Bị nghi ngờ khả năng lãnh đạo vì cái bóng quá lớn của Steve Jobs, Tim Cook đã khiến những người chê bai mình “muối mặt” khi tìm ra điểm mấu chốt này, nghiễm nhiên trở thành huyền thoại mới của Apple

Những con số dưới đây đã minh chứng cho thành tích mà Tim Cook đạt được: Dưới sự điều hành của Cook, ngày 2 tháng 8 năm 2018, Apple đạt được mức định giá bước ngoặt, trở thành công ty nghìn tỷ đô đầu tiên trên thế giới. Thời điểm đó, cổ phiếu của Apple đã đạt mức 207,05 đô la. So sánh với khi Jobs qua đời vào ngày 5 tháng 10 năm 2011, cổ phiếu của Apple có giá 50,53 đô la (đã điều chỉnh tách), điều này định giá công ty ở mức thấp hơn khoảng 2/3: 300 tỷ đô la.

Trong nhiệm kỳ của mình, Cook đã tăng gần gấp 3 doanh thu của Apple. Năm 2011, công ty đã kiếm được 108 tỷ đô la. Khi được bổ nhiệm, các nhà phân tích trong ngành lo lắng rằng Cook sẽ không thể tăng doanh thu lên đáng kể vì cái gọi là 'luật số lượng lớn', nghĩa là chỉ thêm một vài triệu chạm đáy Apple, nhưng hàng tỷ thì gần như không thể. Năm 2018, Apple kiếm được 265,6 tỷ USD, mức doanh thu hàng năm cao nhất trong lịch sử của công ty. Như vậy, qua 8 năm, Tim Cook đã chứng minh những lo lắng trên là dư thừa.

Apple đang phát triển mạnh ở mọi lĩnh vực mà nó cạnh tranh - mặc dù nhu cầu về iPhone đang chậm lại, doanh số năm 2018 vẫn là kỷ lục của mọi thời đại với 216 triệu chiếc điện thoại. Cũng trong năm này, nó đã bán được 43,5 triệu chiếc iPad và 18 triệu macbook.

Đồng hồ thông minh Apple Watch là một cú hit lớn hơn của Apple. Mặc dù công ty không tiết lộ doanh số đơn vị, nhưng đến nay nó ước tính đã bán được hơn 50 triệu chiếc, theo công ty nghiên cứu thị trường Canalys, điều này đồng nghĩa với việc doanh số đơn vị của công ty này lớn hơn toàn bộ ngành công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ cộng lại. Nó sẽ càng trở nên lấn át hơn khi Apple tăng số lượng các tính năng sức khỏe. Hoạt động kinh doanh dịch vụ của Apple khi giảm doanh số phần cứng sẽ chứng tỏ rằng, trong tương lai, Apple sẽ lớn hơn rất nhiều so với những công ty có mặt trong bảng xếp hạng 500 công ty lớn nhất Hoa Kỳ.

Về mặt giá trị thương hiệu, Cook đang biến Apple thành một công ty sở hữu các giá trị tiến bộ bao gồm sự đa dạng và riêng tư, cùng việc bảo vệ sáng kiến môi trường của công ty. Vào năm 2011, khi Jobs qua đời, Báo cáo "Greener Electronics Guide" của tổ chức môi trường Greenpeace cho thấy công ty chỉ đạt dưới 5/10 trong cam kết với môi trường. 

Kể từ khi Cook tiếp quản, Apple đã đầu tư hàng tỷ đô la vào năng lượng xanh và hiện đang chạy bằng 100% năng lượng tái tạo trên toàn thế giới. Đây cũng là công ty công nghệ duy nhất cam kết làm cho chuỗi cung ứng của mình bền vững 100%; theo cựu giám đốc của Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ, Lisa Perez Jackson, người hiện đang điều hành các sáng kiến môi trường của Apple, công ty hiện đã đạt được khoảng 30% cam kết.

Kể từ khi Jobs qua đời, ông đã được tôn sùng như một huyền thoại - và đúng vậy, một trong những nhà cải cách vĩ đại nhất trong lịch sử xứng đáng được ca ngợi. Nhưng không phải tất cả mọi thứ ông chạm vào đều biến thành vàng. 

Từng có thời điểm lần đầu tiên Jobs bị đuổi khỏi Apple vì lý do về hành vi, và công ty sau đó của ông, NeXT, tổng thể cũng là một thất bại. Nó đã lúng túng trong nhiều năm, và cuối cùng thoát khỏi việc kinh doanh phần cứng khi được Apple mua lại với giá 400 triệu đô la nhờ hệ điều hành của nó (cộng với yếu tố bất ngờ đã đưa Jobs trở lại Apple). Một công ty khác của ông, Pixar, đã thành công ngoạn mục, nhưng nó chủ yếu được điều hành bởi John Lasseter và Ed Catmull.

