Năng suất nông nghiệp Việt Nam chưa bằng một nửa Hàn Quốc, Trung Quốc cách đây 30 năm

Đây là nhận xét của ông Nguyễn Văn Bình, Trưởng ban Kinh tế Trung ương tại Diễn đàn phát triển doanh nghiệp nông nghiệp trong tiến trình tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới sáng 8/9.

Nông nghiệp Việt Nam gần 30 năm gần đây đang chững lại. Từ năm 1990 đến nay, tốc độ tăng trưởng năng suất đã chậm lại và chậm hơn so với hầu hết các nước cùng trình độ phát triển trong khu vực do lợi nhuận từ thâm canh đất đã đạt đến mức giới hạn.

Cụ thể, giai đoạn 2000 – 2013, tốc độ này chỉ đạt 3,4%, trong khi đó, ở Hàn Quốc và Trung Quốc, tốc độ đã đạt 7,5% từ giai đoạn 1980 – 1995. Tức là tốc độ tăng trưởng của Việt Nam chưa bằng 1/2 của Trung Quốc, Hàn Quốc cách đó 30 năm.

Còn năm 2014, năng suất lao động ngành nông nghiệp chỉ bằng 39% năng suất lao động chung của nền kinh tế.

Kết quả này xảy ra là bởi tăng trưởng và phát triển nông nghiệp của Việt Nam trong những thập kỷ qua chủ yếu là dựa vào cơ sở thâm dụng đầu vào sản xuất, nguồn lực con người và tài nguyên thiên nhiên.

Điều này làm cho nông nghiệp Việt Nam phát triển thiếu bền vững, hiện đối mặt với những vấn đề kinh tế nan giải: Giá trị gia tăng thấp, an toàn thực phẩm không đảm bảo và khả năng sinh lời thấp của sản xuất nông hộ quy mô nhỏ.

Không bắt tay nhau mà lại chơi nhau!

Kém về năng suất, nhỏ về quy mô, ít về số lượng, nhưng điểm trí mạng của nông nghiệp Việt là các doanh nghiệp trong chuỗi không bắt tay nhau mà lại tính đường “chơi nhau”. Đây là nhận xét của TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM).

TS. Thành chỉ ra 2 vấn đề của liên kết chuỗi trong nông nghiệp Việt Nam, bao gồm: không hợp tác mà tìm cách “chơi nhau” và sự đàng hoàng trong hợp đồng, thỏa thuận kinh tế giữa doanh nghiệp và nông dân hay bị xóa bỏ.

Do đó, bài toán được đặt ra là lợi ích của người nông dân trong chuỗi giá trị thế nào? Nông nghiệp từng vùng cần có một tổ chức và tổ chức này phải bị chi phối bởi lợi ích của các bên tham gia gồm nông dân và người kinh doanh.

Bên cạnh đó, nông nghiệp Việt Nam còn có một loạt hạn chế, yếu kém do phương thức sản xuất nông nghiệp ở nước ta chủ yếu dựa trên quy mô sản xuất hộ gia đình nhỏ lẻ, manh mún; doanh nghiệp, hợp tác xã chậm phát triển.

Cụ thể, theo thống kê của Ban Kinh tế trung ương, tính đến năm 2015, số doanh nghiệp nông nghiệp hiện giảm xuống chỉ còn 3.600.

Trong khi đó cơ cấu của các doanh nghiệp nông lâm thủy sản chủ yếu là các DNNVV, chiếm 96,53% tổng số doanh nghiệp và có khoảng 50% doanh nghiệp ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản có quy mô hoạt động siêu nhỏ (dưới 10 lao động).

Đáng nói, năm 2014 số doanh nghiệp hoạt động trong ngành nông nghiệp chỉ chiếm dưới 1% các doanh nghiệp được điều tra (chỉ có 3.844 doanh nông nghiệp trên tổng số 420.251 doanh nghiệp hoạt động được điều tra).

Ở giai đoạn 2010 - 2014, tốc độ tăng số doanh nghiệp nông lâm thuỷ sản đạt bình quân 10,6%/năm, thấp hơn so với mức tăng doanh nghiệp nói chung 10,9%/năm.