Theo
Bộ Kế hoạch và Đầu tư, việc ban hành nghị định mới là để hướng dẫn việc
thành lập, tổ chức quản lý tập đoàn kinh tế nhà nước, tổng công ty nhà
nước cho phù hợp với quy định của Luật Doanh nghiệp.
Hiện nay,
nội dung của Nghị định 101/2009/NĐ-CP dựa trên cơ sở Luật Doanh nghiệp
Nhà nước 2003 và Luật Doanh nghiệp 2005. Tuy nhiên đến nay, Luật Doanh
nghiệp Nhà nước 2003 đã được thay thế bởi Luật Doanh nghiệp 2005 dẫn đến
cần xem xét sửa đổi, bổ sung một số quy định tại Nghị định
101/2009/NĐ-CP cho tương thích, nhất quán với những quy định mới của
luật này.
Hiện nay, tất cả các công ty mẹ của tập đoàn kinh tế,
tổng công ty nhà nước đều đã chuyển sang hình thức công ty cổ phần, công
ty trách nhiệm hữu hạn. Trong khi đó, Nghị định số 101/2009/NĐ-CP chỉ
quy định đối với công ty mẹ hoạt động dưới hình thức công ty nhà nước.
Vì vậy, cần ban hành các quy định về công ty mẹ dưới hình thức công ty
cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn thay thế quy định về công ty mẹ
hoạt động dưới hình thức công ty nhà nước.
Việc sửa đổi bổ sung
một số quy định của Nghị định số 101/2009/NĐ-CP cũng nhằm đảm bảo sự
đồng bộ và phù hợp với các quy định mới được ban hành. Thời gian qua,
Chính phủ đã ban hành một số văn bản pháp quy có liên quan như Nghị định
số 99/2012/NĐ-CP ngày 15/11/2012 về phân công, phân cấp thực hiện các
quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà nước đối với doanh
nghiệp nhà nước và vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp; cũng như đang
chỉ đạo các bộ, ngành soạn thảo các văn bản pháp quy liên quan đến thành
lập, tổ chức quản lý, cơ chế quản lý tài chính, quản lý lao động, tiền
lương, tiền thưởng trong doanh nghiệp nhà nước; về đầu tư vốn nhà nước
vào doanh nghiệp…
Bên cạnh đó, một số đề án có liên quan cũng đã
được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hoặc đã được trình các cấp có thẩm
quyền như đề án tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là các tập
đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước; đề án tiếp tục đổi mới, nâng cao
hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước; đề án đổi mới quản trị
doanh nghiệp theo thông lệ kinh tế thị trường; đề án tách chức năng chủ
sở hữu nhà nước với chức năng quản lý của các cơ quan nhà nước đối với
doanh nghiệp nhà nước…
Vì vậy, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cần
sửa đổi, bổ sung một số quy định tại Nghị định số 101/2009/NĐ-CP cho phù
hợp, đảm bảo sự đồng bộ với các quy định mới được ban hành; đồng thời
cũng cần bổ sung các định hướng, giải pháp mới nêu tại các đề án.
Nghị
định cũng sẽ giúp tháo gỡ một số vướng mắc phát sinh được phát hiện
trong quá trình thực hiện Nghị định 101 trước đây. Báo cáo tổng kết về
việc thí điểm tập đoàn kinh tế nhà nước tại hội nghị sơ kết thí điểm về
thí điểm tập đoàn kinh tế nhà nước năm 2011 cho thấy, bên cạnh những mặt
tích cực, đã có một số tồn tại, bất cập nhất định phát sinh cần được
tháo gỡ, như sửa đổi về trình tự, thủ tục thành lập để rút ngắn thời
gian thành lập; tổ chức quản lý, cơ chế vận hành mô hình tập đoàn kinh
tế, tổng công ty; mối quan hệ công ty mẹ - công ty con; quản lý, giám
sát tập đoàn kinh tế, tổng công ty,... cần tháo gỡ tạo điều kiện thuận
lợi cho hoạt động của tập đoàn kinh tế, tổng công ty cũng như việc quản
lý, giám sát của chủ sở hữu nhà nước đối với tập đoàn kinh tế, tổng công
ty.
Về điều kiện thành lập, dự thảo nghị định quy định Nhà
nước hạn chế thành lập mới tập đoàn kinh tế, tổng công ty và chỉ xem xét
thành lập khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện. Trong đó, đối tượng được
lựa chọn làm nòng cốt hình thành tập đoàn kinh tế là các tổng công ty
đáp ứng đầy đủ các điều kiện về hiệu quả kinh doanh, tình trạng tài
chính, nguồn nhân lực, trang thiết bị, quản lý và phạm vi hoạt động.
Đồng thời, phải đáp ứng được các điều kiện thành lập tập đoàn kinh tế:
gồm các điều kiện về ngành, lĩnh vực kinh doanh; các điều kiện đối với
công ty mẹ trong tập đoàn kinh tế và các điều kiện về cơ cấu công ty
con.
Thủ tướng Chính phủ quyết định các tổng công ty, công ty mẹ
trong nhóm công ty mẹ - công ty con được phép xây dựng đề án thành lập
tập đoàn kinh tế, tổng công ty trong từng thời kỳ trên cơ sở đề nghị của
bộ trưởng bộ quản lý ngành, chủ tịch UBND cấp tỉnh và ý kiến của Bộ Kế
hoạch và Đầu tư.
Hội đồng thành viên tổng công ty, công ty mẹ
trong nhóm công ty mẹ - công ty con có trách nhiệm xây dựng đề án thành
lập tập đoàn kinh tế, tổng công ty trình bộ quản lý ngành, UBND cấp tỉnh
xem xét, cho ý kiến để hoàn chỉnh dự thảo đề án.
Đối với việc
thành lập tập đoàn kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì việc lấy ý
kiến thẩm định đề án; đối với việc thành lập tổng công ty, bộ quản lý
ngành (đối với tổng công ty thuộc bộ) hoặc UBND cấp tỉnh (đối với tổng
công ty thuộc UBND cấp tỉnh) chủ trì việc lấy ý kiến thẩm định đề án.
Trên cơ sở kết quả thẩm định, Thủ tướng Chính phủ sẽ phê duyệt đề án
thành lập tập đoàn kinh tế và chủ trương thành lập tổng công ty thuộc
bộ, UBND cấp tỉnh.
Theo Hoài Ngân
VnEconomy