Huy động vốn từ công chúng bằng trái phiếu để đầu tư hạ tầng giao thông: Tại sao không?

Theo thống kê, hiện nay phần lớn các dự án đầu tư hạ tầng đều trông chờ vào ngân sách và nguồn vốn hỗ trợ ODA. Tuy nhiên, khi thu nhập bình quân đầu người tăng lên thì nguồn vốn tài trợ ODA sẽ bị giảm đáng kể.

Còn đối với cac dự án BOT, BT đã được đầu tư trong thời gian vừa qua có thể thấy rằng, phần lớn số đầu tư này (trên 80%) được tài trợ bởi ngân hàng và các tổ chức tín dụng.

Tuy nhiên, với quy định tổ chức tín dụng không được sử dụng quá 30% vốn huy động ngắn hạn để tài trợ dài hạn và không cho phép một doanh nghiệp vay quá 15% vốn điều lệ của ngân hàng thì chắc chắn sẽ đến một lúc nào đó nguồn tài trợ này sẽ kết thúc và ngành giao thông sẽ không có thêm nguồn vốn mới để phát triển hạ tầng giao thông.

Chính vì thế trong đề xuất của Công ty cổ phần Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật Tp Hồ Chí Minh (mã chứng khoán: CII) do Tổng giám đốc Lê Quốc Bình ký gửi Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã cho rằng ngành giao thông nên có giải pháp để thu hút nguồn vốn từ công chúng – một nguồn vốn rất lớn mà chưa được khai thác.

Trái phiếu doanh nghiệp là lựa chọn thích hợp nhất

Hiện nay thị trường trái phiếu doanh nghiệp chỉ có các tổ chức tài chính ngân hàng tham gia do phải thẩm định kỹ càng hoạt động của doanh nghiệp cũng như tính thanh khoản kém cỏi của trái phiếu. Để trái phiếu của ngành giao thông có thể hấp dẫn được nhà đầu tư có tiền nhàn rỗi, Công ty CII đã đề xuất một số giải pháp cụ thể như sau:

Thứ nhất, lãi suất trái phiếu phải cao hơn lãi suất gửi tiết kiệm 12 tháng nhưng thấp hơn lãi suất cho vay dài hạn của ngân hàng.

Thứ hai, đại lý phát hành là các ngân hàng thương mại

Thứ ba, trái phiếu sẽ được niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Tp HCM. Trái phiếu này sẽ được niêm yết như một mã giao dịch để nhà đầu tư có thể thoải mái giao dịch chứ không giao dịch hạn chế như hiện nay.

Thứ tư, ngân hàng thương mại đóng vai trò chủ lực trong quá trình huy động vốn này, trong đó bao gồm nhưng không hạn chế ở:

-          Đại lý phát hành: Với hệ thống chi nhánh và khách hàng các NHTM sẽ đảm nhận tốt vai trò đại lý phát hành, gồm cả việc hướng dẫn để người dân thấy rằng việc đầu tư vào trái phiếu có mức sinh lời tốt hơn so với gửi tiết kiệm.

-          Quản lý sử dụng vốn trái phiếu và quản lý nguồn thu để trả nợ trái phiếu: NHTM để thực hiện chức năng này như một nhà tài trợ vốn thông thường với các dự án hạ tầng giao thông hiện nay.

Tính thanh khoản sẽ quyết định sự thành công của trái phiếu

Theo Công ty CII, để việc phát hành huy động vốn thành công thì việc đảm bảo thanh khoản cho trái phiếu là rất quan trọng; trong đó các NHTM sẽ đóng vai trò chủ lực.

Các NHTM là người phát hành trái phiếu nhưng đồng thời cũng sẽ phải là người sẵn sàng mua lại trái phiếu cho trái chủ bất cứ lúc nào. Giá mua lại bằng mệnh giá cộng 60 – 70% số tiền lãi mà trái chủ chưa được nhận.

Các NHTM cũng sẵn sàng bán lại trái phiếu cho nhà đầu tư bất cứ lúc nào (tương tự như sẵn sàng nhận tiền gửi của khách hàng bất cứ lúc nào). Giá bán bằng mệnh giá cộng số tiền lãi chưa được thanh toán - chênh lệch giá mua và giá bán sẽ lợi nhuận của ngân hàng.

Để tăng thanh khoản cho trái phiếu các ngân hàng cũng nên chấp nhận cho trái chủ được thế chấp trái phiếu để vay ngắn hạn.

Bên cạnh đó, các NHTM cũng sẵn sàng bán lại cho tổ chức phát hành khi tổ chức phát hành có yêu cầu mua lại nguồn vốn hợp pháp của mình.

NHTM luôn dành một hạn mức tương đương khoảng 10% lượng trái phiếu đang lưu hành trên thị trường để giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán.

Trả lời câu hỏi: Liệu các NHTM sẽ được quyền lợi gì khi tham gia phát hành loại trái phiếu này? Theo đề xuất của Công ty CII thì ngoài quyền được hưởng chênh lệch giá mau và giá bán trái phiếu, các NHTM được tổ chức phát hành trả chi phí đảm bảo thanh khoản (khoảng 1,25%/năm/tổng giá trị trái phiếu lưu hành bình quân trong năm).

Khánh Nhi (lược ghi)