Lo thuế, phí “đè chết” ngành công nghiệp ô tô?

Báo cáo một số vấn đề về ngành công nghiệp ô tô tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam thường niên năm 2015, Nhóm Công tác Ô tô - Xe máy cho biết, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam bao gồm cả xe lắp ráp, xe sản xuất nội địa (CKD) và xe nhập khẩu (CBU) đã phục hồi và vượt mốc kỷ lục doanh số năm 2009 (160.000 xe) trong tháng 9/2015.

Với đà tăng trưởng trong 9 tháng năm 2015, doanh số toàn ngành ô tô dự đoán đạt trên 210.000 xe trong năm 2015 bao gồm cả xe lắp ráp, sản xuất trong nước và xe nhập khẩu. Tuy nhiên, với hơn 20 công ty và 40 thương hiệu ở Việt Nam nhưng công suất lắp ráp chưa đạt mong đợi, chỉ gần 500.000 chiếc/năm.

Tỉ lệ xe ô tô sản xuất nội địa chiếm khoảng 74% trong cơ cấu doanh số toàn ngành hiện nay song công suất sử dụng thực tế chỉ đạt khoảng 30% tổng công suất thiết kế.

"Việc không tận dụng được công suất ngành có thể làm các nhà đầu tư lo ngại và thậm chí đặt dấu hỏi đối với khả năng đầu tư mới trong tương lai" – Báo cáo chỉ rõ.

Do vậy, để đẩy nhanh sự tăng trưởng của toàn ngành, nâng cao năng lực cạnh tranh, từ đó giúp duy trì ngành công nghiệp ô tô bền vững tại Việt Nam, ngành công nghiệp ô tô cần sự vào cuộc quyết liệt từ Chính phủ.

Thứ nhất, về năng lực cạnh tranh chi phí. Thực tế, chênh lệch chi phí và năng lực cạnh tranh về chi phí của các xe sản xuất trong nước còn yếu kém. Do những bất lợi của quy mô sản xuất và kinh tế nhỏ, giá thành sản xuất ô tô tại Việt Nam được ước tính sẽ cao hơn 20% so với những chiếc xe được nhập khẩu từ Thái Lan.

Với điểm yếu này, nhóm Công tác Công nghiệp Ô tô - Xe máy kiến nghị Chính phủ loại bỏ thuế nhập khẩu cho những linh kiện và phụ tùng ô tô mà Việt Nam vẫn chưa sản xuất được; Áp dụng chính sách kiểm soát nghiêm ngặt và minh bạch trong việc nhập khẩu xe nguyên chiếc; Thẩm định giá kê khai của các xe ô tô nhập khẩu; Kiểm soát chặt chẽ đối với nhập khẩu “xe đã qua sử dụng”.

Thứ hai, về thuế cao và các lệ phí đánh vào mặt hàng ô tô. Việt Nam đang chuẩn bị hội nhập toàn diện với ASEAN vào năm 2018 và các hiệp định FTA khác như TPP sắp được kí kết và có hiệu lực trong vài năm tới. Tương lai của ngành công nghiệp sản xuất ô tô Việt Nam phụ thuộc rất lớn vào các chính sách thuế và lệ phí của Chính phủ. Trong đóm, thuế tiêu thụ đặc biệt đóng một vai trò rất quan trọng.

Chính phủ có chính sách ưu đãi cần thiết cho sản xuất trong nước để bù đắp cho chi phí sản xuất cao trong giai đoạn “chuyển tiếp” khi thị trường ôtô của Việt Nam vẫn chưa đủ lớn. Theo đó, đề xuất mức ưu đãi sản xuất tuân thủ theo quy định của WTO, ví dụ mức ưu đãi tương đương 10% giá tính thuế TTĐB cho 10 năm kể từ 2018.

Xóa bỏ thuế TTĐB cho dòng xe chở người 16-24 chỗ và giữ nguyên mức thuế TTĐB hiện tại cho xe tải Pickup vì đây là những dòng xe thương mại, hỗ trợ rất nhiều cho việc đi lại và vận chuyển hàng hóa của người dân Việt Nam. Đặc biệt là những vùng ngoại ô và liên tỉnh, liên huyện.

Có một định nghĩa rõ ràng và khả thi cho các dòng xe thân thiện với môi trường và có thêm những chính sách ưu đãi cho những loại xe đó.

Loại bỏ thuế nhập khẩu cho những linh kiện và phụ tùng ô tô mà Việt Nam chưa sản xuất được và tiếp tục rà soát những loại thuế nhập khẩu của tất cả các linh kiện và phụ tùng ô tô khác. Rà soát những loại thuế khác và tất cả những lệ phí liên quan đến ô tô phù hợp với chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô đã được phê duyệt.

"Chúng tôi đánh giá rất cao việc Chính phủ đã điều chỉnh phương thức tính thuế TTĐB tại Nghị định Chính phủ số 108/2015/ND-CP ngày 28/10/2015 và đề xuất sửa đổi các mức thuế suất TTĐB. Tuy nhiên, để ngành công nghiệp sản xuất ô tô của Việt Nam phát triển tới hết tiềm năng của mình, các nhà sản xuất ô tô ở Việt Nam đề xuất các phương án trên" - Nhóm Công tác Công nghiệp Ô tô - Xe máy nhấn mạnh.

Nêu quan điểm về các kiến nghị của Nhóm công tác, Thứ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh cho biết, việc điều chỉnh về thuế để hỗ trợ cho sản xuất ô tô tại Việt Nam nhằm thực hiện lộ trình quy hoạch công nghiệp ô tô Việt Nam.

“Bộ Công thương ghi nhận những kiến nghị và sẽ trao đổi với Bộ Tài chính để trình lên Chính phủ phương án xây dựng biểu thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng cho phù hợp” – Thứ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết.

Đồng thời, Thứ trưởng cũng khẳng định, Bộ Công thương tiếp tục kiểm soát minh bạch việc nhập khẩu xe nguyên chiếc và các loại xe đã qua sử dụng. Theo NĐ 187 của Chính phủ đã có những hướng dẫn cụ thể về các loại xe đã qua sử dụng và nguyên tắc nhập khẩu. Trong thời gian tới, Bộ Công thương sẽ nghiên cứu bổ sung các văn bản hướng dẫn theo đúng tinh thần đã được chỉ đạo.