PPP được coi là "cây đũa thần” trong việc huy động đầu tư vào nhiều công trình, kết cấu hạ tầng giao thông của quốc gia.

Sáng nay 25/3, Bộ Kế hoạch và Đầu Tư đã tổ chức hội nghị giới thiệu Nghị định số 15/2015/NĐ-CP về đầu tư theo hình thức đối tác công tư và Nghị định số 30/2015/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của luật đấu thầu về lựa chọn đầu tư.

Theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Nghị định số 15/2015/NĐ-CP về đầu tư theo hình thức đối tác công tư có 10 điểm mới được coi là bứt phá giúp PPP trở thành "cây đũa thần kì” tạo hấp lực đối với các nhà đầu tư.

Phù hợp với thông lệ quốc tế, tiếp nối đà đổi mới của Việt Nam

Nghị định số 15 ra đời trong bối cảnh đất nước đang triển khai những kế hoạch thực chất của hội nhập kinh tế quốc tế sâu và rộng cùng tiến trình tái cấu trúc đầu tư công. Về mặt quy trình thực hiện dự án PPP, Nghị định đã tiệm cận với chính sách phát triển kết cấu hạ tầng của Diễn đàn kinh tế thế giới năm 2012, 2013, 2014. Hướng đổi mới này nhằm thu hút mạnh mẽ đầu tư tư nhân nước ngoài, nguồn vốn từ các thị trường tài chính quốc tế tham gia dự án hạ tầng, bên cạnh việc tiếp tục khuyến khích sự tham gia của các nhà đầu tư trong nước. Thêm vào đó NĐ 15  yêu cầu công khai, minh bạch từ đó làm trong sạch môi trường đầu tư.

Mở rộng lĩnh vực

PPP được thực hiện với các dự án có mục đích công. Nghị định15 quy định hầu hết các lĩnh vực của đầu tư công truyền thống, mở rộng hơn nhiều so với các văn bản trước đây từ kết cấu hạ tầng đến gia thông, điện, cấp thoát nước đến các dịch vụ công trong lĩnh vực xã hội như y tế, giáo dục, dạy nghề, thể thao, văn hoá.

Với PPP, các địa phương có thêm một kênh thu hút vốn để tháo gỡ nút thắt trong các dự án trong đầu tư các dự án công. PPP được ưu tiên trong quá trình hoạch định và thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội trong 5 năm tới.

Bổ sung các loại hợp đồng mới

Bên cạnh các hợp đồng cũ như BOT, BTO, BT thì sau Nghị định có thêm các hợp đồng BOO, O&M, BTL, BLT. Theo đó, có 2 nhóm hợp đồng. Một là, nhà đầu tư thu phí trực tiếp người sử dụng hoặc tạo doanh thu thông qua hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Hai là, nguồn thu của nhà đầu tư đến từ việc thanh toán nhiều lần của cơ quan nhà nước phụ thuộc vào chất lượng, tiến độ của nhà đầu tư thực hiện.

Chú ý vào khâu chuẩn bị dự án

Điểm mới của Nghị định PPP là yêu cầu nhà đầu tư phải nghiên cứu và chuẩn bị đầu tư bài bản trước khi chọn nhà đầu tư thực hiện. Theo đó, đã đến lức Việt Nam phải chào ra thị trường tài chính quốc tế cũng như trong nước những dự án được nghiên cứu trước chứ không phải "nhanh trước, chậm sau”.

Kiểm soát đầu ra thay cho đầu vào

Nghị định mới về PPP chú trọng kiểm soát đầu ra. Đây là cách tiếp cận mới, theo đó làm rõ các yêu cầu về chất lượng của công trình, dịch vụ sẽ được cung cấp, không định hướng cho một loại công nghệ, giải pháp triển khai. Nhà đầu tư có giải pháp công nghệ…tối ưu sẽ được lựa chọn thông qua đấu thầu để đảm bảo chất lượng cao nhất.

Quy định rõ về vốn đầu tư công tham gia thực hiện dự án

Trong truờng hợp dự án có mục đích công không có khả năng hoàn vốn. Khi đó dự án cần tới sự tham gia của Nhà nước. Nghị định đã quy định rõ về thu hút vốn cho các dự án này với mục đích: góp vốn để xây dựng dự án;  thanh toán cho nhà đầu tư; hỗ trợ xây dựng công trình phụ trợ, giải phóng mặt bằng, bồi thường tái định cư...

Làm rõ hai phương thức tham gia vào dự án của nhà đầu tư

Về trường hợp thanh toán thứ nhất, nhà nước xác định ý tưởng, đề xuất và báo cáo nghiên cứu khả thi. Nhà đầu tư được tham vấn trong quá trình chuẩn bị dự án, đấu thầu giành quyền thực hiện dự án. Đây là cách làm chủ đạo với các dự án thuộc quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội và quy hoạch ngành.

Trường hợp thứ hai, nhà đầu tư đề xuất ý tưởng, lập đề xuất dự án và báo cáo nghiên cứu khả thi. Khi có báo cáo được duyệt, cơ quan nhà nước tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.  Nhà đầu tư đề xuất dự án được hưởng mức ưu đãi nhất định trong đấu thầu, trường hợp không trúng thầu sẽ được hoàn trả chi phí nghiên cứu dự án.

Đáp ứng mối quan tâm của bên cho vay

Nghị định 15 đã nêu rõ cơ chế thực hiện quyền tiếp nhận dự án của bên cho vay thông qua thoả thuận với cơ quan NN có thẩm quyền. Một số biện pháp đảm bảo đầu tư theo PPP là bảo lãnh nghĩa vụ nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án, thế chấp dự án, quyền sử dụng đất, cân đối ngoại tệ.

Xác định rõ vai trò của nhà nước và hình thành đầu mối thực hiện

Nghị định PPP xác định vai trò của nhà nước trong đầu tư PPP: Là một bên, một đối tác của hợp đồng, thực hiện cam kết, chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư; Nhiệm vụ xây dựng kết cấu hạ tầng, kiểm soát về chất lượng và hiệu quả đầu tư.

Đồng thời, Nghị định cũng quy định rõ các đầu mối triển khai PPP. Đứng đầu là Ban chỉ đạo Nhà nước về PPP.

Rút gọn thủ tục đối với dự án nhóm C

So với thông lệ quốc tế là chỉ thực hiện dự án PPP có quy mô lớn, Nghị định 15 quy định bổ sung với cả các dự án nhỏ, đó là dự án nhóm C theo Luật Đầu tư công. Đây là điểm mới phù hợp với Việt Nam, đặc biệt là với các dự án nông nghiệp, phát triển nông thôn,…có ý nghĩa lớn cho cộng đồng.

Để tạo tính linh hoạt, Nghị định còn quy định thủ tục rút gọn với các dự án này là: không phải thực hiện các bước như lập báo cáo nghiên ứu, không phải thành lập doanh nghiệp dự án và không cần thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng kí đầu tư.

>>>PPP ra đời, hàng loạt dự án BOT giao thông chục nghìn tỷ đồng khởi động

Nguyệt Quế