Anh rời khỏi EU có tác động gì tới xuất khẩu nông sản nước ta?

Tác động ngay tới giá cà phê

Phản ứng rõ rệt nhất đối với việc nước Anh ở lại hay rời khỏi EU là ở thị trường cà phê.

Ngày 23/6, ngay trước thời điểm người dân Anh bỏ phiếu lựa chọn ra đi hay ở lại, giá kỳ hạn cà phê trên 2 sàn London và New York đều giảm. Ở sàn London, giá kỳ hạn cà phê Robusta giảm 7 USD/tấn.

Ở sàn New York, giá kỳ hạn cà phê Arabica giảm 1,25 cts/lb. Sang ngày 24/6, khi chưa có kết quả cuộc bỏ phiếu ở Anh, nhưng với những thông tin thăm dò bên lề cuộc bỏ phiếu cho thấy khả năng nước Anh ở lại EU cao hơn là ra đi, thì giá cà phê kỳ hạn ở 2 sàn nói trên bật tăng ngay lại với mức tăng cao hơn so với mức giảm của phiên giao dịch ngày 23/6 (cà phê Robusta ở London tăng 10 USD/tấn; cà phê Arabica ở New York tăng 3,2 cts/lb). Giá cà phê nội địa trong ngày 24/6 cũng tăng lên mức cao nhất từ đầu niên vụ đến nay là 37.500 đ/kg.

Tuy nhiên, cũng trong ngày 24, ngay sau khi có tin chính thức tỷ lệ phiếu bỏ cho việc Anh rời EU cao hơn ở lại, nhiều nhà NK và công ty XK cà phê đã tạm ngưng mua để chờ phản ứng của thị trường.

Sang đầu tuần này, giá cà phê XK và nội địa giảm xuống. Ngày 27/6, giá cà phê kỳ hạn ở London giảm 5 USD/tấn, kéo giá nội địa xuống chỉ còn quanh mức 36.000 đ/kg (ngày 28/6).

Sở dĩ cà phê nhạy cảm với việc nước Anh rời khỏi hay ở lại EU, là vì do là loại nông sản đã tham gia giao dịch kỳ hạn, nên giá cà phê chịu ảnh hưởng không nhỏ từ những biến động của thị trường tài chính toàn cầu.

Mà thị trường tài chính toàn cầu đã có những phản ứng tức thì với việc người dân nước Anh chọn rời khỏi EU. Ngay sau khi có kết quả chính thức của đợt trưng cầu dân ý từ nước Anh, nhiều sản chứng khoán đã sụp đổ: Sàn chứng khoán Nhật giảm 8%, các sàn chứng khoán Mỹ rớt 5%…

Đồng bảng Anh mất giá 10% ngay với USD, chỉ số đồng Euro giảm 1,5% trong khi chỉ số đồng USD tăng 2,4%. Một điều rất quan trọng là trước đây Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã quyết định đợi kết quả trưng cầu dân ý ở Anh rồi mới quyết định tăng lãi suất đồng USD hay không.

Nay, với kết quả chính thức nghiêng về phía “Đi”, nhiều khả năng FED sẽ dời thời gian tăng lãi suất đồng USD sang năm 2018. Những yếu tố này sẽ có nhiều tác động tới giá cà phê nói riêng và giá các loại nông sản giao dịch kỳ hạn nói chung trên toàn cầu trong thời gian tới.

Không chỉ tác động tới các loại nông sản giao dịch kỳ hạn, nhiều loại nông sản XK sang EU nói chung, sang Anh nói riêng cũng đang ít nhiều bị tác động về mặt giá cả sau sự kiện dân Anh bỏ phiếu đồng ý rời EU. Nguyên nhân chính là do sự kiện trên đã làm cho đồng bản Anh và đồng Euro bị mất giá trong khi chỉ số đồng USD lại tăng lên.

Điều này khiến cho giá nông sản NK đến tay người tiêu dùng Anh sẽ bị tăng lên dù giá giao dịch trên thị trường không đổi. Khi ấy dễ dẫn tới việc nhà NK Anh sẽ có thể ép giá nhà XK nông sản, trong đó có nhà XK nông sản Việt Nam.

XK nông sản chưa ảnh hưởng nhiều?