Khi Jobs trở lại Apple, ông đã đạt được những điều tuyệt vời, nhưng công ty lúc đó nhỏ hơn nhiều và ông phải làm việc trong chế độ khủng hoảng. Phải, Jobs đã rơi vào thời điểm có lẽ là bước ngoặt lớn nhất trong lịch sử, nhưng khi nó ổn định, ông chủ yếu chuyển giao công ty cho Cook, người đang là giám đốc điều hành vào thời điểm đó, để ông có thể tập trung vào làm những gì mình yêu thích nhất - tạo ra các sản phẩm mới với nhà thiết kế Jony Ive. 

Cook điều hành Apple phía sau hậu trường và là kiến trúc sư chính của hoạt động sản xuất và hậu cần với quy mô khổng lồ, và đã góp phần làm nên một Apple thành công vang dội như ngày hôm nay.

Steve Jobs là một CEO độc đáo. Nhưng, với vai trò là Giám đốc điều hành, ông hoạt động chủ yếu với tư cách là giám đốc sản phẩm của Apple. Cook lại không đảm nhận vai trò đó. Horace Dediu, người sáng lập công ty phân tích Asymco, cho biết: "Rất nhiều người dự đoán Cook sẽ thất bại vì cho rằng ông không phải là người tạo nên sản phẩm. Nhưng ông ấy không nhất thiết phải là người tạo ra sản phẩm."

Apple tiếp tục đổi mới với các sản phẩm độc đáo một thời gian dài sau khi Jobs qua đời, điều đó  cho thấy, mặc dù Ive và Jobs là cộng tác viên thân thiết, Ive vẫn có thể tiếp tục đổi mới mà không cần đến sự trợ giúp từ "người thầy" của mình. Ví dụ, Apple Watch là sản phẩm chính đầu tiên không có sự tham gia của Jobs và nó đã trở thành một thành công đáng kể khi nhận được sự đón nhận của người tiêu dùng.  

Và sau đó là AirPods, FaceID, có lẽ là hệ thống nhận dạng người dùng an toàn và liền mạch nhất; Apple Pay, hệ thống thanh toán không tiếp xúc thống trị trên toàn cầu, với ước tính khoảng 252 triệu người dùng trong năm 2018, theo nhà phân tích Gene Munster; A12 Bionic hệ thống di động trên chip, đạt đến mức độ chỉ được chia sẻ thông qua máy tính để bàn; cùng với những chiếc iPhone, iPad và loa thông minh tốt nhất mà Apple từng sản xuất.  

Tất nhiên, thời gian tại vị của Cook chưa phải là hoàn hảo. Có những lời chỉ trích chính đáng rằng Apple đang bỏ bê macbook; trì hoãn sản phẩm; lén lút vận chuyển bàn phím; tự làm xấu mình khi hủy bỏ thảm sạc AirPower; iPhone đắt hơn bao giờ hết; và cáo buộc trốn thuế doanh nghiệp bất chính.

Nhưng điều quan trọng nhất ở một công ty kỳ cựu như Apple không phải là các sản phẩm mà là ở khâu hậu cần - một chuỗi cung ứng hiệu quả, phân phối, tài chính và tiếp thị có vẻ không đáng chú ý, nhưng chúng định hình thành công. Và Cook đã chứng minh tài năng của mình khi thực hiện xuất sắc những khâu này. 

Thực tế, Cook là kiến trúc sư chính của hoạt động sản xuất biến Apple thành một công ty khổng lồ và là CEO thực tế của Apple trong vài năm trước khi Jobs qua đời. Kể từ khi đảm nhận vai trò này, Cook đã tích cực mở rộng Apple sang các thị trường mới, đặc biệt là Trung Quốc. Điều này sẽ không thể thực hiện được nếu không có chuỗi cung ứng lớn, hiệu quả để thúc đẩy sự tăng trưởng mạnh, với các dịch vụ tiếp viên như tiếp thị để thúc đẩy nhu cầu.

Apple là một công ty lớn và vô cùng phức tạp, có lợi nhuận trong nhiều loại sản phẩm, dịch vụ và thị trường. Cook rất phù hợp để điều hành Apple theo cách mà Jobs không làm được. Ông Dediu nói: "Khi bạn trở thành một công ty khổng lồ với rất nhiều người cùng vận hành và mô hình kinh doanh đa diện, bạn cần một tổng giám đốc điều hành có cái nhìn tổng quát hơn nhiều." Ông gọi Tim Cook, người sở hữu phẩm chất này, là "người đàn ông dành cho công việc".