Mỗi người Việt trên 15 tuổi uống 21 lít rượu một năm

Tại cuộc họp, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho hay, mức tiêu thụ rượu, bia của người Việt Nam đang khá cao so với các quốc gia khác trong khu vực. WHO ước tính lượng tiêu thụ trung bình của mỗi người Việt Nam trên 15 tuổi là 8,3 lít cồn nguyên chất trong năm 2016 – tương đương với mức trung bình của Thái Lan. Với mức quy đổi một lít cồn nguyên chất tương đương 2,5 lít rượu hoặc 20 lít bia. Như vậy một người Việt uống 8,5 lít cồn, tức khoảng 21 lít rượu hoặc 170 lít bia.

So với năm 2010, lượng tiêu thụ của những người uống rượu, bia là nam giới tại Việt Nam đã tăng 15% trong năm 2015. Ước tính, việc sử dụng rượu, bia ở Việt Nam đã dẫn tới 79.000 người tử vong trong năm 2016. Hàng trăm nghìn người khác phải nhập viện điều trị vì các bệnh liên quan đến rượu, bia. Sử dụng rượu, bia ở mức có hại là yếu tố chính góp phần vào gánh nặng các bệnh không lây nhiễm này. Sử dụng rượu, bia cũng là một yếu tố nguy cơ gây tai nạn giao thông đường bộ, bạo lực và thương tích.

Theo Tiến sỹ Kidong Park, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam,“Sử dụng rượu, bia ở mức nguy hại đang tước đi các nguồn lực giá trị để đáp ứng các nhu cầu cấp bách về chăm sóc sức khỏe và phát triển ở Việt Nam”. Ông cũng nhấn mạnh các hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, xã hội do sử dụng rượu bia ở mức nguy hại. “Tổng thiệt hại về mặt xã hội do sử dụng rượu, bia ở Việt Nam tương đương khoảng 1,3 – 3,3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP)”, Kidong Park nói.

Đại diện WHO cũng khuyến nghị thực hiện tăng giá rượu, bia nhằm giảm việc sử dụng mức nguy hại của những người uống rượu nói chung và thanh thiếu niên nói riêng. Đồng thời, tỷ lệ tử vong do uống rượu, bia theo đó cũng sẽ giảm. Việc áp dụng các quy định hạn chế tiếp cận với với rượu, bia như số ngày và giờ được phép bán rượu, bia, quy định về mật độ các điểm bán rượu, bia đi kèm cơ chế cấp phép nghiêm ngặt; hạn chế số ngày và giờ được phép bán rượu, bia và độ tuổi tối thiểu được mua hoặc sử dụng đồ uống có cồn cũng là biện pháp được WHO khuyến nghị.

Thất thu ngân sách 800 tỷ đồng vì rượu tự nấu

Về việc phòng chống tác hại của rượu bia, ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia, Rượu, Nước giải khát Việt Nam cho rằng, việc xây dựng Luật là cần thiết. Tuy nhiên, theo ông Việt, cần làm rõ đối tượng, hay phạm vi điều chỉnh luật là “tác hại của rượu, bia” hay “tác hại của việc sử dụng rượu bia ở mức nguy hại”.

Hiệp hội kiến nghị nên điều chỉnh tên Luật thành “Luật kiểm soát rượu bia” hoặc “Luật xử lý  việc sử dụng các chất có cồn ở mức nguy hại” như nhiều nước đã sử dụng. “Hiệp hội cũng ước tính với mức độ phổ biến của rượu tự nấu hiện nay, thất thu ngân sách cũng khoảng tối thiểu là 800 tỷ, tương đương với đóng góp ngân sách hiện tại của ngành rượu, vì vậy các nội dung quản lý trách nhiệm của chính quyền địa phương cần được nêu rõ hơn”, ông Việt nói.

Về việc thuế tiêu thụ đặc biệt đang áp dụng với rượu, bia là 65%, thay đổi 4 lần kể từ năm 2013 đến nay và thuộc hàng cao trên thế giới. Theo TS. Việt, ở các nước khác như Nhật Bản, khi xây dựng một dự án luật để tăng thuế thường mất 10 năm để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị đầu tư, điều chỉnh hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, TS. Việt cũng khuyến nghị Bộ Y tế và Tổng cục thống kê nên có những đánh giá chính thức về các con số trong ngành để xem xét kỹ lưỡng khi xây dựng Luật.

Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách quốc hội, bà Nguyễn Vân Chi, cũng đề nghị Bộ Y tế và cơ quan thẩm tra của Quốc hội với mỗi phương án áp thuế tiêu thụ đặc biệt cần phải có đánh giá tác động định lượng. Bà Chi cũng cho rằng, việc góp tiền vào Quỹ phòng chống tác hại rượu bia bắt buộc như đề xuất hiện nay sẽ đánh thẳng vào người tiêu dùng. Bà Chi cũng đề nghị Bộ Y tế bổ sung thêm bán nghiên cứu đánh giá tình hình quản lý và sử dụng Quỹ Thuốc lá trong thời gian vừa qua.

“Không tính đến bia thì thị trường rượu, ngoài rượu nhập khẩu, rượu sản xuất trong nước có đăng ký, có nộp thuế đàng hoàng, đang có một tỉ lệ rất lớn rượu thủ công sản xuất công nghệ thấp, rượu nhập lậu, rượu giả… không nộp bất cứ thuế nào. Vì thế khi thành lập Quỹ này chỉ quản lý được các sản phẩm có nhãn mác đăng ký rõ ràng, còn những sản phẩm còn lại thì chưa kiểm soát được. Bà cho rằng đây là một khoảng trống của chính sách”, bà Chi phân tích.