"Hai người Ireland và bánh kẹp Hà Lan" - chiến thuật kinh điển sử dụng thiên đường thuế của Google, Apple

Sau khi hồ sơ Panama được công bố chi tiết, những thuật ngữ vốn không mấy quen thuộc với công chúng như thiên đường thuế, kỹ thuật tránh thuế, công ty vỏ bọc… bỗng trở nên được quan tâm rất nhiều. Các thiên đường thuế hiện đã trở thành một phần quan trọng của nền kinh tế toàn cầu. Tất nhiên việc thành lập một công ty tại thiên đường thuế không đồng nghĩa với phạm pháp.

Việc thành lập và sử dụng các công ty vỏ bọc tại thiên đường thuế có thể có nhiều mục đích. Dưới góc độ của các ông chủ doanh nghiệp, việc giảm thiểu số thuế phải nộp luôn là một trong những ưu tiên hàng đầu.

Một ví dụ kinh điển cho việc áp dụng thiên đường thuế để giảm thiểu thuế được các hãng công nghệ hàng đầu như Google, Apple, Facebook, Microsoft… áp dụng là mô hình “Double Irish and Dutch Sandwich - hai người Ai Len và chiếc bánh kẹp Hà Lan”.

Mô hình này kết hợp các quy định về ưu đãi/miễn thuế hiện hành của Ireland, Hà Lan với một thiên đường thuế như Bermuda để giảm thiểu hóa số thuế phải nộp, qua đó tiết kiệm được hàng tỷ đô la mỗi năm từ nguồn thu tại các thị trường bên ngoài nước Mỹ.

Khi một khách hàng tại Việt Nam (cũng như các quốc gia khác) trả tiền mua quảng cáo cho Google, thay vì giao dịch trực tiếp với công ty Google tại Mỹ - vốn bị áp thuế suất 35% trên lợi nhuận làm ra – thì khách hàng sẽ giao dịch và trả tiền cho công ty Google Ireland Limited, một công ty con của Google có trụ sở tại Ireland.

Đây là công ty đầu mối phụ trách các hoạt động kinh doanh tại nước ngoài của Google và có nghĩa vụ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp với thuế suất 12,5% trên lợi nhuận tạo ra tại Ireland. Công ty này cũng đứng ra chi trả các khoản chi phí vận hành, marketing cho các thị trường có liên quan.

Để giảm thiểu số thuế phải nộp tại Ireland, Google Ireland Limited chuyển lợi nhuận dưới hình thức trả phí bản quyền cho Google Netherlands Holdings B.V– công ty vỏ bọc có trụ sở tại Amsterdam, Hà Lan vốn không có nhân viên nào.

Một thỏa thuận về thuế tại Hà Lan cho phép các tập đoàn đa quốc gia được phép chuyển lợi nhuận sang nước khác mà không phải đóng thuế nếu giữ lại một phần lợi nhuận tại nước này. Đến lượt mình, theo dữ liệu của Bloomberg, Google Netherlands Holdings chuyển 99,8% số tiền thu được trở lại Ireland cho Google Ireland Holdings, cũng dưới dạng trả phí bán quyền.

Google Ireland Holdings có trụ sở hoạt động tại Ireland nhưng được điều hành và đăng ký thuế tại Bermuda – thiên đường thuế tại quần đảo Caribbean, nơi có thuế suất bằng 0.

"Hai người Ireland và Bánh kẹp Hà Lan" của Google

Theo quy định của Ireland, do Google Ireland Holdings là công ty đăng ký thuế tại nước ngoài nên không phải nộp thuế tại đây. Sau khi tiền chuyển từ Hà Lan về lại Ireland, nó lại được chuyển tiếp đến đích đến cuối cùng là Bermuda.

Để hợp thức hóa các giao dịch mua/bán bản quyền sở hữu trí tuệ mà thực chất là chuyển lợi nhuận, công ty mẹ Google tại Mỹ đã thiết lập các thỏa thuận để Google Ireland Holdings trở thành đầu mối sở hữu các tài sản trí tuệ (IP), sáng chế, bản quyền. Sau đó Google Ireland Holdings cấp phép sử dụng và thu phí bản quyền từ Google Netherlands Holdings và Google Ireland Limited.

Mô hình “hai người Ireland và bánh kẹp Hà Lan” giúp cho thuế suất thực tế của Google tại các thị trường nước ngoài chỉ vào khoảng 6% trong năm 2015 – tức chỉ bằng ¼ so với thuế suất thông thường. Tất nhiên mô hình này đều tuân thủ quy định về thuế tại các nước có liên quan.

Theo Reuters, trong năm 2014, Google đã chuyển 10,7 tỷ Euro “quá cảnh” qua Hà Lan để tới Bermuda. Trong quá trình này, Google đã nộp 2,8 triệu Euro cho chính quyền nước này. Tại Anh, trong giai đoạn 2005-2015, Google đã tạo ra khoản doanh thu 24 tỷ Bảng Anh nhưng chỉ nộp thuế 0,2 tỷ Bảng.

Do mô hình tránh thuế này giúp cho các công ty tiết kiệm được rất nhiều thuế còn còn nước có liên quan như các nước mà Google/Facebook/Microsoft… cung cấp dịch vụ, Ireland, Hà Lan cũng như Mỹ thu được rất ít thuế nên các nước đã có những động thái quyết liệt để các hãng này phải nộp thuế nhiều hơn.