Gánh hàng rong Mua Bán: Phác thảo nét sáng Sài Gòn xưa và nay

Tiếng rao gắn liền với sự nhôn nhao ấu thơ

"Có tiếng rao nghe sao lạc lõng giữa phố chiều lao xao. Có tiếng rao nghe xơ xác xanh xao khuất sau hàng phố cao," nhạc sĩ Võ Thiện Thanh từng viết như thế khi cảm nhận tiếng rao đậm chất Sài Gòn. Có cảm giác, không chỉ riêng nhạc sĩ Thiện Thanh mà dường như những ai từng sống ở đất Sài Gòn, từng hít thở bầu không khí nơi đây dù cả cuộc đời hay chỉ những giây phút ngắn ngủi cũng đều khó quên đi tiếng rao quen thuộc từ những người bán hàng rong. Đấy như một món ăn tinh thần đặc biệt của Sài Gòn nói riêng, của đất nước Việt Nam nói chung tạo ra cho họ, nó không mùi, không vị,… nhưng đủ đọng lại trong thính giác khiến người người nhớ rồi suy ngẫm cho "đặc sản hồn Việt".

Bất kể ngày nắng hay mưa, bất kể buổi sáng hay buổi trưa, Sài Gòn luôn vang lên tiếng rao thân quen ấy: "Báo đây báo đây", "ai ăn bắp xào, bắp luộc, bắp nướng, hột vịt lộn không,…" Từng con phố, từng ngõ hẻm, tiếng rao len lỏi khắp mọi nơi.

Tiếng rao như định hình cho người Sài Gòn một thói quen cố định. Bình minh còn nhấp nhoáng, từng gánh hàng rong từ mọi ngóc ngách bắt đầu tỏa đi khắp thành phố. Mặc định trong họ, đấy là cuộc mưu sinh trường kỳ cam khổ, mãi khi bầu trời lung linh những vì sao họ mới lại tất bật trở về nhà, như một vòng tròn luẩn quẩn của cuộc đời. Nhưng với nhiều người, đặc biệt những đứa trẻ, tiếng rao ấy gắn liền với cồn cào khi đói bụng, sự nhôn nhao cho những món quà vặt theo kiểu "Mẹ ơi! con thèm bánh lá. Mẹ ơi! có tiếng rao người bán kem kìa"… Tiếp nối và tiếp nối, thế hệ này đến thế hệ khác, tiếng rao như mang đến sự xôn xao khó tả.

Nét Sài Gòn xưa và nay trong gánh hàng rong Mua Bán

Trong mắt bạn bè quốc tế, Sài Gòn mãi mãi là "Hòn ngọc Viễn Đông". Cùng khái niệm đó, trong mắt người Sài Gòn còn được gắn thêm sự "hoa lệ" trên cái nền phát triển. Và sự khi hoa lệ ngày càng đậm nét, dường như không còn bắt gặp được nhiều những nét "Sài Gòn xưa" hay "Hà Nội xưa" trên gánh hàng rong.

Gánh hàng rong xưa luôn mang vẻ đẹp nghệ thuật rất riêng. (Ảnh tư liệu).

Ngày nào, người ta có thể gánh phở, gánh bánh mì, hột vịt lộn,… trên đôi gióng gánh bên bộ áo bà ba, tô điểm thêm nón lá đậm chất phụ nữ Việt Nam. Giờ đây, hình ảnh ấy trở nên rất hiếm, những chiếc xe đẩy đã thay đôi gióng gánh, những chiếc loa mini đã thay cho lời rao. Một sự hiện đại hóa đã soán ngôi nét cổ điển. Không phủ nhận, sự hiện đại mang đến tiện lợi nhất định, nhưng làm sao có thể thay thế được "đặc sản hồn Việt" qua lời rao?

Lưu giữ nét truyền thống đậm chất Việt, gánh hàng rong Mua Bán gợi lại cho nhiều người cảm giác như đang đắm chìm trong nét Sài Gòn xưa nhưng vẫn pha lẫn chút hiện đại. Nếu trước đây, khi muốn rao bán nhà hay tìm việc làm, người ta thường đăng tin lên báo giấy Mua Bán. Ngày nay chỉ với một vài cú click chuột, thông tin cần tìm đã xuất hiện trên màn hình qua cổng thương mại muaban.net tiện lợi.

Sự đa dạng hóa mặt hàng đã được Mua Bán tối ưu. Trước đây, gánh hàng rong đa phần là những món ăn mang đậm chất đặc sản từng vùng miền. Với gánh hàng rong Mua Bán, sự độc đáo, thú vị trong nghệ thuật tiếng rao hay phong cách buôn bán đậm chất Nam Bộ rất riêng chỉ có thể tìm ở Sài Gòn vẫn còn đọng lại.

Khó khăn, cực nhọc, nhưng nụ cười vẫn nở trên môi của những người đồng nghiệp với nhau.

Qua đoạn clip ngắn, dễ dàng tìm thấy nét cổ điển hình ảnh đôi gióng, cô gái vận bộ đồ bà ba, đội nón lá và cất lên tiếng rao thanh thoát thuần thục. Tạo điểm nhấn xen lẫn nét hiện đại, khi trong đôi gióng gánh đó là những món đồ về bất động sản, từ tìm nhà, tìm phòng trọ,…cho đến thuê nhà, thuê phòng trọ và tìm việc làm – những thứ cứ ngỡ chỉ tìm trên các trang mạng. Tất cả gợi một cảm xúc mới lạ trong mắt khách hàng, song vẫn tạo nên sự cuốn hút nhất định.

Sài Gòn từng bước đã và đang thay đổi, với nhịp sống hối hả, nơi con người sẽ cố hòa mình vào thời buổi công nghệ hiện đại. Nhưng đâu đó trong cái bức tranh Sài Gòn hiện tại, người ta vẫn tìm ra được một nét chấm phá nhất định từ gánh hàng rong Mua Bán qua đoạn clip, nơi hình ảnh ký ức xưa ùa về một cách chân thực, dung dị trong mọi chi tiết. Đấy như thông điệp, với Sài Gòn, cái gì có thể thay đổi nhưng nghệ thuật cho một nét đẹp cổ điển làm nên giá trị thượng tôn vẫn lưu giữ theo thời gian.