Từ nhiều năm nay, EU luôn là thị trường quan trọng hàng đầu đối với XK nông sản của Việt Nam. Trong đó, Anh là một trong những nước có giá trị NK lớn nhất. Năm 2015, XK nông sản Việt Nam sang Anh đạt giá trị xấp xỉ 703 triệu USD. 5 tháng đầu năm nay, giá trị này là 308 triệu USD.

Ở nhiều mặt hàng nông sản chủ lực, Anh cũng đứng ở vị trí hàng đầu trong EU về giá trị NK từ Việt Nam. Chẳng hạn, với mặt hàng gỗ và đồ gỗ, năm 2015, Anh đứng vị trí số 1 với 287 triệu USD. 5 tháng đầu năm nay, Anh tiếp tục là nước thuộc EU NK gỗ với giá trị lớn nhất từ Việt Nam (136 triệu USD).

Anh cũng là nước EU NK thủy sản Việt Nam với giá trị cao nhất trong năm 2015 (200 triệu USD). Các mặt hàng khác như cà phê, tiêu, điều, Anh cũng năm trong top những nước EU có giá trị NK nhiều nhất từ Việt Nam trong năm 2015 cũng như 5 tháng đầu 2016.

Điều đáng chú ý là hầu hết các mặt nàng nông sản XK sang Anh với giá trị lớn đều đang có mức tăng trưởng dương: so với cùng kỳ 2015, trong 5 tháng đầu năm nay, giá trị XK hạt điều sang Anh tăng 39,69%; cà phê tăng 14,86%; gỗ tăng 9,68%; thủy sản tăng 8,64%…

Với giá trị và vị thế thị trường như trên của nước Anh, sự kiện người dân nước này bỏ phiếu chọn rời khỏi EU đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp Việt Nam đang có sản phẩm XK mạnh sang EU.

Ở mặt hàng thủy sản, ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP cho rằng, việc Anh rời EU sẽ chưa ảnh hưởng gì mấy tới XK thủy sản của Việt Nam trong thời gian trước mắt. Bởi dù Anh có tách ra khỏi EU thì các hệ thống tiêu chuẩn của họ vẫn tương đồng với khu vực này.

Một điều rất đáng chú ý là tuy nước Anh là thị trường lớn nhất nhì trong khu vực EU đối với thủy sản Việt Nam, nhưng đây không phải là thị trường mang tính cửa ngõ (hàng nhập vào đây để phân phối hay chế biến XK sang những nước EU khác) như Tây Ban Nha, Hà Lan, Bỉ…, mà là thị trường tiêu thụ. Hầu hết các sản phẩm thủy sản của Việt Nam XK sang Anh đều được bán tới tay người tiêu dùng nước này.

Do đó, các sản phẩm thủy sản XK sang Anh như cá tra, tôm… đều là những sản phẩm cao cấp, sản phẩm chế biến sâu. Vì thế, dù Anh có rời EU hay không thì chắc chắn việc mua bán thủy sản giữa nhà NK Anh với nhà XK Việt Nam vẫn diễn ra bình thường.

Dầu vậy, cũng theo ông Hòe, cũng có một chút lo ngại là khi Anh rời khỏi EU, thủy sản Việt Nam XK sang nước này sẽ không còn được hưởng những điều kiện ưu đãi về thuế như trong Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU khi Hiệp định này chính thức được các thành viên EU thông qua. Tuy nhiên, việc này sẽ chưa ảnh hưởng đến XK thủy sản sang Anh trong ngắn hạn, bởi còn cần thêm thời gian để nước này hoàn tất các thủ tục rời khỏi EU.

Với điều Việt Nam, Anh là thị trường đơn lẻ lớn thứ 5 trên thế giới (chiếm 4,5% thị phần XK điều nhân Việt Nam) và đứng thứ 2 ở EU, sau Hà Lan.

Nhưng nếu như Hà Lan mang tính chất là một thị trường cửa ngõ, trung chuyển, thì Anh lại là thị trường tiêu thụ. Mà theo ông Đặng Hoàng Giang, Tổng tư ký Hiệp hội Điều Việt Nam, tính về tiêu thụ, Anh là thị trường lớn nhất ở EU. Do đó, việc Anh rời EU chắc chắn có những tác động nhất định tới XK điều của Việt Nam trong thời gian tới.