Nhức nhối an toàn vệ sinh thực phẩm: “Tổng kho” thịt thối đường biên

Thời gian qua, cả nước rúng động bởi hàng loạt sự cố an toàn vệ sinh thực phẩm. Đó là chất phát sáng (Tinopal) trong bún, phở, hủ tiếu, bánh canh; sữa “dính” chất nhiễm độc; thịt heo, nội tạng thối tràn vào từ biên giới; gà, trứng lậu “vượt biên” vào mâm cơm gia đình…
Trong vai một nhóm người đang mở nhà hàng ở Thanh Trì (Hà Nội), đồng thời làm đầu mối bỏ hàng thực phẩm giá rẻ cho các nhà hàng, quán ăn khác trong khu vực, chúng tôi tìm lên Lạng Sơn, nơi khởi nguồn nhiều vụ vận chuyển nội tạng động vật thiu thối được tẩm ướp hóa chất độc hại tràn vào nội địa để tiêu thụ.

Vận chuyển gà nhập lậu bằng xe máy tại Lạng Sơn.

“Tổng kho bí mật”

Dạo một vòng ở các nhà hàng lớn và chợ Đồng Đăng, chủ nhà hàng quán ăn nào cũng nói, dân Lạng Sơn không bao giờ ăn thực phẩm nhập từ Trung Quốc. Hàng nhập về đều chạy thẳng về xuôi. Cuối cùng, nhờ chỉ dẫn của một tiểu thương ở chợ Tân Thanh, chúng tôi mới dần làm quen được một nữ đầu nậu tên T., nhà khu Bãi Gianh, gần ga Đồng Đăng. 

Chúng tôi hẹn gặp T. để hỏi thăm về tình hình giá cả, nguồn hàng nhập về. Ban đầu, T. còn rất dè chừng, cho đến khi tin rằng chúng tôi đang có ý định nhập thực phẩm với số lượng lớn từ Trung Quốc về để rải cho các mối quen ở khu vực Thanh Trì, Hoàng Mai (Hà Nội) thì cô ta mới tiết lộ thông tin. T. cho biết, trước đây vẫn đánh hàng, thậm chí áp tải theo xe về Hải Phòng, Hải Dương, Hà Nội. 

Mặt hàng chính là gà thịt và gà con vì lợi nhuận rất cao, lãi gấp 3 - 4 lần so với giá mua tại Trung Quốc. Song từ đầu năm 2013 đến nay, buôn gia cầm rất khó vận chuyển, dễ lộ nên không chỉ cô ta mà nhiều đầu nậu ở Lạng Sơn đều chuyển sang buôn hàng đông lạnh về xuôi.

Không chỉ thịt, nội tạng động vật mà cả gà bây giờ cũng đều phải thuê người vặt lông ngay bên kia biên giới, sau đó đóng thùng xốp, thuê người bỏ đá ướp lạnh rồi dùng hai hình thức đưa về Việt Nam. Một là thuê cửu vạn xách lậu qua các mốc, lối mòn. Hai là thuê người dân ở khu vực biên giới xách kiểu nhỏ lẻ qua cửa khẩu. Sau đó, hàng về sẽ được các đầu nậu thu gom lại, trả công cho cửu vạn, rồi đưa về một “tổng kho bí mật” gần quốc lộ 1A, chờ đêm đến là chất lên xe. 

Một ô tô chở giống gia cầm nhập lậu không rõ nguồn gốc bị bắt giữ.

Sau khi đồng ý cho chúng tôi xem hàng trước khi hợp đồng chính thức, T. cùng một người nữa dẫn chúng tôi lên gần cửa khẩu Cốc Nam nhưng không đi thẳng vào đây mà rẽ phải đi một quãng đường khá xa cửa khẩu (khoảng 5km), đến xã Bảo Lâm. T. cho biết, hầu như thực phẩm, nội tạng động vật đều phải tuồn về qua xã Bảo Lâm chứ không ai dám gần cửa khẩu. 

Từ trục đường trung tâm, chỉ đi bộ khoảng 3 - 4km là sang đến đất Trung Quốc, vượt qua vài cột mốc là sang chợ Lũng Vài (Trung Quốc) chuyên kinh doanh thực phẩm, gia cầm. Từ Bảo Lâm, có mấy con đường tắt quanh co, hiểm trở chạy thẳng ra xã Thụy Hùng gần TP Lạng Sơn, nằm ngay sát quốc lộ 1A. Như vậy sẽ không phải đi qua các trạm kiểm soát ở quanh cửa khẩu Tân Thanh và Trạm kiểm soát liên ngành Dốc Quýt. 

