Dự án trọng yếu 10.000 tỷ ở TP.HCM sắp hoàn thành nhưng bị 'đắp chiếu' - lý do bất ngờ phía sau?

Phó Thủ tướng chỉ đạo gấp

Văn phòng Chính phủ vừa thông báo kết luận của Phó thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Tổ trưởng Tổ công tác chỉ đạo rà soát, tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng. Đây là dự án vô cùng quan trọng, cấp thiết nhưng triển khai rất chậm.

Về vướng mắc pháp lý, UBND TP.HCM cần nghiên cứu 2 phương án:

Phương án 1, áp dụng Điều 2 của Nghị quyết số 40/NQ-CP của Chính phủ để chủ động giải quyết, nếu vẫn còn vướng mắc thì báo cáo rõ, cụ thể vướng ở điểm nào và đề xuất giải pháp.

Phương án 2, báo cáo Thường trực Chính phủ giao Bộ KH&ĐT chủ trì phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính và các cơ quan có liên quan nghiên cứu điều khoản chuyển tiếp phù hợp để tháo gỡ vướng mắc liên quan đến việc thi hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư. Đồng thời, Bộ KH&ĐT chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính nghiên cứu quy định pháp luật liên quan đến thẩm quyền quyết định chủ trương sử dụng vốn ngân sách nhà nước để thanh toán cho nhà đầu tư dự án.

Về vướng mắc nguồn vốn, UBND TP.HCM báo cáo Ban Thường vụ và Ban Chấp hành Đảng bộ TP.HCM có chủ trương giao nhiệm vụ cho cơ quan, đơn vị liên quan kịp thời tháo gỡ để tiếp tục thực hiện dự án, vì việc này thuộc thẩm quyền của TP.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng yêu cầu UBND TP.HCM nghiên cứu ý kiến của Tổ công tác và khẩn trương thực hiện đầy đủ ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, báo cáo Tổ công tác trong tháng 11.

Trước đó, Chính phủ đã phải thành lập tổ công tác do Phó thủ tướng Trần Lưu Quang làm tổ trưởng nhằm tìm cách gỡ vướng cho dự án sớm về đích.

Vướng mắc chính trong việc dự án ngừng thi công là việc thanh toán để có thể tiếp tục giải ngân cho nhà đầu tư. Để hoàn thiện dự án, nhà đầu tư cần vay thêm khoảng 1.800 tỷ đồng từ Ngân hàng, nhưng Ngân hàng hiện chưa duyệt vì dự án chưa bảo đảm nguyên tắc an toàn về tài chính.

Dự án giải quyết ngập do triều do Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Trung Nam là nhà đầu tư, thực hiện theo hình thức hợp đồng BT (xây dựng – chuyển giao) với tổng mức đầu tư khoảng 10.000 tỷ đồng (chưa bao gồm lãi vay), phương án thanh toán bằng quỹ đất kết hợp tiền.

Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM, với tình hình hiện nay, việc thanh toán cho nhà đầu tư là yêu cầu cấp bách và là điều kiện tiên quyết để tháo gỡ khó khăn vướng mắc, hoàn thành công trình. Với khối lượng công việc còn lại, sau khi được giải ngân và thi công trở lại, dự án cần khoảng 9 – 12 tháng để hoàn thành.

Sốt ruột chờ dự án chống ngập 10.000 tỷ

Khởi công giữa năm 2016, dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng là một trong những dự án trọng điểm, có vai trò trọng yếu, đặt mục tiêu kiểm soát ngập do triều, ứng phó biến đổi khí hậu cho 570 km2 với khoảng 6,5 triệu dân ven sông Sài Gòn và trung tâm TPHCM.

Khi đưa vào sử dụng, dự án sẽ chủ động điều tiết hạ thấp mực nước trong các kênh rạch nhằm cải thiện khả năng tiêu thoát của các dự án thoát nước đô thị thông qua hệ thống các trạm bơm đặt tại các cống kiểm soát triều; hỗ trợ trữ nước mưa khi có mưa kết hợp với triều cường; góp phần cải tạo cảnh quan và môi trường nước trong khu vực dự án; bảo đảm giao thông thủy theo cấp và quy định của TP.HCM.

Tiến độ tại 9 hạng mục chính của dự án như sau:

Cống Bến Nghé (đạt 97%): nằm cạnh cầu Mống, thuộc quận 1. Cống này có thiết kế khác biệt so với hệ thống cống ngăn triều còn lại của dự án như được lắp cửa van nặng 434 tấn, hình vòng cung chìm 40 m.

Cống Tân Thuận (93%): được lắp đặt tại khu vực kênh Tẻ, nằm gần như song song với cầu Tân Thuận 2, hướng giao với sông Sài Gòn.

Cống Phú Xuân (90%): nằm tại huyện Nhà Bè, hai cửa van nặng 212 tấn của cống đã được lắp đặt xong.

Cống Mương Chuối (93%): đặt tại sông Mương Chuối (huyện Nhà Bè) có quy mô lớn nhất trong 6 cống ngăn triều của toàn dự án. Cống dài hơn 200 m, có 4 cửa van ngăn nước trọng lượng từ 230 - 320 tấn đã được lắp đặt.

Cống Cây Khô (86%): vị trí xa trung tâm thành phố nhất, thuộc khu vực huyện Bình Chánh - Nhà Bè, giúp ngăn triều, điều tiết nguồn nước từ sông Soài Rạp, sông Cần Giuộc đổ vào trung tâm TP.HCM.

Cống Phú Định (88%): đặt tại Kênh Đôi (quận 8) có chức năng ngăn triều, kiểm soát nguồn nước sông Vàm Cỏ Đông và sông Cần Giuộc đổ vào trung tâm TP.HCM. Cống Phú Định đã hoàn thành lắp cửa van 230 tấn.

Bên cạnh đó là các hạng mục tuyến đê kè (85%), cầu Kinh Bà Bướm (92%), Nhà quản lý trung tâm (85%), hệ thống SCADA cũng đã hoàn tất mua thiết bị và nhập kho cũng như hoàn tất lắp đặt kết cấu các hạng mục.

Khác với những dự án chống ngập vừa, nhỏ, người dân thành phố đặt kỳ vọng nhiều nhất vào dự án này thế nhưng nó lại tạm dừng nhiều lần trong những năm qua. Công trình dự kiến hoàn thành sau 3 năm, nhưng phải dừng thi công từ tháng 4/2018. Giữa tháng 11/2020 dự án tiếp tục ngưng do UBND thành phố chưa ký phụ lục hợp đồng gia hạn thời gian hoàn thành (hợp đồng hết hạn từ tháng 6/2020).

Sau đó, TP.HCM lại đặt kế hoạch đến năm 2023 dự án vận hành, nhưng đến nay, tất cả các hạng mục vẫn đang "án binh bất động". Vì vậy, UBND TP.HCM đã phải ký phụ lục hợp đồng gia hạn thời gian hoàn thành dự án đến tháng 5/2024.