Không để ô nhiễm môi trường tác động đến tăng GDP

TS. Đặng Đức Anh, Trưởng Ban Phân tích dự báo, NCIF cho rằng, điều này đòi hỏi phải có chính sách phù hợp nhằm thích ứng, giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường cho phát triển trong dài hạn.

Theo Báo cáo của NCIF, giai đoạn 2016-2020, nền kinh tế Việt Nam sẽ thoát khỏi giai đoạn suy giảm và bắt đầu vào chu kỳ phục hồi mới. Hơn nữa, tăng trưởng kinh tế được kỳ vọng hồi phục mạnh trong giai đoạn tới với sự hỗ trợ từ các hiệp định thương mại, lực đẩy từ các doanh nghiệp FDI và nhu cầu bên ngoài, cùng với quá trình tái cấu trúc nền kinh tế, cải cách về thể chế và môi trường kinh doanh.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, nền kinh tế cũng đang đứng trước những thách thức và áp lực không nhỏ do tác động của yếu tố thời tiết và ô nhiễm môi trường trong quá trình phát triển.

Ô nhiễm môi trường ở các làng nghề ngày càng nghiêm trọng. Ảnh: Công Thử/TTXVN

Các kết quả nghiên cứu của NCIF cho thấy, biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường đang có những tác động mạnh mẽ đến tăng trưởng và nhiều mặt của nền kinh tế. Mức độ tổn thương do tác động của biến đổi khí hậu trong 30 năm tới thông qua 42 yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường, do Maplecroft - một công ty của Anh chuyên phân tích rủi ro đánh giá tại 193 quốc gia cho thấy, Việt Nam xếp hạng thứ 23 trong tổng số 193 quốc gia và là một trong 30 nước chịu “rủi ro rất cao”; trong đó, Việt Nam được đánh giá là một trong những nước bị ảnh hưởng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu và nước biển dâng.

Tình trạng ô nhiễm môi trường và sự cố môi trường ngày càng gia tăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của Việt Nam trong trung và dài hạn. Đặc biệt, ô nhiễm nguồn nước, không khí, đất đai tại các đô thị, khu dân cư lớn, các làng nghề đã và đang ngày càng trở nên nghiêm trọng.

PGS,TS. Nguyễn Thế Chinh, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh, hệ quả về môi trường do quá trình tăng trưởng kinh tế, thu hút đầu tư, gia tăng dân số… ngày càng rõ nét. Xung đột giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường ngày càng bộc lộ rõ, chất lượng môi trường ngày càng xấu đi. Các sự cố về môi trường, tranh chấp môi trường và xung đột môi trường diễn ra ngày càng phức tạp, khó lường, có nguy cơ lan rộng cả về không gian, thời gian và tần suất ở nhiều địa phương trên cả nước.

Các chuyên gia kinh tế phân tích, với đặc điểm của mình, Việt Nam cần hết sức phòng tránh các rủi ro về vấn đề môi trường. Cụ thể, mặc dù Việt Nam không phải quốc gia gây tác động nghiêm trọng tới quá trình nóng lên toàn cầu nhưng lại nằm trong nhóm 25 quốc gia thu nhập thấp-trung bình dẫn đầu về phát thải khí nhà kính hàng năm.

Để hạn chế bớt những tác động tiêu cực của yếu tố môi trường đến tăng trưởng, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thế Phương cho rằng, những đánh giá về dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong trung hạn có tính đến yếu tố môi trường cần được thực hiện với những nghiên cứu chuyên sâu. Những nghiên cứu này sẽ đưa ra được những cảnh báo sớm nhằm phục vụ cho việc xây dựng các chính sách phát triển kinh tế của Việt Nam trong thời gian tới.

“Việc mở rộng kinh tế vĩ mô qua đánh giá tác động môi trường, nếu chúng ta làm được sẽ tạo lập được một nền kinh tế phát triển bền vững”, Thứ trưởng Phương nhấn mạnh.

Từ những thực tế đó đòi hỏi phải có chính sách phù hợp nhằm thích ứng, giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường cho phát triển bền vững trong dài hạn thông qua tái cơ cấu lại các ngành kinh tế nhằm hạn chế bớt những ngành phụ thuộc nhiều vào khai thác tài nguyên thiên nhiên, nhất là tài nguyên không tái tạo, giá trị gia tăng và hiệu quả kinh tế thấp.

TS Đặng Kim Khôi, Giám đốc Trung tâm tư vấn chính sách, Viện Chính sách và Phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đề xuất, cần tìm một kênh hiệu quả để đưa các thông tin cảnh báo sớm; đồng thời, dự báo thời tiết và thông tin cảnh báo cần cụ thể và dễ hiểu cho những người cần đến. Khi thiên tai xảy ra, Chính phủ hỗ trợ trực tiếp và hỗ trợ kỹ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích nông dân tham gia ứng phó.

Theo TS. Đặng Đức Anh, để ứng phó tích cực với biến đổi khí hậu và ngăn chặn đến mức thấp nhất tác động ô nhiễm cần tái cơ cấu lại các ngành kinh tế nhằm hạn chế bớt những ngành phụ thuộc nhiều vào khai thác tài nguyên thiên nhiên, nhất là tài nguyên không tái tạo, giá trị gia tăng và hiệu quả kinh tế thấp.

Mặt khác, khuyến khích sử dụng năng lượng sạch như khí thiên nhiên, nhiên liệu sinh học, năng lượng mới, năng lượng tái tạo cũng như cấp phép hạn mức phát thải các chất ô nhiễm không khí cho các doanh nghiệp. Đồng thời, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật và bảo vệ môi trường; trong đó có những chế tài xử phạt thực sự mạnh để đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm.

Nhiều chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, cần tiếp tục phân tích sâu hơn, toàn diện hơn mối quan hệ qua lại giữa tăng trưởng kinh tế và biến đổi khí hậu, nâng cao sức mạnh của nền kinh tế để tăng khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu.

Nhấn mạnh thêm điều này, PGS. TS Nguyễn Thế Chinh, Viện trưởng Viện Chiến lược chính sách tài nguyên và môi trường cho rằng, yếu tố môi trường đang đặt ra những thách thức không nhỏ cho các nhà hoạch định chính sách, các doanh nghiệp và toàn xã hội. Do đó, đòi hỏi cần có các chính sách phù hợp nhằm bảo đảm hài hòa mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường nhằm hướng tới phát triển bền vững.