Phát biểu tại Diễn đàn Đầu tư và Phát triển doanh nghiệp Việt Nam diễn
ra ngày 11/12/2012 do Tạp chí Kinh tế và Dự báo tổ chức, ông Bùi Anh
Tuấn, Cục phó Cục Quản lý đăng ký kinh doanh thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư
cho biết, dự báo đến hết năm nay sẽ có khoảng 55.000 doanh nghiệp giải
thể.
Tuy nhiên, bù lại, sẽ có 65.000 doanh nghiệp thành lập mới,
và theo cái nhìn tích cực, lạc quan thì vẫn còn 10.000 doanh nghiệp tham
gia vào hoạt động kinh tế.
Cung
cấp cụ thể hơn về con số thực tế thời gian từ đầu năm, Thứ trưởng Đặng
Huy Đông cho biết, tính đến ngày 30/11/2012, cả nước đã có 65.091 doanh
nghiệp thành lập mới với tổng số vốn đăng ký 418.853 tỷ đồng, giảm 10%
về số lượng doanh nghiệp và giảm 8,4% về vốn đăng ký so với cùng kỳ năm
2011.
Trong khi đó, số lượng doanh nghiệp tạm dừng hoạt động và
giải thể là 48.473 doanh nghiệp, trong đó 39.936 doanh nghiệp dừng hoạt
động và 8.537 doanh nghiệp đã giải thể. Số doanh nghiệp giải thể tập
trung vào các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM.
Thực tế, môi
trường kinh doanh ngày càng khó khăn, những ảnh hưởng của bối cảnh kinh
tế chung của toàn cầu tác động đến tất cả các doanh nghiệp trên thế
giới, không riêng gì Việt Nam.
Tại Nhật Bản và Mỹ, tỷ lệ doanh
nghiệp rời thị trường hàng năm khoảng 11-15%. Theo nhận xét của ông Bùi
Anh Tuấn thì con số gần 48.500 doanh nghiệp giải thể ở Việt Nam cũng nằm
trong khoảng này, tuy cao hơn các năm nhưng không nên quá bi quan.
Mặc
dù vậy, ông Tuấn cũng lưu ý, số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập
mới có xu hướng giảm dần qua từng quý so với năm trước và có sự dịch
chuyển từ những ngành đang gặp khó khăn như bất động sản, xây dựng, tài
chính sang giao dịch, y tế, văn hóa, du lịch.
Sự chuyển dịch này
theo ông Tuấn là phù hợp, từ những lĩnh vực mang tính thời điểm, phụ vụ
nhu cầu nhất thời sang các lĩnh vực mang tính bền vững và lâu dài hơn.
10.000 doanh nghiệp tăng thêm: "Bình mới rượu cũ"Tham
gia tại diễn đàn, nhiều chuyên gia kinh tế góp ý, dù không nên bi quan
nhưng phải nhìn thẳng vào tình hình thực tế là doanh nghiệp đang rất khó
khăn, không nên "tô hồng" hiện thực.
Đại diện cho Hiệp hội doanh
nghiệp vừa và nhỏ, TS Cao Sĩ Kiêm cho rằng, "sức khỏe" của các doanh
nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam hiện nay
đang không có thông tin chính xác. Bằng chứng là số liệu cập nhật bất
nhất ở các tổ chức cung cấp và con số thống kê công khai là lạc quan hơn
thực tế.
Ở đây ông Kiêm phân tích, trong 10.000 doanh nghiệp
tăng lên bao gồm cả những doanh nghiệp đã "chết" nhưng chuyển sang đăng
ký thành lập mới để "sống" lại nhằm vay vốn, trên thực tế là "bình mới
rượu cũ" chứ không phải doanh nghiệp hoàn toàn mới.
Vấn đề này
từng được Phó Chủ tịch Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội Đặng Đức Dũng đưa ra
tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam 2012 (VBF) vừa rồi.
Ông Dũng
chỉ ra rằng, hiện tại đang có tình trạng những doanh nghiệp gánh nợ xấu
cao và nằm trong "danh sách đen" của ngân hàng, không thể vay tiếp thì
các chủ doanh nghiệp lách bằng cách thành lập những doanh nghiệp khác để
vay mới.
