Chủ hộ kinh doanh đóng BHXH chưa đúng: Xử lý thế nào?

BHXH Việt Nam vừa trình Chính phủ xem xét phương án giải quyết chế độ cho chủ hộ kinh doanh cá thể đã đóng BHXH bắt buộc, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) chưa đúng diện tham gia. Các giải pháp đã được BHXH Việt Nam lấy ý kiến góp ý của bộ, ngành liên quan.

Luật BHXH không quy định chủ hộ kinh doanh thuộc diện đóng BHXH bắt buộc, nhưng thực tế từ năm 2003 tới cuối tháng 5/2023, cả nước vẫn có 3.567 chủ hộ kinh doanh đóng BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN. Trong đó, có 1.444 người đang tạm dừng thu và bảo lưu thời gian đóng; số còn lại đã chuyển sang đóng BHXH theo diện khác, hoặc giải quyết chế độ BHXH một lần, hưu trí, tử tuất, hoàn trả tiền đóng (thoái thu). Cùng thời gian, có 3.527 chủ hộ đóng BHYT và 2.899 chủ hộ đóng BHTN.

Các chủ hộ kinh doanh trên không thuộc diện tham gia vẫn đóng và được thu BHXH bắt buộc, nên bị họ “treo” quyền lợi, không đủ cơ sở pháp lý để giải quyết theo chế độ BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện. Đặc biệt, có 580 chủ hộ đã đủ tuổi nghỉ hưu, đóng BHXH bắt buộc trên 15 năm đang chờ chế độ. Trong đó có 200 chủ hộ đủ điều kiện nhận lương hưu vẫn chờ chế độ hưu trí trong khi sức khỏe sụt giảm.

Từ đó, BHXH Việt Nam đề xuất Chính phủ cho phép chủ hộ kinh doanh đã đóng được hưởng chế độ theo quy định về BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN, hoặc bảo lưu thời gian đã đóng. Không thu hồi tiền đã chi giải quyết chế độ BHXH, BHYT, trợ cấp thất nghiệp với chủ hộ; không hoàn trả tiền chủ hộ đã đóng BHXH, BHYT, BHTN. Trường hợp đã thoái thu (28 người), nếu chủ hộ có nguyện vọng, được đóng lại và ghi nhận lại quá trình đã đóng BHXH, BHTN...

Ông Trần Đình Liệu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam đánh giá giải pháp trên sẽ đảm bảo quyền lợi cho chủ hộ đã đóng BHXH bắt buộc; tạo thêm cơ hội cho nhiều người về già có lương hưu; giảm gánh nặng cho ngân sách do không phải chi trợ cấp người cao tuổi. Đặc biệt, giải pháp trên sẽ giải quyết triệt để nguyện vọng cho chủ hộ đã đóng BHXH, đảm bảo công bằng, không phát sinh đơn thư, khiếu kiện...

Lãnh đạo BHXH Việt Nam cho biết, khi phát hiện địa phương thu BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh chưa đúng đối tượng (trong giai đoạn 2016-2021) đã yêu cầu các địa phương rà soát, dừng thu và báo cáo Bộ LĐ-TB&XH hướng xử lý.