Bị "tố sai phạm nghìn tỷ phân bổ vốn", Bộ Kế hoạch đầu tư đề xuất có bên thứ 3 đứng ra làm trọng tài

Trong phần đánh giá về công tác phân bổ và giao kế hoạch vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) tại Bộ KH&ĐT, Báo cáo Tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2015 của Kiểm toán nhà nước (KTNN) chỉ ra:

- Bộ KH&ĐT đã bố trí kế hoạch vốn 575,4 tỷ đồng cho 18 dự án không có cơ sở, vượt tỷ lệ hỗ trợ của ngân sách trung ương 20 tỷ đồng. Số vốn giao không đúng đối tượng hoặc vượt tỷ lệ quy định tại các Chương trình là 332,47 tỷ đồng. Bộ đã bố trí vốn đối ứng ODA vượt tỷ lệ quy định 2,75 tỷ đồng Ngoài ra, Bộ phê duyệt cơ cấu nguồn vốn ngân sách trung ương trong tổng mức đầu tư vượt tỷ lệ hỗ trợ quy định 1.004,9 tỷ đồng.

- Bộ bố trí kế hoạch vốn cho dự án khởi công mới còn chiếm tỷ lệ cao, chiếm 19,32% tổng số dự án được giao. Trong khi đó, 14 dự án hoàn thành (bàn giao trước 31/12/2014) và 39 dự án dự kiến hoàn thành năm 2015 chưa được bố trí đủ kế hoạch vốn. Bên cạnh đó, bố trí cho nhiều dự án khởi công mới không đảm bảo các điều kiện, bố trí vốn cho một số dự án thông tin chưa đầy đủ và còn sai lệch.

- Bộ KH&ĐT giao chi tiết kế hoạch vốn đầu tư nguồn NSNN năm 2015 còn chậm và giao nhiều lần (11 lần) trong đó có 10 lần giao sau ngày 31/12/2014, không đúng với quy định Luật NSNN năm 2002. Bên cạnh đó, đến ngày 25/1/2017, Bộ mới trình Chính phủ phương án điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn nước ngoài, chậm hơn so với ý kiến của Chính phủ tại Công văn số 499/CP-KTTH ngày 12/10/2015.

Do đó, KTNN đã kiến nghị Bộ KH&ĐT kiểm điểm và xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan trong việc tự ý bố trí kế hoạch vốn cho 18 dự án không có cơ sở, đồng thời trình phương án điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư nước ngoài chậm.

Đây chính là cơ sở để lập luận Bộ Kế KH&ĐT sai phạm trong phân bổ vốn và đặt câu hỏi trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ KH&ĐT ở đâu được đăng tải trên báo chí ngày 30/5. Giải thích về vấn đề này, chiều cùng ngày, đại diện Bộ Kế hoạch đầu tư, Thứ trưởng Đào Quang Thu cho biết, tinh thần của Bộ có sai phạm sẽ xử lý triệt để nhưng Thứ trưởng quả quyết: “Bộ Kế hoạch đầu tư không sai”.

Thứ nhất, về ý kiến cho rằng Bộ chậm tiến độ giao chi tiết kế hoạch vốn và giao nhiều lần, Thứ trưởng thừa nhận: “Bộ có nhận thấy là chậm, nhưng là có lý do”. Bởi lẽ, năm 2015 là năm đầu tiên thực hiện Luật Đầu tư công nên các Bộ và địa phương có nhiều lúng túng trong quá trình thực hiện, các phương án trình lên có nhiều sai sót.

“Nhiều đợt phải trả về làm lại, bao giờ đúng Luật mới cho đi nên bị chậm. Đến nay mọi người quen thủ tục hơn nên cũng thuận lợi hơn. Chậm nhưng có lý do”, Thứ trưởng nói.

Thứ hai, về con số 575,4 tỷ đồng bố trí vốn cho 18 dự án không có cơ sở, Thứ trưởng Đào Quang Thu cho biết theo quy định hiện hành, “Bộ không trực tiếp bố trí vốn cho dự án nào”.

Trên thực tế, sau khi được Thủ tướng đồng ý, Bộ KH&ĐT có trách nhiệm thông báo cho các Bộ và địa phương hạn mức vốn ngân sách trung ương dự kiến bố trí cho những đơn vị này. Bộ trưởng các Bộ và Chủ tịch UBND các tỉnh có trách nhiệm phân bổ mức vốn đầu tư cho từng dự án cụ thể và gửi lại về Bộ KH&ĐT, Bộ Tài Chính. Sau đó, 2 Bộ sẽ rà soát lại rồi tổng hợp báo cáo với Thủ tướng.

Bên cạnh đó, về 18 dự án, Thứ trưởng nói rằng đây là các dự án do UBND các tỉnh, thành phố đề nghị bằng văn bản chứ không phải do Bộ KH&ĐT đề xuất. Các đơn vị này đều khẳng định đây là các dự án rất quan trọng, cấp bách… đề nghị Bộ tổng hợp báo cáo Chính phủ xem xét hỗ trợ. Bộ đã gửi đi 2 tờ trình lên Chính phủ và được Thủ tướng chấp nhận, trên cơ sở đó, Bộ mới giao chi tiết kế hoạch vốn cho các dự án này.

Thứ ba, về ý kiến Bộ không bố trí đủ vốn cho một số dự án như trong tổng mức đầu tư được duyệt, Thứ trưởng cho biết là bởi “trong quá trình thực hiện các dự án này đã tiết kiệm được thông qua đấu thầu, điều chỉnh biện pháp thi công…”. Một số dự án lại được địa phương cam kết bố trí bằng các nguồn lực hợp pháp khác.

Thứ tư, đối với ý kiến “phê duyệt cơ cấu nguồn vốn ngân sách trung ương trong tổng mức đầu tư vượt tỷ lệ hỗ trợ quy định 1.004,9 tỷ đồng đối với 13 dự án”, Thứ trưởng Đào Quang Thu cho biết cơ cấu và mức vốn ngân sách trung ương đầu tư của các dự án này do UBND tỉnh/TP phê duyệt tại các quyết định đầu tư của từng dự án. Mức vốn ngân sách trung ương hỗ trợ bố trí cho từng dự án căn cứ vào Quyết định 60 của Thủ tướng.

“Mức vốn cho 13 dự án này tuân thủ đúng Quyết định của Thủ tướng Chính phủ”, Thứ trưởng Thu khẳng định.

Thứ 5, đối với ý kiến “12 dự án khởi công mới không đảm bảo các điều kiện như tuân thủ về tỷ lệ vốn tối thiểu”, Thứ trưởng cho biết bên cạnh ngoài ngân sách trung ương hỗ trợ, các địa phương cũng dự kiến bố trí ngân sách địa phương để đảm bảo đúng tỷ lệ bố trí vốn cho các dự án khởi công mới này.

Thứ trưởng cũng nói thêm rằng thực ra những vấn đề này không phải mới, Bộ đã biết và giải trình ít nhất 2 lần với phía KTNN.

“Bên KTNN có ý kiến của họ, Bộ cũng có ý kiến riêng. Quan điểm của KTNN, Bộ KH&ĐT cũng thua”, Thứ trưởng Đào Quang Thu nói. Thứ trưởng cũng đề xuất phải có một bên thứ 3 đứng ra làm trọng tài cho vấn đề này.