Cuộc đua CASA và cơ hội cho những ngân hàng "đến sau"

Ngành ngân hàng, từ đầu năm 2018, đã được dự báo sẽ có những bước chuyển lớn, đặc biệt về vấn đề sinh lời. Những quy định khắt khe hơn về quản trị và an toàn vốn dẫn tới hệ quả trực tiếp là chi phí vốn của các nhà băng bị đẩy lên cao, ảnh hưởng đến hiệu suất sinh lời. Các ngân hàng phải cạnh tranh gay gắt hơn để huy động vốn đầu vào, trên cả kênh tiền gửi của khách hàng và huy động vốn trái phiếu. Nhưng ở khía cạnh đầu ra, lãi suất cho vay được giữ ở mặt bằng ổn định và có xu hướng hạ dần.

Báo cáo của Công ty chứng khoán Rồng Việt (VDSC) từng nhận xét, xu hướng tăng chi phí vốn bình quân đã xuất hiện rõ rệt ở nhóm ngân hàng tầm trung, đặc biệt là những nhà băng có tốc độ tăng trưởng tín dụng cao. Cùng với việc mở rộng lợi suất tài sản sinh lãi hạn chế, khả năng gia tăng biên lợi nhuận của những nhà băng này trở nên khó khăn.

Lời giải cho vấn đề này không phải chuyện dễ. Trong hai vế của "bài toán" sinh lời, tìm cách giảm bớt chi phí vốn được giới phân tích đánh giá là có tính khả thi hơn cả. Trong đó, để kiểm soát chi phí vốn, tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn/tổng tiền gửi của khách hàng (tỷ lệ CASA) của các ngân hàng được xem là một trong những cấu phần quan trọng nhất.

Tiền gửi không kỳ hạn, tiền nằm trong tài khoản thanh toán của khách hàng, là nguồn vốn đầu vào có chi phí rất thấp. Theo đánh giá của các công ty chứng khoán, nếu khoản mục này có thể duy trì tăng trưởng tương đương với tốc độ tăng tổng huy động, chi phí vốn của ngân hàng sẽ được cải thiện đáng kể, tạo tiền đề cho việc cải thiện NIM.

Trong hệ thống ngân hàng Việt Nam, một cách trùng hợp, những nhà băng trong top đầu cũng là những ngân hàng có tỷ lệ CASA tốt nhất.

Theo báo cáo tài chính năm 2019 của những ngân hàng niêm yết có lợi nhuận trước thuế vượt mốc 10.000 tỷ đồng, tỷ lệ CASA đạt mức trung bình 23%. Tuy nhiên, với lợi nhuận trước thuế năm 2019 hơn 10.300 tỷ đồng, VPBank chỉ có tỷ lệ CASA là 13%.

Tỷ lệ CASA thấp được đánh giá là một trong những nguyên nhân khiến VPBank đứng trong nhóm những ngân hàng có chi phí vốn cao nhất.

Tuy nhiên, tỷ lệ CASA thấp vừa là thách thức, nhưng cũng là cơ hội cho VPBank, bởi nếu có thể gia tăng tỷ lệ này, ngân hàng sẽ có cơ hội cải thiện chi phí vốn, tạo đà bứt lên nhanh hơn trong nhóm những nhà băng top đầu.

Ðể tăng CASA, nhiều ngân hàng lớn trên thế giới chọn cách tập trung vào hệ thống thanh toán và tích cực mở rộng "hệ sinh thái". Theo khảo sát của Nielsen, các khách hàng chọn nơi gửi tiền thanh toán sẽ chú trọng nhất đến tính thuận tiện, mức dễ dàng, nhanh chóng và phí giao dịch. Do đó khi các nhà băng có thể đảm bảo được các tiêu chí này, khách hàng sẽ có xu hướng tăng số dư tiền gửi không kỳ hạn. Và với riêng VPBank, điều này lại không phải là thách thức.

Trong hai năm trở lại đây, VPBank vẫn kiên trì với mục tiêu là một ngân hàng bán lẻ hàng đầu. Nhưng thay vì tập trung vào những sản phẩm cho vay, ngân hàng ngày càng đa dạng hóa các sản phẩm, dịch vụ nhằm tạo thuận tiện và đáp ứng được nhu cầu của khách hàng tốt hơn. Những nhu cầu đó không chỉ là vay vốn, mà còn là nhu cầu giao dịch, sử dụng hệ sinh thái và cả nhu cầu đầu tư.

Năm 2019 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hành trình số hóa với VPBank, nhằm mục tiêu đưa dịch vụ ngân hàng số trở thành động lực tăng trưởng chính trong tương lai.

Tỷ lệ giao dịch và sử dụng dịch vụ trực tuyến qua Internet Banking và VPBank Online đều tăng nhanh. Đến cuối năm 2019, 96% lượng giao dịch của khách hàng được thực hiện qua hệ thống ngân hàng điện tử và hệ thống ngân hàng tự động (eBanking, ATM, CDM, POS).

" Thông qua việc gắn kết các hoạt động kinh doanh với trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn, đồng thời ứng dụng công nghệ, hàng loạt tác vụ tại VPBank hiện nay có thể triển khai hoàn toàn tự động, không cần sự tham gia của con người. Các ứng dụng như Internet Banking, VPBank Online tạo ra một hệ sinh thái đa dạng nhằm hỗ trợ hầu như toàn bộ các nhu cầu của khách hàng từ chuyển tiền, vay tiền và mua sắm", đại diện VPBank cho biết.

Ngoài ra, VPBank đang là một trong những ngân hàng dẫn đầu thị trường về dịch vụ cho phân khúc khách hàng cao cấp, phân khúc ít về số lượng khách hàng nhưng mang lại giá trị rất lớn cho ngân hàng. Trong năm 2019, CASA từ khách hàng cao cấp đã tăng 56%. Lượng tiền gửi từ nhóm khách hàng này chiếm tới 76% lượng tiền huy động từ khách hàng cá nhân. Bên cạnh đó, thu hút CASA qua dịch vụ tài khoản số cũng đã tăng tới 146% trong năm qua.

Với những nền tảng đã có và những giải pháp đồng bộ đang triển khai, VPBank đặt mục tiêu tăng quy mô lượng tiền gửi không kỳ hạn của khách hàng thêm 6.000 - 7.000 tỷ đồng, thậm chí vượt 10.000 tỷ đồng. Theo đó, cùng với những giải pháp khác, chi phí vốn của ngân hàng dự kiến sẽ giảm khoảng 0,5% so với mức hiện tại.