên mà lấy tên con cháu, người thân. Đó chính là một hình thức chuyển dịch tài sản cho những người thân của mình.
PV: Sau hàng loạt vụ việc xảy ra đối với các quan chức nghỉ hưu, theo ông, chúng ta cần có qui định riêng về quản lý cán bộ nghỉ hưu hay không?
Tôi nghĩ là cần có những qui định quản lý cán bộ cao cấp sau nghỉ hưu vì ai cũng phải quản lý. Công dân bình thường cũng phải quản lý nữa là cán bộ cao cấp. Trường hợp của ông Hồ Xuân Mãn khi đã nghỉ hưu xuất hiện việc man khai nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang thì cho đến bây giờ Ủy ban kiểm tra Trung ương vẫn làm ra và khẳng định có 8/15 vấn đề không đúng sự thật và quyết định thu hồi lại danh hiệu đó. Việc đó ta vẫn làm được vậy tại sao với ông Truyền và những người khác lại không?
PV: Xin cảm ơn ông!
