Ấn Độ xử lý chồng tiền thu hồi cao hàng trăm kilomet ra sao?

Sau khi thu hồi hơn 86% lượng tiền trong lưu thông, giờ thì Ngân hàng Trung ương Ấn Độ lại phải đau đầu với vấn đề mới: Làm thế nào để xử lý hơn 23 tỷ tờ tiền không còn giá trị.

Nếu xếp chồng lên nhau, cột tiền này có chiều cao gấp 300 lần Đỉnh Everest (8.848m). Nếu xếp nối tiếp nhau thì chiều dài của dải tiền gấp 10 lần khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trăng.

Chiến dịch đổi tiền chống lại nạn tiền bẩn này của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi được xem là mạnh tay hiếm có trong vài thập kỷ trở lại đây. New Delhi nhận được nhiều lời tán thưởng, nhưng cũng không ít chỉ trích vì chính sách trên.

Chính phủ Ấn Độ đã thiết kế lại đồng 500 rupee và phát hành đồng 2.000 mới để thay tờ 500 và 1.000 rupee cũ. Người dân có thời hạn từ nay đến 30/12 để đổi tiền mặt mới hoặc gửi tiền vào tài khoản ngân hàng, kèm theo hóa đơn chứng minh số tiền họ có được là từ những giao dịch hợp pháp đã đóng thuế. Mỗi người được phép đổi 250.000 rupee (khoảng 3.700 USD) mà không cần hóa đơn thuế.

Hầu hết các tờ tiền bị thu hồi sẽ bị tiêu hủy và tập kết về các bãi rác, giống quá trình tiêu hủy các tờ tiền rách thông thường, Bloomberg dẫn lời một quan chức Ngân hàng Trung ương giấu tên.

Ngoài ra, một số sẽ được nén thành gạch để phục vụ xây dựng công nghiệp. Một số khác sẽ được dùng làm chặn giấy, hoặc là nguyên liệu để sản xuất đồ trang trí.

Khoảng 98% thanh toán ở Ấn Độ sử dụng tiền mặt. Tiền được luân chuyển nhiều dẫn đến rách, hỏng, khiến Ấn Độ phải thu hồi tới 75% lượng giấy bạc mỗi năm, nhiều hơn số tờ tiền của các tất các nước phát hành trong một năm, trừ Trung Quốc.

Mỗi năm, Ngân hàng Trung ương Ấn Độ chi khoảng 400 triệu USD để in tiền, chiếm 1,5% tổng số giấy bạc trên toàn thế giới.

Trong khi một số tờ bạc sẽ trở nên vô giá trị sau ngày 30/12 tới, thì một số tờ tiền lại trở thành hàng hiếm. Sau quyết định của ông Modi, một số tờ tiền đột nhiên được định giá cao hơn với vai trò hàng sưu tập, đặc biệt là những tờ in hình cựu thống đốc Ngân hàng Trung ương Raghuram Rajan.

Ông từng được ca ngợi là “ngôi sao nhạc rock” và người hùng “James Bond” khi giải quyết được cuộc khủng hoảng tiền tệ kinh khủng nhất Ấn Độ trong hơn hai thập kỷ sau khi nhậm chức vào tháng 9/2013.

Tờ tiền này đang được chào bán trên các trang web đấu giá như eBay với giá gấp đôi giá trị thực.

Chính phủ ước tính khoảng 1/3 trong số 15 nghìn tỷ rupees được thu hồi sẽ không được gửi vào ngân hàng.

Chi phí đổi tiền có thể lên đến 200 tỷ rupee (2,93 tỷ USD), cựu quan chức Bộ Tài chính Ấn Độ ước tính.

Chiến dịch này nhằm vào truy quét những tờ “tiền bẩn” bị cất trong hòm để trốn thuế. Báo chí ghi nhận nhiều lãnh đạo doanh nghiệp đang thuê nhân viên hoặc lao động bên ngoài để xếp hàng đổi tiền cho họ.

Để chấn chỉnh tình trạng này, các ngân hàng đã phải giảm hạn mức đổi tiền từ 4.000 rupee xuống 2.000 rupee, và đánh dấu mức lên tay của khách để tránh một người đổi tiền nhiều lần.

Với những khoản “tiền bẩn” quá lớn không có cách nào để đổi, thì nhiều người đã phải xé, đốt hoặc thả tiền trôi sông để không bị điều tra. Đó là lý do vì sao người ta nhìn thấy hàng trăm tờ 1.000 rupee nổi lập lờ trên dòng sông Hằng vào những ngày này. Chuyện người đi bới rác tìm được các bọc tiền lớn là điều thường xuyên xuất hiện trên mặt báo.