Chi nghìn tỷ… đuổi chim sân bay: Hiệu quả chưa thấy, đã lo tăng giá vé

Theo đó, dự án có tổng mức đầu tư lên tới 1.262,7 tỉ đồng, chưa bao gồm lợi nhuận của nhà đầu tư. Dự án dự kiến sẽ được thực hiện theo hình thức xã hội hóa, do Công ty CP Tiến bộ Quốc tế (AIC) cùng các đơn vị liên doanh hợp pháp đầu tư. Nhà nước thu phí cất cánh và hạ cánh, hoàn lại nhà đầu tư trong 6 năm 6 tháng.

Dự án đề xuất quá sơ sài, mức thu phí không phù hợp

Với dự án này, thay vì phương pháp quan sát trực quan bằng mắt, ACV đề nghị lắp đặt hệ thống phát hiện vật thể lạ trên đường băng cất hạ cánh tại sân bay Tân Sơn Nhất và sân bay Nội Bài. Hệ thống này sẽ phát hiện tự động, cảnh báo và xử lý kịp thời toàn bộ chim, vật thể lạ có nguy cơ uy hiếp trực tiếp đến an toàn bay.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý được đưa ra trong đề xuất của ACV là để thu hồi vốn cho dự án này, sẽ thu phí đối với từng chuyến bay. Theo đó, mức phí được đề xuất lên tới 35 USD với các chuyến bay quốc tế và 17 USD với các chuyến bay trong nước trên toàn bộ các cảng ACV đang quản lý khai thác (22 cảng), thời gian thực hiện từ 2016 - 2023.

Với dự án của ACV đưa ra, Cục Hàng không Việt Nam lại bày tỏ quan điểm không đồng tình khi cho rằng, đề án không cung cấp báo giá tham khảo cho thiết bị làm cơ sở xác định tổng mức đầu tư, trong khi tổng mức đầu tư đưa ra quá lớn so với quy mô chỉ lắp đặt tại 2 sân bay là Nội Bài và Tân Sơn Nhất. Chưa kể, việc đầu tư tại 2 cảng nhưng đề xuất mức thu cho mỗi lượt cất hạ cánh từ các chuyến bay quốc tế và nội địa trên tất cả cảng hàng không là không hợp lý.

Cụ thể, trong văn bản gửi Bộ Giao thông Vận tải, ông Lại Xuân Thanh – Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cho rằng việc xã hội hóa thực hiện dự án là cần thiết nhưng đề xuất của ACV là quá sơ sài.

Theo đó, đề xuất còn thiếu hàng loạt nội dung quan trọng như loại hợp đồng dự án, phương án tổ chức quản lý, chủ thể khai thác và nhất là hiệu quả kinh tế xã hội của dự án. Đề xuất thu thêm phí dịch vụ đối với các hãng hàng không cũng chưa phù hợp với điều kiện, khả năng chi trả của các hãng hàng không khai thác đến Việt Nam.

Do đó, Cục Hàng không đề nghị Bộ Giao thông Vận tải yêu cầu nhà đầu tư phải làm rõ phương án đầu tư, giải trình rõ các yếu tố cấu thành tổng mức đầu tư của dự án, đặc biệt phải cung cấp các báo giá tham khảo cho thiết bị.

Phương án thu hồi vốn của dự án cũng phải theo nguyên tắc đầu tư tại cảng nào thu tại cảng đó, mức thu, thời gian thu hồi vốn phải phù hợp với điều kiện khai thác và khả năng chi trả của các hãng hàng không đến Việt Nam, không tăng mức thu đột ngột ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của các cảng.

Liệu có vẽ đề án... ra tiền?

Trong khi đó, trao đổi với chúng tôi, đại diện của một hãng hàng không cho rằng đề xuất triển khai dự án của AVC đưa ra có rất nhiều điểm phi phí. Theo hãng này, dự án này chỉ có quy mô đầu tư vào khoảng trăm tỷ, nhưng lại được đề xuất lên tới hàng nghìn tỷ đồng là vượt quá so với thực tế, có thể dẫn tới tình trạng lãng phí trong đầu tư.

“Dự án hơn 1000 tỷ đồng chỉ với 2 trang A4 mà được thông qua. Cục Hàng không đã có văn bản phản đối vì không có tính khoa học, và công ty tham gia đầu tư là Công ty Tiến bộ Quốc tế là đơn vị không phải trong lĩnh vực hàng không” – hãng này nói.

Bên cạnh đó, đề xuất là lắp đặt hệ thống này ở Nội Bài và Tân Sơn Nhất, trong khi cả hai sân bay này đều không có nguy cơ trên nhiều, mà chỉ có những sân bay địa phương, gần rừng và có nguy cơ hơn thì sẽ hữu dụng hơn.

Bên cạnh đó, việc đưa ra đề xuất thu hồi vốn trên cơ sở thu phí dịch vụ từ các hãng hàng không cũng còn nhiều bất cập, khi chưa đánh giá đầy đủ tác động trong việc tăng thêm chi phí và làm giảm áp lực cạnh tranh cho các hãng.

“Lắp đặt chỉ trăm tỷ là cùng nhưng dự án tới hơn 1.000 tỷ đồng, và dự kiến thu phí cho từng chuyến như vậy, thì giá vé có thể tăng lên. Giá vé được tính trên cơ sở đầu vào, phí thuế sân bay cũng như các chi phí dịch vụ khác tăng thì phải tăng giá vé tăng theo” – hãng hàng không bày tỏ lo ngại.