Xuất khẩu sang Nhật: Rộng cửa thuế, kẹt rào cản

Thông tin trên được đưa ra tại Tọa đàm “Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện HIệp định VJEPA giai đoạn 2015 – 2019 và cơ hội cho Việt Nam” sang ngày 21/7 tại Hà Nội.

Cắt giảm 7.287 dòng thuế

Trong vòng 10 năm, khoảng 92% hàng hóa sẽ được miễn thuế khi tham gia vào thị trường mỗi bên.

Cụ thể, Nhật Bản sẽ cam kết tự do hóa đối với 87,66% kim ngạch thương mại và loại bỏ thuế quan đối với gần 94% giá trị nhập khẩu từ Việt Nam trong vòng 10 năm.

Việt Nam sẽ cam kết tự do hóa đối với 94,53% kim ngạch trong vòng 10 năm và loại bỏ thuế quan đối với 82% giá trị nhập khẩu từ Nhật Bản trong vòng 16 năm và 69% giá trị nhập khẩu trong vòng 10 năm.

Trong đó, sản phẩm công nghiệp là lĩnh vực mà thuế suất của Nhật Bản đã rất thấp, sẽ cam kết cắt giảm thuế bình quân từ 6,51% năm 2008 xuống 0,4% vào năm 2019.

Đáng chú ý, sản phẩm dệt may xuất khẩu sang Nhật Bản được hưởng mức thuế suất 0% (giảm từ mức bình quân 7%) ngay từ khi Hiệp định có hiệu lực.

Với sản phẩm da, giày sẽ được hưởng thuế nhập khẩu về 0% trong vòng từ 5 – 10 năm.

Sản phẩm nông sản là lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh nhưng Nhật Bản lại bảo hộ mạnh mẽ. Tuy nhiên, nước này cam kết cắt giảm thuế bình quân từ 8,1% năm 2008 xuống 4,74% vào năm 2019.

Riêng rau quả tươi sẽ được hưởng thuế suất 0% sau 5 – 7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực.

Ngoài ra, thủy sản là lĩnh vực đem lại lợi ích xuất khẩu lớn nhất cho Việt Nam, thì Nhật Bản cũng sẽ giảm thuế từ mức bình quân 5,4% năm 2008 xuống 1,31% năm 2019.

Đặc biệt, lĩnh vực tôm, cua ghẹ và một số sản phẩm cá sẽ được hưởng thuế suất 0% ngay từ khi Hiệp định có hiệu lực.

Hiện Nhật Bản là đối tác thương mại lớn thứ 4, là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của Việt Nam sau Hoa Kỳ, Trung Quốc. Đồng thời, đây là thị trường nhập khẩu lớn thứ ba của Việt Nam sau Trung Quốc và Hàn Quốc.

Vướng rào cản, đâu dễ xuất

Việc cắt giảm mạnh các dòng thuế quan tạo thuận lợi cho DN xuất khẩu vào Nhật, song theo ông Tạ Đức Minh, Phó trưởng phòng Đông Bắc Á, Vụ Thị trường châu Á – Thái Bình Dương (Bộ Công Thương), nếu DN không cần chú trọng nâng cao chất lượng, cải tiến mẫu mã hàng hóa để đáp ứng yêu cầu của thị trường, thì rất khó để xuất khẩu vào Nhật.

Nguyên nhân chính được ông Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, đưa ra là dù Hiệp định VJEPA mang lại nhiều lợi ích về cắt giảm thuế quan, song một thách thức không nhỏ đặt ra là các rào cản kỹ thuật lại tăng lên.

Hiệp định VJEPA đã có hiệu lực từ năm 2009, song đến nay hàng hóa xuất vào nước này vẫn chưa tận dụng được ưu đãi thuế quan. Đặc biệt, nhiều vụ việc vi phạm kiểm dịch động thực vật, an toàn vệ sinh thực phẩm của hàng nông, thủy sản… bị phát hiện khiến DN khó tận dụng cơ hội thị trường.

Ông Nguyễn Sơn, Phó Văn phòng Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế và kinh tế, cũng chỉ ra thực tế từ năm 2012 đến nay kim ngạch xuất khẩu sang Nhật tăng trưởng tốt, song chỉ cao hơn mức trung bình.

Dẫn chứng, theo số liệu WTO nhập khẩu hàng hóa từ các nước và vùng lãnh thổ vào Nhật Bản là 886 tỷ USD, riêng Việt Nam là 13,56 tỷ USD. Như vậy, giá trị hàng hóa mà Việt Nam xuất, nhập khẩu vào nước này vẫn chỉ chiếm thị phần nhỏ, chưa đến 2%.

Theo ông Sơn, tác động của việc cắt giảm thuế quan từ Hiệp định chỉ ở mức độ nhất định, trong khi những rào cản kỹ thuật đặt ra đang khiến cho hàng hóa xuất khẩu gặp khó khăn. Do đó, để giải quyết bài toán tiếp cận thị trường Nhật Bản, cần phải xử lý được các vấn đề về tiêu chuẩn kỹ thuật.

Đại diện Bộ Công Thương cũng khuyến cáo, nếu DN Việt Nam không sớm xử lý dứt điểm tình trạng nông, thủy sản xuất khẩu vi phạm Luật Vệ sinh an toàn thực phẩm của Nhật, và xử lý nhanh việc kiểm dịch động thực vật với nhiều loại trái cây tươi, thịt gia súc gia cầm, thì ưu đãi từ VJEPA sẽ không tận dụng được.