“Tăng tuổi nghỉ hưu phải làm dần từng bước”

Đang được dư luận rất quan tâm, với nhiều ý kiến khác nhau. Lao Động đã có trao đổi vấn đề này theo góc độ nghiên cứu của Viện CN&CĐ về tuổi nghỉ hưu với TS Đặng Quang Điều - Viện trưởng Viện CN&CĐ.

TS Đặng Quang Điều cho biết: Việc quy định, tăng hay giảm tuổi nghỉ hưu (TNH) đối với NLĐ nói chung và LĐ nữ nói riêng phụ thuộc nhiều yếu tố như: Tình hình phát triển KT-XH; thị trường cung - cầu LĐ; tuổi thọ trung bình của NLĐ, khả năng chi trả của quỹ BHXH; môi trường, điều kiện làm việc và tính chất công việc. Trong đó, môi trường, điều kiện làm việc và tính chất công việc là yếu tố quan trọng nhất để xác định tăng-giảm TNH.

Trong dự thảo nghị định hướng dẫn và quy định chi tiết Điều 187 Bộ luật Lao động về TNH, với đối tượng đề xuất giảm TNH thì DT đã căn cứ vào môi trường, điều kiện làm việc và tính chất công việc của LĐ làm việc nặng nhọc, độc hại và đặc biệt nặng nhọc, độc hại để đề xuất giảm TNH. Nhưng với các đối tượng đề xuất tăng TNH, DT nghị định không đề cập đến yếu tố quan trọng này mà đề xuất theo chức vụ trong quản lý và theo học hàm, học vị.

Theo tôi, tất cả CB,CC,VC, NLĐ làm việc trong khu vực HCSN - nơi có môi trường, điều kiện làm việc tốt, công việc không nặng nhọc, độc hại -nên đưa vào đối tượng kéo dài thời gian làm việc mới phù hợp. Tuy nhiên, kéo dài TNH nên chia ra các giai đoạn và mức độ khác nhau phù hợp với sự phát triển kinh tế-xã hội và các yếu tố khác.

Theo kết quả nghiên cứu và điều tra của chúng tôi, trước mắt nên điều chỉnh tuổi nghỉ hưu đối với NLĐ ở khu vực HCSN với nam tăng 2 tuổi -lên 62 và nữ tăng 3 tuổi -lên 58 là phù hợp; sau một thời gian nhất định (khoảng 10 năm) tiếp tục điều chỉnh tăng thêm cho phù hợp.

Lao động làm việc trong môi trường độc hại cần phải giảm tuổi nghỉ hưu. Ảnh: L.Q.V

- Thưa Viện trưởng, dự thảo nghị định lần này có gì khác so với Nghị định 71/2000/NĐ-CP ban hành tháng 11.2000?

- Dự thảo nghị định này có khác biệt so với Nghị định 71 ở những điểm sau:

+ Về tên gọi: Dự thảo nghị định lần này là nghị định quy định chi tiết khoản 2 và khoản 3 Điều 187 Bộ LLĐ 2012 về TNH; còn Nghị định 71 là nghị định quy định về việc kéo dài thời gian công tác đối với CBCC khi đến TNH.

+ Về phạm vi và đối tượng áp dụng: Nghị định này rộng hơn rất nhiều so với Nghị định 71, bao gồm cả đối tượng đề nghị giảm tuổi hưu khi làm việc trong môi trường và điều kiện nặng nhọc, độc hại và bị suy giảm khả năng LĐ; đối tượng đề nghị tăng tuổi hưu; đối tượng cả LĐ trực tiếp làm việc trong các loại hình DN và CB,CC,VC làm việc trong khu vực HCSN có tham gia BHXH bắt buộc.

- Ở nước ta, tình trạng thất nghiệp đang gia tăng, nhất là lực lượng LĐ trẻ đang gặp rất nhiều khó khăn trong tìm kiếm việc làm. Kéo dài TNH có ảnh hưởng tới vấn đề này không, thưa Viện trưởng ?

- Kéo dài TNH có tác động cả mặt tích cực và không tích cực. Trước hết, kéo dài TNH sẽ sử dụng được tốt hơn kinh nghiệm, chất xám của lực lượng LĐ có bề dày kinh nghiệm công việc. Đỡ gánh nặng đối với Quỹ BHXH, vì theo tính toán của các chuyên gia kinh tế, đến năm 2029 Quỹ BHXH sẽ không đủ khả năng chi trả, nên kéo dài TNH sẽ làm giảm áp lực với Quỹ BHXH. Hơn nữa, NLĐ có thêm cơ hội nâng cao trình độ, thăng tiến, đề bạt, thời gian cống hiến cho xã hội nhiều hơn.

Song, điều đó cũng ảnh hưởng tới cơ hội có việc làm của lực lượng LĐ trẻ, họ sẽ khó khăn hơn trong vấn đề tìm việc. Theo dự báo của các nhà xã hội học, thời kỳ cơ cấu dân số vàng của nước ta cũng sẽ không kéo dài được bao lâu và sau đó dân số nước ta sẽ bước sang giai đoạn già hoá. Chính vì vậy, việc tăng TNH cần phải được tiến hành từng bước, điều chỉnh dần dần từ 2 đến 3 tuổi, cho mỗi giai đoạn 10 đến 20 năm. Không điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu một lần lên 5 tuổi.

- Với TNH của LĐ nữ, ý kiến của Viện trưởng thế nào?

- Ở khu vực SXKD, tuổi nghỉ hưu của LĐ nữ như hiện nay về cơ bản là phù hợp; riêng đối với LĐN làm việc trong môi trường nặng nhọc, độc hại cần phải giảm tuổi nghỉ hưu xuống 50, thậm chí là 45 tuổi. Kết quả khảo sát năm 2011 của chúng tôi cho thấy, có 25% số LĐN mong muốn được về hưu ở độ tuổi 45; 42% số LĐN muốn về hưu ở độ tuổi 50;có 30% số LĐN muốn về hưu ở độ tuổi 55 và chỉ có 3% muốn làm việc đến 60 tuổi.

Ở khu vực HCSN, do điều kiện, môi trường làm việc tốt hơn, vì vậy LĐN khu vực này có thể kéo dài tuổi làm việc thêm 3 năm -lên 58 tuổi. Riêng đối với LĐN có trình độ chuyên môn cao, những người có học vị tiến sĩ; học hàm giáo sư, phó giáo sư làm việc đúng chuyên ngành thì nên làm việc đến 60 tuổi.

- Xin cảm ơn Viện trưởng!