T. cũng cho biết, không chỉ cô ta mà bất cứ chủ nào có máu mặt ở Bảo Lâm đều có thể nhận làm đầu mối cung cấp hàng. Có hai hình thức thỏa thuận: Một là khách sẽ tự lo làm luật dọc đường khi xe hàng về. Hai là nếu không lo được thì các chủ nậu sẽ lo luôn nhưng giá hàng phải đội lên gấp 3 lần. Trong khi đó, qua tìm hiểu của chúng tôi, nhiều người dân ở Bảo Lâm đều đi làm… “cửu”, tức là nhận đi sang chợ Lũng Vài xách hàng về cho các chủ nậu. 

Họ có thể xách bất cứ mặt hàng thực phẩm nào các chủ nậu thuê. Tuy nhiên, riêng T. thì chỉ chuyên buôn mặt hàng nầm, nội tạng heo Trung Quốc như dạ dày, lòng, tràng… vì đã có các mối quen, lợi nhuận lại cao hơn gia cầm nhiều. 

Cơ quan chức năng bắt giữ một vụ vận chuyển thịt động vật nhập lậu.

Một loại thực phẩm nhập lậu vào Việt Nam.

Sau một hồi lòng vòng, dẫn chúng tôi vào một nhà dân, T. nói đây là “tổng kho” cất hàng của cô ta. Đi vào sau nhà, tới gần bếp thì T. mở ra một cái tủ đá, cho xem cả đống bao tải xếp chật ních bên trong, mở ra là những bộ lòng, nầm, tràng heo… đóng bánh chặt cứng. Mùi hôi thối, tanh tưởi xộc lên tận óc, khiến chúng tôi muốn ói. T. bảo: “Đây là hàng về từ đêm hôm qua nhưng em chưa kịp bố trí xe áp về xuôi vì còn chưa… “thông đường”. 

Trong khi đó chủ hàng ở dưới Bắc Giang ngày nào cũng gọi lên hỏi hàng đến khi nào thì về. Đêm nay em sẽ đưa hàng lên xe”. Cô ta than thở: “Hàng càng nằm lâu thì em càng lo. Mấy thứ hàng này, có cất tủ lạnh thì nó vẫn bốc mùi ghê lắm. Bên kia chủ hàng họ đã tẩm ướp hóa chất, đóng đá cả rồi nhưng đưa lên xe chạy cả trăm cây số nên cũng khó bảo quản”. 

T. nói, cũng có thời điểm không có hàng vì toàn bộ nội tạng heo phải vận chuyển về từ tận Quảng Tây, Trung Quốc. Những lúc khan hàng thì phải sau 3 - 4 ngày mới thu gom đủ một chuyến. Sau đó, T. yêu cầu chúng tôi để lại địa chỉ và số điện thoại để liên lạc. Cô ta đề nghị chúng tôi ban đầu cứ thử lấy tạm một tấn hoặc vài tạ hàng nầm về tiêu thụ. Đặt tiền xong, sẽ có xe chở về tận địa chỉ cần giao nhận. Sau đó, khi đã quen nhau thì chỉ cần alô lên, gửi tiền qua tài khoản là hàng về đều đều theo nhu cầu. Chúng tôi trả lời là muốn có cuộc hội ý riêng, sẽ trở lại vào buổi tối để nói chuyện rồi đánh bài chuồn.

Thịt thối, nội tạng bẩn len lỏi khắp nơi

Rời Lạng Sơn, trên đường về qua TP Bắc Giang, nhờ lân la dò hỏi, chúng tôi lại tiếp cận được thêm một đầu nậu khác chuyên mua bán, thu gom các mặt hàng nội tạng từ Trung Quốc đánh về, đó là V. Bà ta nói, trước đây đánh hàng tạp hóa về xuôi nhưng từ khi hàng Trung Quốc có lợi nhuận rất cao mà nhu cầu lúc nào cũng lớn, dễ tiêu thụ nên chuyển hẳn sang buôn nội tạng. 

