Bóng dáng người Thái đằng sau hàng tỷ USD trên sàn chứng khoán Việt Nam

Nhắc đến Thái Lan, nhà đầu tư hẳn sẽ nghĩ ngay đến đất nước được mệnh danh xứ sở chùa vàng cùng đội bóng đá kỳ phùng địch thủ với nước ta. Thế nhưng ít ai để ý rằng, Thái Lan cũng là một trong những quốc gia dẫn đầu về vốn đầu tư trực tiếp (FDI) vào Việt Nam với tổng vốn đăng ký trên 13 tỷ USD tính đến hết năm 2021.

Không chỉ đầu tư trực tiếp, những năm gần đây người Thái còn không ngần ngại đổ hàng chục nghìn tỷ đồng để mua gom cổ phiếu các doanh nghiệp Việt trên sàn chứng khoán.

Nói về những lần "chơi lớn" của các tỷ phú Thái không thể không kể đến thương vụ thâu tóm "đại gia" ngành bia Sabeco (mã SAB) gây chấn động cuối năm 2017. Thời điểm đó, Vietnam Beverage (Thaibev của tỷ phú Thái Lan Charoen Sirivadhanabhakdi gián tiếp sở hữu 49%) đã chi đến gần 5 tỷ USD để mua trọn lô 343,66 triệu cổ phiếu SAB qua đó chính thức nắm quyền chi phối hãng bia lớn nhất Việt Nam.

Sau thương vụ đình đám, SAB liên tục giảm sâu đặc biệt khi bị bị "kẹp" giữa 2 gọng kìm Covid-19 và Nghị định 100. Từ thị giá cao nhất sàn, cổ phiếu này có thời điểm đã rơi xuống dưới mức giá khi mới niêm yết và vẫn đang chật vật tìm về ánh hào quang xưa. Giá trị số cổ phần nắm giữ bởi Thaibev cũng theo đó "bốc hơi" một nửa còn khoảng 2,4 tỷ USD.

Một "ông lớn" ngành thực phẩm, đồ uống khác là Vinamilk (VNM) cũng có bóng dáng của tỷ phú Charoen Sirivadhanabhakdi khi các thành viên thuộc Fraser & Neave (F&N) đang nắm giữ tổng cộng hơn 20% cổ phần chỉ sau cổ đông Nhà nước (36%). Ước tính, lượng cổ phần VNM trong tay tỷ phú Thái Lan hiện vào khoảng xấp xỉ 1,3 tỷ USD.

Fraser & Neave vốn là một pháp nhân Singapore nhưng đã được TCC Holding của vị tỷ phú Thai Lan mua lại năm 2013 với thương vị trị giá 11,2 tỷ USD. Đầu tư vào Vinamilk từ rất sớm thông qua công ty con F&N Dairy Investment, cổ đông ngoại này chỉ thực sự được chú ý hơn từ năm 2017. Sau thương vụ thoái vốn của SCIC, F&N Dairy Investment và Platinum Victory PTE Ltd – thành viên thuộc Jardine Cycle & Carriage (Singapore) đã tạo ra một cuộc đua "ngầm" vẫn chưa có hồi kết. Dù nhiều lần phủ nhận nhưng theo giới phân tích tập đoàn của tỷ phú Thái Lan vẫn sẵn sàng mạnh tay để nắm quyền chi phối doanh nghiệp đầu ngành sữa nếu có cơ hội.

Không lâu sau thương vụ Sabeco, người Thái lại gây chú ý khi Công ty TNHH Nawaplastic Industries (Saraburi) (Nawaplastic), công ty con của Tập đoàn SCG, hoàn tất mua lại cổ phần của Nhựa Bình Minh (mã BMP) - một trong những nhà sản xuất và phân phối ống nhựa hàng đầu Việt Nam. Sau thương vụ thoái vốn của SCIC hồi tháng 3/2018, Nawaplastic đã nắm 49,9% cổ phần BMP và vẫn không ngừng mua gom để chi phối. Hiện tại, tập đoàn đến từ Thái Lan đã nắm trên 54% cổ phần tương ứng giá trị thị trường khoảng 2.600 tỷ đồng.

