chuyên gia Phạm Chi Lan

89 bài viết

• Nông sản thực phẩm Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn trong xây dựng tiêu chuẩn sản phẩm. Đó là thiếu liên kết trong sản xuất, tiêu thụ; thiếu vốn và kinh phí; cơ sở, trang thiết bị chưa đáp ứng...
  Tại: 3 trở ngại chính trong xuất khẩu nông sản Việt

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho biết khi nói về năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và doanh nghiệp Việt Nam tại Hội thảo Hội nhập kinh tế thế giới giai đoạn mới do GIBC tổ chức gần đây tại TP.HCM.

Nguồn lực lao động Việt Nam đang có vấn đề

Bà Lan đã đưa ra nhận định về các hạn chế của nền kinh tế, một trong số đó là vấn đề cạnh tranh về nguồn nhân lực, chất lượng nguồn nhân lực của chúng ta vẫn còn là vấn đề lớn.

Về cấu trúc lực lượng lao động của Việt Nam theo kỹ năng từ năm 2006 đến 2012 gần như không thay đổi là bao. Về cơ bản số lao động không có kỹ năng trong tổng số lực lượng lao động Việt Nam là rất cao.

Điều này khá rõ bởi vì Việt Nam vẫn là nước tuy lực lượng lao động đông nhưng 48% vẫn là trong nông nghiệp. Mặc dù một năm vẫn có chương trình đào tạo cả triệu lao động trong nông nghiệp nhưng thực tế đào tạo xong nhưng không tìm được công việc phù hợp.

“Nếu nói con người là tất cả thì nguồn lực lao động Việt Nam đang có vấn đề và cản trở năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.”, bà Lan đánh giá.

Nói về các  yếu tố để nền kinh tế thành công, theo OCD có 5 yếu tố cần thiết để nền kinh tế thành công và Việt Nam đang thiếu và yếu ở những yếu tố này.

Thứ nhất là khai thác cơ hội toàn cầu thì Việt Nam là khá về tốc độ sau năm 2007 (sau khi tham gia WTO).

Thứ hai là bảo đảm ổn định vĩ mô thì Việt Nam là mất ổn định vĩ mô sau khi tham gia WTO.

Thứ ba là tỷ lệ tiết kiệm và đầu tư cao. Chúng ta có một số doanh nghiệp kể cả nhà nước và tư nhân to về quy mô, lớn nhưng không mạnh, không cạnh tranh mạnh. Điều hành kinh tế vĩ mô còn nhiều bất cập , cải cách cơ cấu chậm, khu vực tài chính ngân hàng yếu…

Về dài hạn chúng ta vẫn cần xác định lại vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường, khắc phục những trở ngại về cơ cấu, các vấn đề đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước, khu vực ngân hàng là ba lĩnh vực tái cơ cấu kinh tế nhà nước đang tập trung thì vấn đề cơ cấu lại các ngành kinh tế, các vùng phát triển ra sao cũng là vấn đề lớn của nền kinh tế Việt Nam.

“Không thể phát triển mãi theo kiểu 63 tỉnh thành là 63 nền kinh tế nhỏ trong một nền kinh tế to. Không thể phát triển chồng chéo, tỉnh nào cũng có đại học, có biển phải có cảng, sân bay…

Về dài hạn chúng ta phải tạo môi trường kinh doanh tốt hơn, môi trường hiện nay vẫn cản trở sự phát triển của kinh tế tư nhân. Nếu cứ như thế này thì kinh tế tư nhân không vượt lên được và nền kinh tế cũng không phát triển được.”chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhận định.

Yếu tố thứ tư là năng suất lao động Việt Nam thấp, năng lực cạnh tranh cũng thấp và còn suy giảm trong những năm gần đây trong tương quan so với các nước khác.

