Đã tìm ra lý do vì sao cử nhân, thạc sĩ Việt Nam rủ nhau đi học Trung cấp

Cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp không còn là chuyện quá mới mẻ gì với dư luận mấy năm gần đây. Điều đáng nói là dù lên tiếng báo động từ nhiều năm nay, số lượng ông cử bà thạc "ra đường" vẫn chưa có dấu hiệu chững lại.

Báo cáo từ Tổng cục Thống kê về thị trường lao động quý I/2016 cho thấy, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động có trình độ đại học trở lên là 192,5 nghìn người, chiếm 18,1% tổng số người thất nghiệp. Tức là, cứ 5 người thất nghiệp ở Việt Nam có 1 người có bằng Cử nhân, Thạc sĩ.

Trong một bài viết đăng trên báo Người lao động 2 năm trước, đã từng nhắc đến hiện tượng "liên thông ngược". Tức là hiện tượng các cử nhân, thạc sĩ theo học các trường Trung cấp ngày càng tăng.

Theo ý kiến của hiệu trưởng của một trường Trung Cấp, hầu như những người đã có bằng ĐH, CĐ quay lại học trung cấp đều đang thất nghiệp và không thiếu ngành nghề nào.

Đối chiếu thời điểm bài viết được đăng tải, số người thất nghiệp có trình độ Đại học - Cao đẳng thời điểm quý IV/2013 chỉ vào khoảng 72 ngàn người, tức chưa bằng 1/2 con số tương ứng của quý I năm nay (192,5 ngàn người).

Tức là so với 2 năm trước, tình trạng lao động trình độ cao thất nghiệp đã tăng ở cấp số nhân. Vậy số cử nhân, thạc sĩ "phải" chuyển xuống theo học các trường Trung cấp hẳn cũng tăng theo cấp số nhân tương ứng?

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc mở trường ồ ạt và tăng quy mô đào tạo trình độ CĐ, ĐH vài năm trước là nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng thất nghiệp hôm nay.

Đại diện của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho rằng tỷ lệ thất nghiệp cao ở nhóm cao đẳng và đại học là hệ lụy của những chính sách liên quan cách đây vài năm. Thường những ảnh hưởng về chính sách đào tạo có độ trễ rất lớn: 5 năm ở bậc đại học và 3 năm ở bậc cao đẳng.

Ngoài ra, rõ ràng hai bộ phận đào tạo và tuyển dụng ở Việt Nam vẫn đang tách rời nhau, đào tạo một nơi, sử dụng một nẻo.

Ở nhiều quốc gia, muốn xây dựng một nhà máy hay phát triển một ngành sản xuất, họ phải có kế hoạch phát triển nhân lực từ trước đó ba bốn năm, để tự đào tạo hoặc đặt hàng cho các cơ sở đào tạo.

Trong khi đó, các cơ quan quản lý nhân lực của cả nước, của từng địa phương cũng như các doanh nghiệp chưa đưa ra được kế hoạch phát triển nhân lực theo các ngành nghề và trình độ trong từng kế hoạch 5 năm, nên đào tạo không thể đáp ứng được nhu cầu sử dụng nhân lực.

Nếu các cơ quan quản lý nhân lực và doanh nghiệp không sớm xây dựng được cơ cấu nhân lực, từ đó xác định chỉ tiêu các ngành nghề, loại hình để Bộ Giáo dục và Đào tạo căn cứ xây dựng chiến lược nguồn nhân lực cho phù hợp, thì tỷ lệ "liên thông ngược" ở Việt Nam thời gian tới chắc chắn sẽ không chỉ dừng lại ở con số 30%.