140.000 doanh nghiệp "treo": Gian nan đường… yên nghỉ

Tuy nhiên, số lượng 140.000 doanh nghiệp ấy có thể không đáng chú ý bằng việc Cục Quản lý Đăng ký kinh doanh phải "ước tính" ra nó. Và vì sao cơ quan đăng ký kinh doanh phải ước tính số doanh nghiệp ngừng hoạt động mới là vấn đề cần làm rõ.

Khấp khểnh liên thông

Về nguyên tắc, ngành ĐKKD chỉ là cơ quan theo dõi số doanh nghiệp thành lập mới, chứ không phải là cơ quan theo dõi số doanh nghiệp dừng hoạt động, vì việc theo dõi doanh nghiệp hoạt động, hay không hoạt động là chức năng của cơ quan thuế, hoặc cơ quan công an.
Do vậy, có thể hiểu việc cơ quan ĐKKD công bố thông tin về số doanh nghiệp ngừng hoạt động chỉ là kết quả thống nhất số liệu giữa liên ngành thuế, công an, với ĐKKD. Trong đó, đương nhiên ngành ĐKKD chỉ có số liệu công bố trên cơ sở dẫn nguồn từ thuế, hoặc công an.
Theo một cán bộ phòng ĐKKD Hải Phòng, "cơ chế" thông tin để có thể xác nhận một doanh nghiệp đã dừng hoạt động hiện rất đơn giản, nhưng không hiểu sao lại vô cùng chậm trễ, thiếu chính xác.

Hiện, giữa ngành ĐKKD và ngành thuế đã hình thành kênh liên thông thông tin, nhưng trong vận hành, kênh này chỉ "chạy"… một chiều. Theo quy định, khi tiếp nhận hồ sơ hợp lệ ĐKKD thành lập doanh nghiệp mới, thông tin thành lập doanh nghiệp sẽ được cấp sang cơ quan thuế và công an để thực hiện thủ tục cấp mã số thuế và con dấu.

Ngành thuế và công an mặc định có đủ tài nguyên thông tin về doanh nghiệp từ cơ quan ĐKKD. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, cơ quan ĐKKD không có cách nào truy cập tài nguyên thông tin doanh nghiệp đã ngừng hoạt động từ cơ quan thuế.

Tình huống thực tế tưởng nhỏ này đem lại khá nhiều rắc rối cho cơ quan ĐKKD khi theo dõi số lượng doanh nghiệp ngừng hoạt động. Vì muốn có thông tin, họ phải… xin – hiểu theo nghĩa đen của từ này – thông tin của ngành thuế.

Trong đó, Cục Thuế địa phương là nơi phải cấp thông tin doanh nghiệp ngừng hoạt động cho cơ quan ĐKKD. Nhưng do ngành thuế tại các địa phương hiện tổ chức thành các chi cục nhỏ tại cấp quận, huyện, mà vô hình trung việc tập hợp số liệu bỗng thành phức tạp, kéo dài. Và thế là cơ quan ĐKKD cứ thế phải chờ.

Kết quả là dưới sức ép công bố thông tin, số doanh nghiệp dừng hoạt động, giải thể do cơ quan ĐKKD công bố dường như chưa bao giờ chính xác, vì thông tin cập nhật từ các địa phương luôn luôn chậm.

"Nhiều khi vì thiếu, chúng tôi chỉ xin số lượng doanh nghiệp còn nộp báo cáo thuế từ các chi cục thuế quận huyện, rồi lấy tổng số doanh nghiệp có ĐKKD trừ đi số doanh nghiệp này, để ra số doanh nghiệp… ngừng hoạt động" – vị cán bộ ngành ĐKKD phân trần, và cho biết bản thân ông cũng chưa bao giờ tin tưởng vào số liệu doanh nghiệp ngừng hoạt động do chính ngành mình công bố.

"Chết" quan trọng hơn… sống

Nếu như số doanh nghiệp thành lập mới là chỉ số cho thấy niềm tin kinh doanh của một địa phương, một quốc gia, thì số doanh nghiệp dừng hoạt động lại là một trong những căn cứ để đánh giá chất lượng doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động của nền kinh tế địa phương, quốc gia ấy.

Đương nhiên, chất lượng doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động của nền kinh tế bao giờ cũng có tầm quan trọng hơn hẳn chỉ số niềm tin kinh doanh. Nhìn từ góc độ này sẽ thấy việc không có phương án xác định số doanh nghiệp dừng hoạt động – dù chỉ là số chính xác tương đối – đem lại khá nhiều thiệt hại.

Theo Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, giai đoạn 2011 – 2013, có khoảng 60.700 doanh nghiệp dừng hoạt động. Nhưng hết 5 tháng của năm 2014, đã có khoảng gần 27.900 doanh nghiệp ngừng hoạt động hoặc giải thể, tăng 20% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, số liệu này có là sự "thống nhất" giữa cơ quan thuế với ngành ĐKKD hay không thì lại là chuyện khác. Vì bên cạnh việc công bố thông tin chính thức, thì chính lãnh đạo Trung tâm Hỗ trợ nghiệp vụ đăng ký kinh doanh thuộc Cục Quản lý đăng ký kinh doanh cũng phải than phiền về thực tế là hiện có lượng rất lớn doanh nghiệp đã dừng hoạt động nhưng vẫn chưa thực hiện thủ tục, với số ước tính khoảng 140.000 doanh nghiệp.

Doanh nghiệp dừng hoạt động nhưng không làm thủ tục dừng đã gây thiệt hại thực tế, theo đó, Nhà nước thất thu nhiều loại thuế không thu hồi được, và người lao động trong doanh nghiệp ấy cũng có thể bị chiếm dụng lương, thưởng, các quyền lợi cơ bản khác như bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội…

Cho đến nay, chưa có thống kê số tuyệt đối về các khoản nợ thuế của các doanh nghiệp đã dừng hoạt động đối với Nhà nước, lại càng thiếu hơn số thống kê về lao động mất việc, mất tiền do doanh nghiệp dừng hoạt động. Nhưng chắc chắn, số thiệt hại là rất lớn.

Theo Cục Quản lý cạnh tranh, hiện nếu để thực hiện thủ tục giải thể, phá sản, doanh nghiệp phải mất từ 3 – 5 năm. Đó là nguyên nhân chính khiến nhiều doanh nghiệp không thiết mở thủ tục dừng hoạt động.

Do vậy, tháng 3 - 2014, Chính phủ đã có nghị quyết yêu cầu các cơ quan chức năng phải tiến hành cải tiến thủ tục, mục tiêu đặt ra là tới năm 2015, các quy trình, hồ sơ và thủ tục phá sản doanh nghiệp phải rút xuống không quá 30 tháng.

Tuy nhiên, từ nay tới thời điểm ấy chỉ còn có một năm rưỡi nữa, không hiểu liên ngành thuế, công an, ĐKKD sẽ thực hiện yêu cầu này thế nào, khi rất nhiều năm trước đó, họ chẳng thể tạo được dù chỉ là kênh liên thông thông tin doanh nghiệp hai chiều.

>> Hơn 21.000 doanh nghiệp rời thị trường