Do vậy, trong số hàng nghìn doanh nghiệp được thành lập
mới hiện nay phải xem xét và có những đánh giá chính xác, liệu đó có
phải là những doanh nghiệp hoàn toàn mới hay không hay là những doanh
nghiệp thuộc chủ cũ, đang sở hữu doanh nghiệp có nợ xấu.
"Bộ máy hành chính đang vô cảm với sự khó khăn của doanh nghiệp"Trong
khi chuyên gia kinh tế cao cấp Lê Đăng Doanh xoáy vào câu hỏi "Nếu nói
rằng quy luật như hiện nay là bình thường thì phải xem lại, quy luật nào
lại ảm đạm như thế này?", chuyên gia Phạm Chi Lan đánh giá, thực tế
những doanh nghiệp thành lập mới mới chỉ mang tính hình thức, chưa tạo
được lợi ích ngay cho xã hội.
Việc doanh nghiệp "chết", rời bỏ
thị trường sẽ tạo ra những hệ lụy bao gồm thất nghiệp, thất thu thuế cho
nhà nước và nếu không có giải pháp tháo gỡ, thì những doanh nghiệp chưa
ngừng hoạt động cũng trở thành "đội quân dự bị" cho số doanh nghiệp
giải thể năm sau.
Dưới cái nhìn của luật gia, ông Vũ Xuân Tiền,
Giám đốc công ty tư vấn VFAM lại đi ngược lại quan điểm cho rằng bối
cảnh hiện tại là cơ hội để sàng lọc doanh nghiệp. Ông Tiền cho rằng,
tình trạng khó khăn hiện tại của doanh nghiệp là do một số bất cập từ
chính sách.
Sự bất cập biểu hiện qua việc buộc những doanh nghiệp
đang hoạt động ổn định, có thêm cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài thì
phải lập dự án, đăng ký lại; quy định không cho thuê chung cư làm văn
phòng; kể cả giải thể cũng vấp thủ tục rườm rà, tạo điều kiện cho tham
nhũng...
Vị luật gia tỏ ra bức xúc: "Bộ máy hành chính đang vô
cảm với sự khó khăn của doanh nghiệp". Ý kiến này gặp gỡ với quan điểm
của chuyên gia độc lập Vũ Đình Ánh, cho rằng, các chính sách dường như
đang tạo thuận lợi cho cơ quan quản lý chứ không phải để hỗ trợ doanh
nghiệp, và cần có thay đổi quy trình.
Tất nhiên, các chuyên gia
cũng nhìn nhận, với nguồn lực có hạn thì việc cứu doanh nghiệp phải có
sự xem xét và chọn lọc, "cứu ai, cứu như thế nào", bởi nếu cứu sai đối
tượng là một việc làm lãng phí.
TS Nguyễn Đại Lai cho rằng, một
nửa số dư nợ tại ngân hàng là từ các doanh nghiệp nhà nước, trong khi
doanh nghiệp vừa và nhỏ lại chiếm tới 97% nền kinh tế và đang gặp khó
khăn về tiếp cận vốn vay. Sự phân phối xã hội đang gặp vấn đề.
Nếu
phần vốn cứu doanh nghiệp nhà nước được dành ra một phần sẽ cứu được
hàng vạn doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chưa kể, theo TS Trần Đình Thiên, khó
khăn doanh nghiệp hiện tại còn do bị nhà nước nợ và không có tiền trả
ngân hàng.
"Doanh nghiệp nợ ngân hàng, nhưng Nhà nước có nợ doanh
nghiệp không? Theo báo cáo thẩm tra của Quốc hội mới đây, tổng số nợ
vốn đầu tư của 63 tỉnh, thành phố lên tới hơn 91.000 tỷ đồng. Nếu khoản
nợ này không được trả, nhiều doanh nghiệp có nguy cơ "chết" và có thể
nói là chết oan" - Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nói.
Trước
đó, ông Đặng Đức Dũng cũng từng khẳng định, công nợ lớn và không thu hồi
được thậm chí nguy hiểm hơn tồn kho cao. Ở đây, số nợ xấu mà doanh
nghiệp đang nợ ngân hàng còn có thể thống kê được, còn số nợ xấu mà
doanh nghiệp nợ doanh nghiệp, các công trình nhà nước còn nợ doanh
nghiệp thì rất khó thống kê.
Theo Bích Diệp
Dân trí