Lãi suất phát tín hiệu tích cực

Xu hướng giảm của lãi suất liên NH hiện nay được xem là cái gương phản chiếu về thanh khoản của hệ thống các TCTD đang dồi dào. Điều này cũng một phần phản ánh về sức khỏe tài chính của hệ thống NH, một tín hiệu tốt dự báo triển vọng sáng hơn cho hoạt động tín dụng cuối năm nay.

Còn nhớ, vào thời điểm hệ thống NH rục rịch triển khai Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2016, trong bối cảnh còn khá nhiều NHTMCP yếu kém, nguồn vốn thì ở tình trạng “giật gấu vá vai”, vay mượn trên thị trường liên NH sôi động đã khiến lãi suất trên thị trường này tăng cao. Ngay sau Tết Nguyên đán, tháng 3/2011, một số NH trước đó cho vay “vung tay quá trán” đã khó khăn thanh khoản và phải giao dịch vay qua đêm trên liên NH, bình quân với lãi suất lên tới 13,32%/năm.

Vào thời điểm đó, huy động vốn từ dân cư cũng khó khăn, các NHTM thậm chí phải mở các chương trình khuyến mại để “chạy đua” thu hút vốn, chuẩn bị nguồn vốn cho vay trong năm. NHNN đã ngay lập tức đẩy trần lãi suất huy động lên 14%/năm để làm ba-ri-e, ngăn chặn việc một số NH đưa lãi suất huy động lên quá cao. Tuy nhiên, thời điểm rục rịch triển khai tái cơ cấu hệ thống các TCTD cũng còn chứng kiến có lúc, có nơi lãi suất qua đêm liên NH vượt xa con số hơn 13%/năm, thậm chí lên tới trên 20%/năm.

Chính vì vậy, vào tuần cuối tháng 8 và đầu tháng 9/2016 vừa qua, việc lãi suất tiền đồng trên thị trường liên NH giảm mạnh về mức thấp kỷ lục trong lịch sử nhiều năm, lãi suất qua đêm dưới ngưỡng 1%/năm, đã trở thành một sự kiện gây chú ý. Giải thích thay đổi này, các chuyên gia NH cho rằng đây là kết quả của xu hướng giảm đều và liên tiếp nhiều tuần trên thị trường tiền tệ. Trong vài năm qua, mức lãi suất cho vay tiền đồng qua đêm trên thị trường liên NH dưới 2%/năm đã được coi là thấp, nay về tới mức quanh 0,5%/năm là mức thấp kỷ lục.

Các chuyên gia cũng cho rằng, lãi suất liên NH xuống thấp biểu hiện hai yếu tố: khả năng huy động vốn của các TCTD trên thị trường một đã được cải thiện; và chất lượng thanh khoản trong nội bộ từng NH, ngay cả với các NHTMCP nhỏ, đã tốt hơn rất nhiều. Do đó, không còn xuất hiện hiện tượng “nháo nhào” vay qua đêm trên thị trường liên NH để đảm bảo tính thanh khoản nữa. Đồng thời các chuyên gia cũng cho rằng, đó là kết quả của việc triển khai khá hiệu quả Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD trong thời gian qua.

TS. Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhìn nhận, với việc thực hiện tốt tái cơ cấu các TCTD trong giai đoạn 2012-2016 đã đưa các TCTD dần đi vào ổn định, cộng thêm việc điều hành hiệu quả chính sách tiền tệ của NHNN làm cho công cuộc cải cách các TCTD đi đúng hướng.

Nghiên cứu mới đây của một số tổ chức cũng nhận định, diễn biến trên cho thấy trạng thái dư thừa thanh khoản hệ thống các TCTD sẽ không chỉ tiếp tục được duy trì mà còn đang tăng lên. Và khi lãi suất liên NH giảm, báo hiệu thanh khoản của NH tốt, thì câu chuyện giảm lãi suất cho vay lại được đặt ra một lần nữa. Tuy nhiên, các NH cho rằng, rất khó để giảm lãi suất, bởi mặc dù thanh khoản tốt nhưng các NH lại đang triển khai thực hiện các quy chuẩn về an toàn vốn chặt chẽ hơn, rồi trích lập dự phòng rủi ro cho việc xử lý nợ xấu. Bên cạnh đó, lãi suất huy động vẫn đang phải giữ ổn định để đảm bảo nguồn tiền gửi an toàn…

Song các NH cho rằng, do đến cuối tháng 8/2016 vốn huy động từ hệ thống TCTD tăng 11% so với đầu năm, nhưng tín dụng chỉ tăng 9,2%, thì sẽ là cơ hội để đẩy vốn cho vay cuối năm và khách hàng có tình hình tài chính tốt sẽ tiếp cận vốn dễ dàng hơn.