M&A bất động sản chậm lại, phát hành trái phiếu để huy động vốn ngày càng phổ biến

Bà Nguyễn Thị Vân Khanh, Giám đốc cấp cao thị trường vốn Việt Nam JLL cho rằng, liệu M&A có phải là phương án huy động vốn duy nhất cho doanh nghiệp bất động sản trong tình hình kinh tế thế giới bất ổn?

M&A bất động sản trong 9 tháng đầu năm 2020 ghi nhận có sự chững lại về số lượng, chủ yếu là do tác động của Covid-19, các quá trình rà soát các dự án bất động sản kéo dài nhiều năm cùng với việc kiểm soát chất lượng tín dụng vào bất động sản. Tuy nhiên, trong những giao dịch được ghi nhận trong năm 2020, có những giao dịch trị giá rất đáng kể (hơn 500 triệu USD) và đến từ những Nhà đầu tư có tên tuổi rất lớn trên thị trường quốc tế với giá trị danh mục quản lý nhiều tỷ đô la.

Một trong những thương vụ đáng chú ý được công bố đầu năm là liên doanh giữa Mitsubishi Corporation (40%), Nomura Real Estate Development (40%) và Vingroup (20%) để cùng phát triển phân khu 10.000 căn hộ tại Vinhomes Grand Park , một khu đô thị tại Quận 9, TP.HCM.

Một giao dịch nổi bật khác là khoản đầu tư 650 triệu USD nhóm nhà đầu tư do KKR dẫn dắt vào Vinhomes, tương đương 6% cổ phần tại công ty. Với nguồn vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài được giải ngân mạnh trong thời gian gần đây, nhiều hoạt động bán hàng đã được triển khai cùng với tiến độ xây dựng nhanh chóng của siêu dự án này.

Một giao dịch khác được công bố gần đây là sự hợp tác giữa Swire Properties và City Garden JSC để cùng phát triển "The River", một dự án khu dân cư cao cấp tọa lạc tại Thủ Thiêm, TP.HCM. Một lần nữa, điều này cho thấy niềm tin của các nhà đầu tư trong khu vực vào các yếu tố vĩ mô của Việt Nam về sự phục hồi của thị trường sau tác động của dịch Covid-19.

Theo quan sát của JLL, hiện vẫn đang có nhiều thương vụ gọi vốn từ các chủ đầu tư Việt Nam có danh mục phát triển quy mô lớn và có sức hấp dẫn với các nhà đầu tư nước ngoài bởi tính quy mô của dòng tiền đầu tư, hiệu suất sinh lợi cao, và tiềm năng tăng trưởng của thị trường bất động sản còn non trẻ và đang phát triển. Dù các giao dịch này vẫn đang trong giai đoạn được đàm phán và rà soát pháp lý, đây vẫn được đánh giá là yếu tố tích cực của thị trường bất động sản Việt Nam bởi niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài về sự phục hồi của thị trường và sức mua của người dân sẽ được cải thiện trong những quý kế tiếp.

Tuy nhiên, theo đơn vị này, chi phí sử dụng vốn của các chủ đầu tư Việt Nam sẽ có xu hướng gia tăng, nhằm bù đắp cho phần bù rủi ro hơn trong bối cảnh Covid-19 đang có ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Điều này có thể nhìn thấy khi rất nhiều doanh nghiệp bất động sản Việt Nam gặp không ít khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay Ngân hàng thương mại, mặc dù lãi suất cho vay giảm so với các năm trước, nhưng chất lượng tín dụng luôn được các Ngân hàng thương mại quan tâm, do đó, nhiều doanh nghiệp bất động sản không thỏa mãn được các điều kiện vay này.

Thay thế vào đó, các doanh nghiệp bất động sản sẵn sàng tiếp cận nguồn vốn vay thông qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp với chi phí huy động vốn bình quân dao động 7.9% - 13% cho nhóm ngành bất động sản, bình quân đạt 10.5%, kỳ hạn 3-5 năm. Với doanh nghiệp bất động sản có chi phí huy động ở mức 13% (chưa bao gồm chi phí thu xếp vốn) có thể thấy cao gấp đôi so với lãi suất huy động tiền gửi của các ngân hàng thương mại hiện tại ở mức 5.3% – 6.0%, kỳ hạn một năm. Điều này có thể trở thành một áp lực cho doanh nghiệp phải khai thác hiệu quả khi sử dụng đòn bẩy tài chính nợ này.

Do đó, JLL quan sát doanh nghiệp bất động sản vẫn tiếp tục kênh truyền thống của thị trường vốn thông qua hoạt động M&A dù tốc độ có phần chậm lại so với những năm 2017-2018. Về phía Nhà đầu tư, sau quá trình Nhà nước tăng cường rà soát pháp lý của rất nhiều dự án bất động sản từ việc thanh tra nguồn gốc đất, quy trình giao đất thiếu minh bạch công khai, không tuân thủ quy định của Nhà nước, với rất nhiều sai phạm được nêu ra, điều này đã phần nào giúp các Nhà đầu tư an tâm hơn về tính minh bạch của thị trường. Qua đó, Nhà đầu tư đã tìm thấy được nhiều kênh đầu tư hơn. Có thể kể đến như:

Tham gia đấu giá trực tiếp từ phía Nhà nước. Ví dụ như UBND Tp.HCM vừa chấp thuận cho Sở Tài nguyên và Môi trường triển khai thực hiện đấu giá 9 lô đất thuộc khu chức năng số 1 tại Thủ Thiêm. Trước đó, vào tháng 5/2020, UBND Thành phố cũng chấp thuận đề xuất của Sở Tài nguyên và Môi trường về phương án đấu giá khu đất tái định cư 38,4 ha nằm trong dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm, phường Bình Khánh, quận 2.

Mua tài sản thông qua Công ty Quản lý Tài sản (VAMC) hoặc Ngân hàng thương mại đang nhận thế chấp tài sản và đang nằm trong danh mục nợ xấu (NPL) của Ngân hàng. Ví dụ như khoản nợ hơn 4.000 tỷ VNĐ tại dự án Kenton Node đang được Ngân hàng BIDV chào bán đấu giá…

Theo JLL, những kênh đầu tư này không phải xa lạ với các Nhà đầu tư, tuy nhiên, do những năm trước đây vẫn còn thiếu tính minh bạch thông tin, thiếu hành lang pháp lý nên có rất ít tài sản giao dịch thành công. Và đứng trước những bế tắc về tính thanh khoản khi rất nhiều dự án bị treo quy hoạch hoặc đang trong giai đoạn thanh tra, rà soát của Nhà nước, các Nhà đầu tư càng chủ động tiếp cận các hình thức đầu tư trên.

"Chúng tôi thấy vẫn còn đó rất nhiều khó khăn từ cả chủ quan lẫn khách quan. Từ việc cải thiện nhiều hơn nữa tính minh bạch và công khai danh mục tài sản bao gồm những tài sản tốt, hiệu quả đầu tư cao, hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa từ phía Ngân hàng và sự linh hoạt hơn nữa từ phía Nhà đầu tư, chúng tôi tin sẽ có nhiều giao dịch xảy ra hơn thông qua kênh đầu tư này trong thời gian tới’, đại diện JLL nhấn mạnh.