Sau BMP, Tập đoàn SCG thông qua công ty thành viên TCG Solutions tiếp tục thâu tóm Bao bì Biên Hòa (mã SVI). Doanh nghiệp tiền thân là nhà máy sản xuất bao bì giấy gợn sóng đầu tiên tại Việt Nam. Đến thời điểm hiện tại, TCG Solutions đang nắm 94% cổ phần SVI tương ứng giá trị thị trường khoảng 785 tỷ đồng.

Một trong những doanh nghiệp lớn nhất Thái Lan ở lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và chế biến thực phẩm là C.P Group cũng đang nắm 24,9% cổ phần Thực phẩm Sao Ta (Fimex – mã FMC). Fimex tiền thân là doanh nghiệp nhà nước chuyên chế biến tôm đông lạnh xuất khẩu thành lập năm 1996 và chuyển sang hoạt động theo mô hình cổ phần từ năm 2003. Ước tính, khoản đầu tư vào FMC của C.P Group hiện có giá trị thị trường lên đến hơn 1.000 tỷ đồng.

Mới đây nhất, tập đoàn đa ngành Thái Lan Indorama Ventures thông qua công ty con Indorama Netherlands B.V đã hoàn tất thâu tóm 100% vốn của Nhựa Ngọc Nghĩa (mã NNG) từ VinaCapital và lãnh đạo công ty. Nhựa Ngọc Nghĩa là đối tác lâu đời của các tên tuổi lớn như Unilever, Coca-cola, Pepsi, Vinamilk,... với giá trị vốn hóa thị trường hiện vào khoảng 1.300 tỷ đồng. Thương vụ đánh dấu bước tiến của ông lớn ngành nhựa Thái Lan trong kế hoạch đánh chiếm thị trường châu Á - Thái Bình Dương

Làn gió mới ETF với chất xúc tác DR

Cùng sự phát triển của thị trường chứng khoán với các sản phẩm hỗ trợ như chứng chỉ lưu ký (DR - Depositary Receipt), không chỉ các tập đoàn lớn, ngay cả các nhà đầu tư cá nhân Thái Lan cũng có thể gián tiếp đầu tư cổ phiếu Việt Nam.

DR dựa trên DCVFM VNDiamond ETF (mã FUEVFVND) chỉ mới được IPO từ tháng 3/2022 nhưng đã gây sốt tại Thái Lan khi liên tục hút vốn mạnh. Tính đến cuối tháng 5, lượng DR FUEVFVND do Bualuang Securities phát hành đã lên tới 67,5 triệu đơn vị, tương ứng giá trị 2,8 tỷ Bath (khoảng hơn 1.900 tỷ đồng).

Trước đó, DR đầu tiên dựa trên DCVFM VN30 ETF (mã E1VFVN30) do Bualuang Securities phát hành từ năm 2018 cũng được nhà đầu tư Thái Lan rất ưa chuộng. Thời điểm cuối tháng 5, lượng DR E1VFVN30 đã lên tới 179,1 triệu đơn vị, tương ứng giá trị 5,9 tỷ Bath (khoảng gần 4.000 tỷ đồng).

Tỷ lệ chuyển đổi giữa DR và các chứng chỉ quỹ ETF trên đều là 1:1. Điều này đồng nghĩa sở hữu 1 DR cũng tương đương với việc nắm giữ 1 chứng chỉ quỹ FUEVFVND hoặc E1VFVN30. Như vậy, tính đến cuối tháng 5, nhà đầu tư Thái Lan đang nắm giữ khoảng 5.900 tỷ đồng chứng chỉ quỹ ETF của Việt Nam thông qua DR.

Thực tế, việc mua chứng khoán của nước ngoài đã không hề đơn giản. Thêm nữa, thị trường chứng khoán Việt Nam còn bị hạn chế về tỷ lệ sở hữu nhà đầu tư nước ngoài. Đây là những rào cản khiến dòng tiền ngoại khó tiếp cận nhiều cổ phiếu chất lượng trên sàn. Tuy nhiên, sự phát triển của sản phẩm DR được kỳ vọng sẽ giải quyết được những vấn đề trên qua đó mở đường cho nhà đầu tư nước ngoài không chỉ Thái Lan, trở lại thị trường Việt Nam trong tương lai.