Cuối cùng, thứ năm là nguồn cung hạn chế về kỹ năng kỹ thuật của kinh tế thị trường, muốn có nền kinh  tế thị trường nhưng chưa đủ kỹ năng kỹ thuật đó. Vận hành nền kinh tế vẫn theo kiểu kế hoạch hóa tập trung rất nhiều. Một mô hình kinh tế nửa thị trường nửa không thị trường thì không thể nào đưa nền kinh tế đi lên được và đặt doanh nghiệp ở thế lúng túng.

Chất lượng thể chế chúng ta thấp, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến kinh doanh. Chúng ta cần cải thiện về quyền bảo vệ tự do kinh doanh cho người dân và doanh nghiệp. Chúng ta có luật đầu tư rồi nhưng xem tới đây thực hiện như thế nào bởi chúng ta cũng từng có luật tốt nhưng khi thực hiện lại rơi vãi hết.

Cần giảm rủi ro, tăng mức độ an toàn pháp lý, giảm chi phí tuân thủ, mở rộng cơ hội và khuyến khích sáng tạo kinh doanh. Giảm rủi ro, tăng ổn định thương mại, giảm chi phí giao dịch thị trường; tạo lập và mở rộng quy mô và phạm vi hoạt động của các loại thị trường.

Tăng cường kỷ luật thị trường, kỷ luật ngân sách chặt chẽ, tăng cường minh bạch và trách nhiệm giải trình. Chính khu vực nhà nước, kể cả doanh nghiệp nhà nước là khu vực vi phạm kỷ luật nhiều nhất thế thì còn thổi còi được ai, làm sao vận hành được nền kinh tế thị trường nếu như không tuân thủ được những yêu cầu cần có của nó.

Vậy chúng ta sẽ hành xử như thế nào?

“Về hội nhập thì chúng ta rất hăng hái trong hội nhập. Chúng ta sẽ có FTA với khoảng 55 quốc gia khác nhau sau khi hoàn tất các đàm phán, trong đó riêng với EU là 28 nước. Vậy chúng ta sẽ hành xử như thế nào, cạnh trạnh như thế nào?”, bà Lan đặt vấn đề.

Theo đó chuyên gia này cho rằng Việt Nam phải nắm bắt xu hướng lớn toàn cầu. Đầu tiên là phải cố gắng giành lấy thị phần lớn hơn trong các dòng chảy. Ở đây các dòng chảy không chỉ về vốn về nhân lực, đầu tư, công  nghệ… làm sao để khai thác được các dòng chảy chứ không chỉ đơn thuần là thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Việt Nam nói đến đầu tư nước ngoài là chỉ nghĩ đến tiêu chí vốn.

Thứ hai là cưỡi những làn sóng đô thị hóa. Cũng như ở các nước khác làn sóng đô thị hóa ở Việt Nam cũng sẽ rất mạnh trong thời gian tới. Đô thị hóa sẽ là xu hướng lớn, động lực lớn cho Asean đi lên. Chúng ta tham gia Asean sẽ có cơ hội ở đấy nhưng liệu cơ hội có nắm được không và ngay cả cơ hội ở Việt Nam cũng cần nắm bắt tốt hay sẽ tạo cơ hội cho nước ngoài.

Thứ ba là khai thác công nghệ mới, trong đó có 5 lĩnh vực công nghệ lớn là mobile internet, big data, internet của các vật dụng, tự động hóa của những công việc tri thức và điện toán đám mây.

Ngoài ra, Việt Nam rất cần nâng cao lợi thế của mình trong khu vực; tham gia các cụm công nghiệp mới; khai thác tiềm năng lớn về nông nghiệp…

“Cơ hội có cho một loạt các nước trong đó có Việt Nam vấn đề là chúng ta định vị mình như thế nào trong nhóm cơ hội này hay là chúng ta chấp nhận cạnh tranh chủ yếu với Lào, Campuchia và Myanmar?”, bà Lan cho biết.

Tăng giá điện sẽ níu chân tăng trưởng kinh tế 2015!

Theo HUYỀN TRÂM