Hiện nay, khách của bà V. ở Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên rất nhiều. Từ đây, các chủ con lại tiếp tục đánh hàng tỏa đi khắp nơi tiêu thụ, thậm chí đóng lên cả máy bay chở vào TPHCM. 

Bà V. tiết lộ thêm: sau khi hàng được cửu vạn xách qua biên giới và đã tập kết lên xe thì chở về xuôi rất đơn giản. Chỉ cần ném lên xe khách hoặc gửi xe container trống (xe về) là ít khi bị kiểm tra. Cứ mỗi xe khách gửi khoảng 1 - 3 tạ. Có ngày, bà chuyển cho các đầu mối dưới xuôi khoảng 2 - 3 tấn. 

Hỏi về giá cả mua bán thế nào, bà V. bảo: “Cái này thì phải báo giá theo ngày, hoặc theo chuyến vì còn phụ thuộc vào giá bên kia thế nào”. Thời điểm hiện tại, mặt hàng nội tạng heo được bà V. báo giá là 60.000 đồng/kg nầm heo, loại rẻ hơn chỉ 45.000 - 50.000 đồng. Còn loại ngon thì lên tới 70.000 đồng. 

Thấy chúng tôi còn ngần ngừ, bà V. cố gắng thuyết phục: “Thực ra bọn chị cũng chẳng lời lãi được bao nhiêu đâu. Lo tiền cho cửu, rồi cước xe cộ, làm luật… cũng gần hết rồi”. Rồi bà ta tính: “Này nhé, cước về đến Bắc Giang đã 3 triệu đồng, còn về Hải Dương là 5 triệu đồng. Về tới chợ Long Biên là 7 triệu đồng. Càng xa thì cước càng cao. Giá chung mà”.

Theo giới buôn lậu tiết lộ, hiện nay, thịt thối, nội tạng bẩn có thể tràn về từ nhiều ngả nhưng tuồn qua cửa ngõ Lạng Sơn là gần nhất, chi phí ít nhất vì xe khách chạy từ Tân Thanh, Đồng Đăng về Hà Nội, Hải Dương rất nhiều, quãng đường ngắn, xe có thể chạy với tốc độ rất cao để vượt mặt các lực lượng tuần tra dọc đường.

Mặc dù cơ quan chức năng đã bắt được rất nhiều vụ nhập lậu thực phẩm bẩn, không an toàn vào nội địa, nhưng từ thực tế, vẫn còn rất nhiều lô hàng đưa trót lọt vào thị trường nội địa tiêu thụ. 

Ông Đỗ Văn Cầu, Trạm trưởng Kiểm dịch Hữu Lũng (Lạng Sơn) cho biết: “9 tháng qua, không chỉ có hơn 2.000kg nầm heo bị phát hiện xử lý mà trạm chúng tôi còn bắt giữ tới 5 tấn thịt gà và lạc đà, cừu cùng một số loại thực phẩm bẩn khác qua ngả Hữu Lũng”.

Tuy nhiên, ông Đỗ Văn Cầu cũng chia sẻ, trạm Hữu Lũng là chốt kiểm soát chống buôn lậu cuối cùng nằm trên quốc lộ 1A của địa phận tỉnh Lạng Sơn. Thời gian qua, trạm hoạt động rất tích cực trong việc kiểm soát hàng hóa, thực phẩm nhập lậu nhưng vẫn có những khó khăn như phương tiện truy đuổi xe chở hàng lậu không có, quanh trạm lại có tới 6 đường xương cá mà các xe từ biên giới về không cần đi qua trạm, nên không thể kiểm soát xuể. 

Trong khi đó, đại tá Nguyễn Đình Tân, Trưởng phòng Cảnh sát Phòng chống tội phạm môi trường, Công an tỉnh Lạng Sơn cho biết: 9 tháng đầu năm 2013, riêng lực lượng công an ở địa phương đã phát hiện và xử lý tới 27.000kg sản phẩm nội tạng động vật nhập lậu, không rõ nguồn gốc. Đáng lo ngại là tất cả các lô nội tạng bắt được khi mở ra đều đã phân hủy, nhớt nháp, bốc mùi hôi thối rất khó chịu. Còn theo Đội Kiểm soát kinh tế Công an huyện Chi Lăng (Lạng Sơn), chỉ qua 4 vụ gần đây đã phát hiện và xử lý tới 2.336kg nầm heo lậu.

Theo Nhóm phóng viên