Giá cổ phiếu được chi phối bởi các biến số nào?

Các nhà đầu tư khác nhau có tư duy, khẩu vị rủi ro khác nhau, khả năng tiếp cận thông tin và phương pháp đầu tư khác nhau. Điều này cuối cùng được hòa quyện và lượng hóa vào một mức giá cân bằng cung – cầu. Mức giá này sẽ phụ thuộc vào 3 biến số: (1) giá trị nền tảng của công ty; (2) cảm xúc và tâm lý của nhà đầu tư; (3) ý chí của các nhà đầu cơ lớn.

Giá thị trường của cổ phiếu ít phụ thuộc vào giá trị sổ sách của cổ phiếu

Có một câu chuyện liên quan đến phân tích tài chính, quyết định cho vay của ngân hàng cũng như đánh giá tính tự chủ tài chính của doanh nghiệp, đó là tầm quan trọng của giá trị sổ sách của vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, các quan sát cho thấy giá cổ phiếu không có nhiều nhạy cảm với giá trị sổ sách vốn chủ sở hữu, thay vào đó, giá cổ phiếu tương quan mật thiết với “lợi nhuận thực” của doanh nghiệp.

Một công ty có giá trị sổ sách vốn chủ sở hữu lớn mà kinh doanh thua lỗ thì giá cổ phiếu giảm sâu là chuyện bình thường. Điều này càng đặc biệt đúng khi hiện nay nhiều công ty thực hiện thủ thuật kế toán để tăng vốn chủ ảo, đưa đến giá trị sổ sách vốn chủ sở hữu rất lớn trong khi thực lực lại không phải như vậy.

Chính vì vậy, một lời khuyên cho các nhà đầu tư là, hãy ít chú ý vào giá trị sổ sách của vốn chủ sở hữu, hãy quan tâm nhiều hơn đến tình hình lợi nhuận và dòng tiền. Lời khuyên thứ hai đó là, hãy chú ý đến quy mô của nợ phải trả hơn là hệ số nợ trên tổng nguồn vốn. Một số tập đoàn niêm yết hiện nay nếu tính hệ số nợ trên tổng nguồn vốn thì không phải là cao, tuy nhiên, vấp phải việc khó khăn trong thanh toán nợ vì quy mô nợ quá lớn so với dòng tiền được tạo ra từ các hoạt động kinh doanh.

Giá thị trường của cổ phiếu tương quan chặt chẽ với lợi nhuận thực của doanh nghiệp

Nếu bạn là người đã gắn bó chặt chẽ với thị trường chứng khoán, bạn sẽ thấy rằng giá cổ phiếu liên quan mật thiết với “lợi nhuận thực” của doanh nghiệp. Số liệu về lợi nhuận của doanh nghiệp hàng quý và hàng năm tác động rất mạnh tới giá cổ phiếu. Thông thường các công bố lợi nhuận hàng quý vượt trội so với kỳ vọng của thị trường thường đem đến những đợt tăng giá cổ phiếu khá mạnh.

Tuy nhiên, có nhiều công ty công bố lợi nhuận cao nhưng giá cổ phiếu không phản ứng tích cực, cứ đứng trơ lì ra không chịu nhúc nhích. Với những công ty này có hiện tượng này, có một phần là bởi thị trường cho rằng lợi nhuận đó “không thực”, tức có một phần là ảo ở trong đó hoặc là lợi nhuận công bố không vượt trội so với kỳ vọng của nhà đầu tư.

Vậy trong công bố thông tin về lợi nhuận của doanh nghiệp có bao nhiêu phần là thực bao nhiêu phần là ảo? Đây thực sự là vấn đề rất khó và tùy thuộc vào lượng thông tin nhà đầu tư tiếp cận được và cách bóc tách riêng của nhà đầu tư. Tuy nhiên, nếu khéo léo biết sử dụng thông tin giá cổ phiếu, bạn có thể phán đoán được một phần về lợi nhuận thực của doanh nghiệp.

Cảm xúc của nhà đầu tư và vai trò của truyền thông

Cảm xúc của thị trường cũng là một nhân tố khá mạnh khiến cho trong ngắn hạn, giá cổ phiếu có thể vượt lên hoặc giảm sâu so với mức giá trị nội tại của một cổ phiếu. Một biến số rất quan trọng đó là vai trò của truyền thông. Truyền thông đại chúng ảnh hưởng rất lớn đến cảm xúc của nhà đầu tư và tâm lý thị trường. Những bài viết truyền thông hướng theo viễn cảnh nền kinh tế phát triển tốt và đánh giá cao một số ngành sẽ thường dẫn dắt dòng tiền chảy mạnh vào thị trường và vào cổ phiếu của những ngành được đánh giá cao.

Tuy nhiên, những tác động này thường là những tác động tạo nên những kỳ vọng và xu hướng giá trong ngắn hạn của cổ phiếu, trong dài hạn, giá cổ phiếu sẽ có những điều chỉnh dần về đường giá trị thực khi các thông tin lợi nhuận của doanh nghiệp được công bố khiến nhà đầu tư phải điều chỉnh kỳ vọng của mình cho hợp lý hơn, lý trí hơn. Và giá trị thực của cổ phiếu được định giá (và cập nhật điều chỉnh) dựa trên quan điểm dài hạn là phương pháp chiết khấu dòng tiền DCF là mối quan tâm của các nhà đầu tư giá trị.

Bàn tay của các nhà đầu cơ là rất lớn

Trên thị trường hiện nay, có nhiều nhà đầu cơ có tiềm lực tài chính rất lớn trong khi thanh khoản hàng ngày của nhiều cổ phiếu là khá thấp. Hiện nay một số cổ phiếu trên sàn chứng khoán đang được định giá bởi một hệ số giá trên thu nhập P/E rất cao, có thể lên đến hàng mấy chục hoặc hàng trăm lần nhưng nếu nhìn vào kết quả kinh doanh thì không thể lý giải được sự hợp lý của giá cổ phiếu, câu trả lời là nằm ở các nhà đầu cơ.

Các quyết định đầu cơ cổ phiếu của các nhóm đầu cơ sẽ lái cổ phiếu đi khỏi giá trị thực của nó, sau đó, nó tiếp tục được phụ họa thêm bởi cảm xúc của các nhà đầu tư khác lao theo vào. Các quyết định đầu cơ cổ phiếu có thể hoàn toàn không dựa trên tình hình giá trị nội tại của một công ty mà dựa trên những cách làm giàu riêng của giới đầu cơ.

Giá cổ phiếu luôn tự sửa sai trong dài hạn

Một điều thú vị về giá cổ phiếu đó là, trong ngắn hạn, giá cổ phiếu có thể biến động “điên rồ, nhưng về dài hạn, giá cổ phiếu luôn tự sửa sai giống như một người biết hối lỗi khi nhận ra sai lầm, nó sẽ tiệm cận về đường giá trị thực của nó trong dài hạn. Đó là thời điểm khi các thông tin về doanh nghiệp đã được nắm bắt khá rõ, khá chính xác và được công khai khá nhiều trên các phương tiện truyền thông.

Chính vì vậy, nếu thông tin của các công ty được giới truyền thông và giới phân tích theo sát và công bố đáng tin cậy, cập nhật với tần suất thường xuyên (ví dụ rõ nhất là cổ phiếu các công ty lớn, các blue chips), giá cổ phiếu thường sẽ là một chỉ báo khá hữu ích cho việc nhận biết tình hình kinh doanh của một công ty.