Jack Ma tiếp tục trượt dài sau những 'cú ngã ngựa': Mảng kinh doanh béo bở nhất gặp trở ngại lớn chưa từng có

Trong hơn 15 năm, Alibaba là doanh nghiệp dẫn đầu trong ngành thương mại điện tử của Trung Quốc. Công ty do Jack Ma sáng lập đã trở thành một trong những doanh nghiệp lớn và có giá trị nhất thế giới, với những chiến thuật cứng rắn để loại bỏ đối thủ.

Khi ngành thương mại điện tử của Trung Quốc phát triển, người tiêu dùng bắt đầu đón nhận những cách thức mua sắm mới – giúp tương tác và tìm kiếm những sản phẩm họ đang nhắm đến. Xu hướng này đã khiến Alibaba buộc phải đưa ra những cách thức để bắt kịp trong một số lĩnh vực. Theo đó, các đối thủ tận dụng sự thay đổi này để giành vị thế trong thị trường bán lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới.

Alibaba hiện vẫn là nền tảng hàng đầu trong lĩnh vực mua sắm trực tuyến, song thị phần trên thương mại điện tử bán lẻ của Trung Quốc đã giảm từ 78% trong năm 2015 xuống dự kiến 51% vào năm 2021, theo eMarketer.

Những đối thủ sừng sỏ của Alibaba đang ra sức cạnh tranh. Tencent đang kết hợp các cửa hàng trực tuyến vào ứng dụng nhắn tin WeChat, Pinduoduo cũng đưa các yếu tố như trò chơi vào để thu hút người dùng săn hàng giá hời. Trong khi đó, Douyin đang bán sản phẩm thông qua những đoạn video ngắn và KOL với sự hỗ trợ của các thuật toán.

Theo đó, Alibaba đã nỗ lực đầu tư nhiều hơn vào các lĩnh vực như sản xuất nội dung, livestream và hạ giá hàng hóa. Vào tháng 5, CEO Daniel Zhang thừa nhận sự cạnh tranh ngày càng tăng là một trong những trở ngại lớn nhất của công ty trong năm qua. Ông cũng nói thêm, khoản lợi nhuận chênh lệch cao hơn trong năm ngoái sẽ được sử dụng vào việc cải thiện hoạt động thương mại điện tử của công ty.

Doanh thu của Alibaba vẫn vượt xa những công ty thương mại điện tử khác của Trung Quốc và quy mô khổng lồ cũng mang lại cho họ lợi thế lớn. Song, chính thế mạnh này đã đưa Alibaba vào tầm ngắm của các cơ quan quản lý.

Đầu năm nay, cơ quan quản lý thị trường của Bắc Kinh đã cáo buộc công ty lợi dụng vị trí dẫn đầu thị trường để ngăn chặn các nhà bán hoạt động ở những nền tảng cạnh tranh. Do đó, Alibaba nhận mức phạt kỷ lục 2,8 tỷ USD hồi tháng 4.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết, các công ty công nghệ Trung Quốc phải đối diện với áp lực ngày càng lớn về việc tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh. Điều này có thể hạn chế mức độ phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ của Alibaba trước những mối rủi ro mới.

Không chỉ Alibaba, các đối thủ của công ty cũng phải ứng phó với những thách thức của riêng họ. Pinduoduo cho đến nay vẫn không có lợi nhuận và phải dựa một phần vào các khoản trợ cấp để tăng trưởng. Phần lớn doanh thu của Douyin vào năm ngoái đến từ những nền tảng của Alibaba hay JD.com. Trong khi đó, WeChat đứng trước áp lực pháp lý để mở rộng hệ sinh thái truyền thông xã hội và ứng dụng nhắn tin.

Ngoài sức cạnh tranh ngày càng lớn, Alibaba cũng chứng kiến xu hướng tiêu dùng đang thay đổi. Người dùng đang chuyển từ việc tìm kiếm để mua sắm sang "lướt" các sản phẩm (browsing). Trong khi nhiều người tiêu dùng Trung Quốc vẫn được dẫn link để Taobao hoặc Tmall của Alibaba để tìm kiếm sản phẩm, những người khác vẫn bị hấp dẫn bởi việc tương tác trên mạng hoặc các nội dung online.

Le Xinru – kế toán 31 tuổi ở Quảng Châu, sử dụng các nền tảng livestream để mua sắm, như thực phẩm hay các thiết bị điện tử. Đây là một thói quan mới, thay thế cho nhu cầu của chị với các ứng dụng thương mại điện tử truyền thống.

Le cho biết chị "lướt" Douyin hơn 1 tiếng/ngày trong lúc xếp hàng ở căng tin, đi làm hay ngồi trên ghế sofa. Chị chia sẻ, nền tảng này giúp chị tiết kiệm thời gian và nhận được những gợi ý sản phẩm phù hợp.

Le cho hay: "Chất lượng trên nền tảng này không khác gì so với các trang thương mại điện tử truyền thống. Nền tảng này có thể cung cấp cho người tiêu dùng những sản phẩm thú vị hơn hoặc thuyết phục họ mua sắm theo các thú vị hơn, hoặc đưa ra mức giá thú vị hơn nếu giành chiến thắng trong các trò chơi."

Năm ngoái, Douyin đã thành lập một bộ phận thương mại điện tử và không cho phép liên kết với người bán bên ngoài. Họ khuyến khích nhiều thương hiệu hơn bán hàng trên ứng dụng và sử dụng nền tảng thanh toán của mình.

Xiong Wang – người bán 25 tuổi ở Tô Châu, từng bán cây xương rồng trên Taobao, sau đó chuyển sang Douyin cách đây 1 năm. Chị cho biết, chị thích việc có thể "khoe" sản phẩm trên video, trong khi ở Taobao khó có đủ người theo dõi để livestream hiệu quả.

Trong khi đó, "chiến trường" cạnh tranh để tìm kiếm khách hàng mới đã chuyển sang những thành phố kém phát triển hơn. Đây là những nơi Pinduoduo đã chiếm được thị phần đáng kể. Năm ngoái, công ty này đã vượt qua Alibaba về số lượng người dùng hàng năm, dù người mua có xu hướng chi ít hơn mỗi lần mua hàng.

Để ứng phó, Alibaba ban đầu tập trung vào một ứng dụng mua sắm theo nhóm đã có sẵn. Tuy nhiên, họ lại đánh giá thấp mức độ nhạy cảm của khách hàng với mức giá hời trên Pinduoduo.

Năm 2020, Alibaba chuyển trọng tâm sang ứng dụng khác là Taobao Deals, hợp tác với các nhà máy để phát triển những sản phẩm giá thấp. Ví dụ, công ty này đã sản xuất một bàn chải điện giá chưa đến 10 tệ. Sản phẩm này này mất khoảng 1 tháng để phát triển và bán được 100.000 chiếc trong vài ngày đầu tiên. Trong năm tài khóa kết thúc vào tháng 6, Taobao Deals có hơn 190 triệu người dùng hoạt động hàng năm.

Tham khảo WSJ